The game as common right, not a commodity / Zwierzyna wspólnym prawem, nie towarem

The game as common right, not a commodity

">>Piracy, highway robbery, smuggling and poaching were all strategies developed by the impoverished to survive without submitting to the discipline of full time wage labour increasingly being imposed by the advance of capitalism... Resistance by means of poaching was an aspect of class struggle between peasants and landowners<<. Brian Manning

In 1845 in The Condition of the Working Class in England, Frederick Engels described the Game Laws as an 'especially barbaric cruelty against the working class'.

'The labourer lays snares, or shoots here and there a piece of game. It does not injure the landlord as a matter of fact, for he has a vast superfluity, and it brings the poacher a meal for himself and his starving family. But if he is caught he goes to jail, and for a second offence receives at the least seven years transportation. From the severity of these laws arise the frequent bloody conflicts with the gamekeepers, which lead to a number of murders every year... Such is the moderate price at which the landed aristocracy purchases the noble sport of shooting'.

The poaching battles that Engels described continued centuries of class warfare in the English countryside. Nearly five hundred years earlier, thousands of peasants had marched on London, protesting serfdom, taxes, and poverty. A contemporary witness identified one of their most important demands— the right to hunt for food:

'The rebels petitioned the king that all preserves of water, parks, and woods should be made common to all so that throughout the kingdom the poor as well as the rich should be free to take game in water, fish ponds, woods and forests as well as to hunt hares in the fields—and to do these and many other things without impediment'.

This identifies a form of enclosure that isn’t often discussed as such—the rich preventing the poor from hunting. In the 1070s, William the Conqueror began the creation of vast royal forests in which only he and his friends could hunt: by the twelfth century, up to a third of England, including all of some counties, was subject to the Forest Laws. At the time of the 1381 Peasants’ Revolt, England’s rulers had been enclosing wildlife for their private hunting pleasure for more than three centuries.

Not content with crushing the Peasants’ Revolt and executing its leaders, England’s elite made hunting even more dangerous for the poor, by outlawing not just hunting in certain places, but hunting by the poor anywhere. (...) The law didn’t ban hunting, it defined hunting as an exclusive privilege of the landed elite—people for whom killing animals was a sport, not a necessity.

In the late 1700s, landowners began raising pheasants and partridges in captivity, for the “sport” called battue. Thousands of tame birds were driven toward a line of rich men, armed with rifles and shotguns, whose goal was to kill the largest possible number of flying birds in the shortest possible time. Thomas Coke, later Earl of Leicester, was admired for shooting eighty birds with just ninety shots. At a shooting party attended by the Duke of Wellington in 1823, eight people killed 1,088 birds in three days.

Even today, over 50 million factory-farmed pheasants and partridges are released annually in Britain, just to be shot. On some northern estates, “sportsmen“ pay thousands of pounds to kill several hundred birds a day, in a kind of anti-ecotourism. The fee may include a luncheon attended by the local lord, but no one eats the game.

The Game Laws criminalized traditional rights that, economic historian Michael Perelman writes, 'were far from inconsequential for the rural poor. For them, hunting was an important means of providing for oneself and one’s family, rather than pleasant recreation. The Game Laws, in this sense, became part of the larger movement to cut off large masses of the rural people from their traditional means of production.'

Precisely because hunting was so important to the lives of the great majority of people, the Forest and Game Laws were difficult to enforce. The poor continued to hunt in royal forests and on their lords’ lands, and there were no police forces to stop them. In time most local authorities concluded that the cost and effort of capturing, convicting, and imprisoning the offenders was not worth the effort. As a 1603 act lamented, 'The vulgar sort and men of small worth” who hunted illegally were “not of sufficiency to pay the said penalties,' or to 'answer the cost and charges of any that should inform and prosecute against them,' so 'few suits have been attempted upon the said laws'.

During the Civil War and Commonwealth, commoners and soldiers freely killed deer and other wildlife for food and the very notion of restricted hunting vanished. Well into the 1700s, 'old people could still remember the outrageous freedoms taken in the Commonwealth days, when the deer had been slaughtered whole-sale, the Great Park turned over to farms, and the foresters had enlarged their ‘rights’ beyond previous imagining'.

A new and more vicious era of game laws began with An Act for the better preservation of Game in 1671. It established more restrictive property qualifications for hunters—freehold land worth £100 a year, or leased land worth £150 a year, amounts that were many times a laborer’s wages—and set the penalty for unauthorized hunting at three times the value of the game, legal costs, and three months imprisonment. 'With the property qualification, you could shoot hares with impunity even if you threw the carcasses away to rot; without it, you were deemed to be a criminal if you took one hare when your family was starving'.

The most far-reaching innovation in the 1671 act gave enforcement powers to gamekeepers employed by landowners. In addition to catching poachers, gamekeepers could search homes without a warrant, and confiscate and destroy any dogs, guns, nets, traps, or other equipment that might be used for hunting or fishing. An accused poacher could be convicted on the sworn testimony of one witness, often the gamekeeper who accused him. A subsequent act gave half of any fine collected to the witness, and allowed gamekeepers and their assistants to use whatever force they deemed necessary to capture poachers.

As a result, Peter Munsche points out, 'in addition to their role as prosecutors, the gentry also commanded a corps of gamekeepers whose duty it was to prevent the unqualified from hunting or even possessing the means to hunt'.

The gamekeeper, in short, was a policeman. Indeed, aside from excise officers, he was the closest thing to a professional law enforcement official to be found in rural England before the middle of the nineteenth century. What made the gamekeeper truly unique was that, unlike the exciseman, he was a private servant. He enforced the law, not in the service of the state, but rather for the lord of the manor.

The rural poor hated gamekeepers with the same passion that later generations of working people would feel toward scabs and Pinkerton’s union-busting thugs. They were known for demanding bribes, fabricating evidence, and violent assaults—and in many cases for poaching more game than the people they arrested. Even if the local gamekeeper was fair and honest, he was hated as the face of a system that denied them access to subsistence, a system in which many poor men and women were whipped, imprisoned, transported to Australia, or even executed, for trying to feed their families.

There was a curious omission in game laws—the lists of forbidden game did not include the two most hunted animals, deer and rabbits. By definition, game were animals that roamed free, but by the 1600s there were few wild deer and rabbits left in England. Every landed estate of any size included a deer park, a large fenced or walled area in which deer were raised, and in which only the owner, his friends, and the gamekeeper could hunt. Many estates also raised rabbits (then called coneys) for their meat and skins, in large protected warrens. The animals were property, so taking them without permission wasn’t poaching, it was theft.

Deer and rabbits were protected by statutes which forbade anyone, qualified or not, to hunt or take these animals without the permission of the person on whose land they were found…. As a result of enclosure, they had become a type of private property and were entitled to legal protection as such.

The legal consequences for theft were much more serious than those for unlawfully hunting game. A poacher generally faced a £5 fine or three months in prison, while a deer-stealer could be transported overseas for seven years, or even executed.

In February 1723, a royal proclamation offered a £100 reward for information leading to the arrest of any of the 'great number of disorderly and ill-designing people' who had stolen deer, attacked people, and 'shot at them in their houses, maimed their horses and cattle, broke down their gates and fences, and cut down avenues, plantations, and heads of fish-ponds, and robbed them of the fish.' These offenders, known as 'Blacks' because they disguised their faces with soot, operated primarily in royal forests south and west of London. Their actions provided the excuse for a new and uniquely punitive law.

As E. P. Thompson shows in Whigs and Hunters, official accounts exaggerated the extent and violence of the attacks and failed to mention that the Blacks were protesting the conversion of common land into deer parks. The leader of one group, calling himself King John, insisted that they were loyal to King George, and 'had no other design than to do justice, and to see that the rich did not insult or oppress the poor; that they were determined not to leave a deer on the Chase, being well assured it was originally designed to feed cattle, and not fatten deer for the clergy.' As Thompson writes, the Blacks were less concerned with poaching deer than with 'enforcing the definition of rights to which the ‘country people’ had become habituated, and also … resisting the private emparkments which encroached upon their tillage, their firing [firewood] and their grazing.'

This was not an emergency, but the government acted as if it was. In May 1723, An Act for the more effectual discovery and punishment of deer-stealers was rushed through Parliament without debate. Usually called the Waltham Black Act or simply the Black Act, it condemned to death anyone “armed with swords, firearms, or other offensive weapons, and having his or their faces blacked, or being otherwise disguised,” who poached deer, rabbits or fish, or even just entered any place where deer or rabbits were kept—and that was just the start. The death penalty was also prescribed for wounding cattle, cutting down trees, setting fire to houses or haystacks, shooting at anyone, sending unsigned threatening letters, and more. Anyone formally accused of such crimes who failed to turn himself in would be declared guilty without trial.

In a single stroke, Parliament had created at least fifty new capital crimes. Indeed, legal scholar Leon Radzinowicz points out that when all the variants were counted, over 350 new crimes were now punishable by hanging:

It is very doubtful whether any other country possessed a criminal code with anything like so many capital provisions, as there were in this single statute….

There is hardly a criminal act which did not come within the provisions of the Black Act: offences against public order, against the administration of criminal justice, against property, against the person, malicious injuries to property of varying degree—all came under this statute and all were punishable by death.

The Black Act was part of what came to be called the Bloody Code, a legal regime that prescribed the death penalty for a huge number of crimes, including, for example, the theft of goods worth more than 12 pence, about 5 percent of a skilled worker’s weekly wage. Initially described as a temporary measure that would expire in three years, the Black Act was repeatedly extended and made permanent in 1758. It was finally repealed in 1823, and even then some members of the House of Lords voted to retain the death penalty for stealing deer.

At least three dozen other eighteenth-century laws set punishments ranging from fines to transportation for various forms of unlawful hunting, and it appears that prosecutors and judges only used the Black Act itself to make examples of particular offenders. When they did invoke it, juries were reluctant to convict poachers if the result would be hanging, and about half of all death sentences in the 1700s were commuted to transportation, so many of the hundreds of thousands of people sent to hard labor in the colonies had been convicted of no more than hunting rabbits.

(...) The Black Act provided what E. P. Thompson calls 'an armoury of sanctions to be used, in times of necessity, against disturbance.' Similarly, Douglas Hay describes its provisions as 'the legal instruments which enforced the division of property by terror,' but argues that the ruling elite knew that excessive use of those instruments would be counterproductive:

If gentlemen in Parliament were willing to hang a proportion of offenders every year in order to stage the moral drama of the gallows, it is extremely doubtful that they ever believed that the capital statutes should be strictly enforced. The impact of sentencing and hanging could only be diminished if it became too common.…

The law made enough examples to inculcate fear, but not so many as to harden or repel a populace that had to assent, in some measure at least, to the rule of property.

Nevertheless, the gentlemen in Parliament were determined to find some combination of precisely defined offenses and severe punishments that would stop poaching. To that end, they adopted 'a long series of unprecedentedly harsh game laws, which steadily and purposefully extended the gentry’s control over foodstuffs that had once been much more fairly shared by all.' Between 1703 and 1830, they passed forty-five separate statutes relating to deer, rabbits, and game. In addition to existing laws that forbade trespassing and hunting while poor, they outlawed night-hunting, buying, selling, or possessing game, hunting in disguise, owning or using hunting or fishing equipment, destroying walls and fences, stealing eggs, and much more. Depending on which law was used, for the same offense a convicted poacher might be fined, whipped, pilloried, imprisoned at hard labor, transported, or executed.

The fact that so many laws were passed shows that Parliament failed to stop poaching. Like the anti-enclosure laws of the 1500s, the Bloody Code addressed only symptoms, leaving the causes untouched. For a large and growing number of people, the threat of punishment, even execution, was of less concern than hunger. Especially after 1750, enclosure deprived growing numbers of poor farmers and laborers of access to the common land that had been an important source of food. When the commons were converted to deer parks or rabbit warrens, the temptation to hunt there was strong. The poor viewed hunting for food as a right, not a crime: the real theft was the legal and physical enclosure of wild animals by the rich.

In 1816, Parliament passed an act that added seven years of hard labor in Australia as a possible punishment for anyone caught with a net or stick with intent to take game or rabbits. A leaflet distributed to landowners near Bath showed that the poachers were defiant:

'TAKE NOTICE! We have lately heard and seen that there is an Act passed that whatever poacher is caught destroying game is to be transported for seven years— This is English liberty!

Now we do swear to each other that the first of our company this law is inflicted on that there shall not be one gentleman’s seat in our country escape the rage of fire! We are nine in number, and we will burn every gentleman’s house of note. The first that impeaches shall be shot. We have sworn not to impeach. You may think it a threat, but they will find it a reality. The Game Laws were too severe before. The Lord of all men sent these animals for the peasants as well as for the Prince. God will not let the people be oppressed. He will assist us in our undertaking, and we will execute it with caution'.

In the next eleven years, some 1,700 men were convicted under that act, and about 10 percent of those were transported, but poaching continued to grow. In the 1840s there were close to 5,000 unlawful hunting convictions a year, accounting for between a quarter and a third of all male convictions in some rural counties in 1843. Even after the defeat of Chartism in 1848, when social unrest generally declined, poaching convictions continued to rise, peaking at close to 12,400 in 1877. These figures confirm John Archer’s judgment that in the 1700s and 1800s, 'poaching was the most constant and common method employed by the poor of snubbing the tenets of the wealthier classes.'

Organizationally, poaching took two forms—gangs and individual poachers.

Confrontations between gamekeepers and gangs of a dozen or more armed men were frequently the subject of sensational articles in the predecessors of today’s tabloid newspapers. Although the reports were often exaggerated, poaching gangs did exist, servicing urban markets for game, especially in fast-growing London. By the late 1700s, new turnpike roads and regular coach services made it possible to deliver game to the metropolis from almost anywhere in the country in one or two days. Parliament’s response—ever more severe punishments—only ensured that the gangs would fight to resist capture. Many raids led to armed battles in which gamekeepers and poachers were wounded or killed.

This was poaching for profit, and it was conducted with the violence that frequently characterizes capitalism’s illegal side. As E. P. Thompson writes of the Blacks, the fact that the laws they broke were oppressive and unfair 'does not make them instantly into good and worthy ‘social’ criminals, hermetically sealed off from other kinds of crime. Offenses which may command our sympathy—poaching or smuggling—were not conducted in especially gentlemanly ways.'

Nevertheless, the poaching laws were so unpopular that men who broke them were viewed as heroes. In 1844, for example, John Roberts, who admitted that he had killed during a raid, was publicly hanged in Manchester. Newspapers reported that 30,000 people 'greeted Roberts with cheers, while they reserved their indignation for the executioner,' who was pelted with stones. When Roberts was hung, 'a tempest of execration burst from the vast assemblage.' Forty policemen stood guard to keep order and protect the hangman.

Although battles between poaching gangs and gamekeepers received widespread publicity, most poachers, including the great majority of those convicted, worked alone. A study of court records in East Anglia found that 'they were invariably male, they hailed from the country in which they poached, and in 80 per cent of the cases they were agricultural labourers.'

In every village there were men who defied the law and the gamekeepers by catching small game, fish, or birds to feed their families, and who sometimes sold a few to their neighbors. Every villager knew who the local poachers were, respected their skill, and refused to inform or testify against them. In hard times, when crops failed or employers cut back, the number of nighttime hunters increased. More generally, poaching increased sharply in the years immediately before outbursts of social unrest. As Marxist historians Eric Hobsbawm and George Rudé comment, 'If we require an index of the rising social tensions in the village, this is perhaps the best one we can get.'

Historian Michael Žmolek argues that 'the elaboration of the ‘Bloody Code’ was a logical extension of the process of declaring null and void the local, customary laws of the manor by asserting absolute property rights under common law, which was state law, effected through enclosure.'

The Code reflects a practical obsession on the part of the ruling landed elite with consolidating their private property. So long as there were still large numbers of rural dwellers who felt they had customary rights to walk upon the fields and enjoy access to the commons … [then] fences, hedges and legal title to a plot of land were not enough. That ownership had to be backed up with a kind of legal closure, one which would severely punish the first wave of transgressors, thereby sending a clear signal to any would be future transgressors that the owner’s property was inviolable.

The very existence of the Bloody Code refutes the common claim that capitalism triumphed because it better reflected the dictates of human nature than previous social orders. The poor were not easily reconciled to a system that expelled them from the land. England’s ruling class tried to terrorize them into submission, but widespread poaching continued for nearly two centuries after the Black Act was passed. Threats of torture, transportation, and death could not stop the working poor from hunting for food, because they firmly believed that the Earth ought to be a common treasury for all".

I. Angus, The War Against the Commons: Dispossession and Resistance in the Making of Capitalism, New York 2023.

Zwierzyna wspólnym prawem, nie towarem

„>>Piractwo, napady na drogach, przemyt i kłusownictwo to strategie opracowane przez zubożałych, aby przetrwać bez poddawania się dyscyplinie pracy najemnej w pełnym wymiarze godzin, narzucanej coraz częściej przez postęp kapitalizmu… Opór poprzez kłusownictwo był aspektem walki klasowej między chłopami a właścicielami ziemskimi<<. Brian Manning

W 1845 roku w Położeniu klasy robotniczej w Anglii Fryderyk Engels opisał prawa łowieckie jako 'szczególnie barbarzyńskie okrucieństwo wobec klasy robotniczej'.

'Robotnik zastawia sidła lub strzela tu i ówdzie do zwierzyny. W zasadzie nie szkodzi to posiadaczowi ziemskiemu, gdyż ma on jej ogromną nadwyżkę, a zapewnia kłusownikowi posiłek dla niego i jego głodującej rodziny. Jeśli jednak zostanie złapany, trafi do więzienia, a za drugie przestępstwo grozi mu co najmniej siedem lat zsyłki. Z surowości tych praw wynikają częste krwawe konflikty z gajowymi, które co roku prowadzą do szeregu morderstw... Taka jest umiarkowana cena, za jaką arystokracja ziemska kupuje sobie szlachetny sport, jakim jest strzelectwo'.

Bitwy łowieckie, które opisał Engels, były kontynuacją stuleci walk klasowych na angielskiej wsi. Prawie pięćset lat wcześniej tysiące chłopów maszerowało na Londyn, protestując przeciwko pańszczyźnie, podatkom i biedzie. Współczesny świadek zidentyfikował jedno z ich najważniejszych żądań – prawo do polowań w celu zdobycia pożywienia:

'Buntownicy zwrócili się do króla, aby wszystkie zbiorniki wodne, parki i lasy stały się wspólne dla wszystkich, aby w całym królestwie zarówno biedni, jak i bogaci mogli swobodnie polować na zwierzynę łowną w wodzie, stawach rybnych, lasach i puszczach, jak również polować na zające na polach i robić te i wiele innych rzeczy bez przeszkód'.

To wskazuje na formę grodzenia, która nie jest często omawiana jako taka – bogaci uniemożliwiają biednym polowanie. W latach siedemdziesiątych XI wieku Wilhelm Zdobywca rozpoczął tworzenie rozległych lasów królewskich, w których mógł polować tylko on i jego świta: w XII wieku aż jedna trzecia Anglii, włączając w to wszystko niektóre hrabstwa, podlegała prawom leśnym. W czasie buntu chłopskiego w 1381 r. władcy Anglii już od ponad trzech stuleci grodzili dzikie zwierzęta dla własnej przyjemności - polowań.

Niezadowolona ze stłumienia buntu chłopskiego i egzekucji jego przywódców, elita angielska uczyniła polowania jeszcze bardziej niebezpiecznymi dla biednych, zakazując nie tylko polowań w niektórych miejscach, ale polowań przez biednych gdziekolwiek. (...) Prawo nie zabraniało polowań, ono definiowało je jako wyłączny przywilej elity ziemskiej – ludzi, dla których zabijanie zwierząt było sportem, a nie koniecznością.

Pod koniec XVIII wieku właściciele ziemscy zaczęli hodować w niewoli bażanty i kuropatwy w celu uprawiania 'sportu' zwanego obławą. Tysiące oswojonych ptaków pędzono w stronę szeregu bogatych mężczyzn, uzbrojonych w karabiny i strzelby, których celem było zabicie jak największej liczby latających ptaków w jak najkrótszym czasie. Thomas Coke, późniejszy hrabia Leicester, był podziwiany za to, że zestrzelił do osiemdziesięciu ptaków zaledwie dziewięćdziesięcioma strzałami. Podczas strzelaniny, w której uczestniczył książę Wellington w 1823 r., osiem osób zabiło 1088 ptaków w ciągu trzech dni.

Nawet dzisiaj w Wielkiej Brytanii co roku wypuszcza się ponad 50 milionów bażantów i kuropatw hodowanych na skalę przemysłową w celu ich zestrzelenia. W niektórych posiadłościach na północy 'sportowcy' płacą tysiące funtów za zabijanie kilkuset ptaków dziennie, co jest swego rodzaju anty-ekoturystyką. Opłata może obejmować obiad z udziałem miejscowego pana, ale nikt nie spożywa dziczyzny.

Przepisy dotyczące łowów kryminalizowały tradycyjne prawa, które – jak pisze historyk gospodarczy Michael Perelman – 'nie były wcale nieistotne dla biedoty wiejskiej. Dla nich polowanie było ważnym sposobem na utrzymanie siebie i rodziny, a nie przyjemnym wypoczynkiem. W tym sensie prawa łowieckie stały się częścią szerszego ruchu mającego na celu odcięcie dużych mas ludności wiejskiej od tradycyjnych środków produkcji'.

Właśnie dlatego, że łowiectwo było tak ważne w życiu ogromnej większości ludzi, przepisy dotyczące lasów i zwierzyny łownej były trudne do wyegzekwowania. Biedni w dalszym ciągu polowali w lasach królewskich i na ziemiach swoich panów, a policja nie mogła ich powstrzymać. Z czasem większość władz lokalnych doszła do wniosku, że koszt i wysiłek związany z schwytaniem, skazaniem i uwięzieniem przestępców nie są warte wysiłku. Jak ubolewano w ustawie z 1603 r., że 'wulgarny sort i ludzie o małej wartości', którzy polowali nielegalnie, 'nie byli w stanie zapłacić ustalonych kar' lub 'pokryć koszty i zarzuty każdego, kto miał ich informować i ścigać', dlatego 'w odniesieniu do wspomnianych praw podjęto niewiele procesów'.

Podczas wojny domowej i okresu republiki zwykli ludzie i żołnierze swobodnie zabijali jelenie i inne dzikie zwierzęta w celu zdobycia pożywienia, a sama koncepcja ograniczonych polowań zniknęła. Jeszcze w XVIII wieku 'starzy ludzie wciąż pamiętali skandaliczne wolności, jakie zapewniano w czasach republiki, kiedy jelenie zabijano na sprzedaż hurtową, Wielki Park przekazano gospodarstwom rolnym, a leśnicy rozszerzyli swoje 'prawa' bardziej niż wcześniej można to było sobie wyobrazić'.

Nowa, bardziej okrutna era przepisów dotyczących zwierzyny łownej rozpoczęła się wraz z ustawą o lepszej ochronie zwierzyny łownej w 1671 r. Ustanowiła ona bardziej restrykcyjne kwalifikacje majątkowe dla myśliwych – grunty własnościowe o wartości 100 funtów rocznie lub grunty dzierżawione o wartości 150 funtów rocznie. Wynosiły one wielokrotność pensji robotnika. I ustaliły karę za nielegalne polowanie na trzykrotność wartości zwierzyny łownej, koszty prawne i trzy miesiące więzienia. 'Mając kwalifikację majątkową, można było bezkarnie odstrzeliwać zające, nawet jeśli ich truchła wyrzucano, aby zgniły; bez niej uznawano cię za przestępcę, jeśli wziąłeś jednego zająca, gdy twoja rodzina umierała z głodu'.

Najbardziej daleko idąca innowacja w ustawie z 1671 r. nadała uprawnienia wykonawcze leśniczym zatrudnionym przez właścicieli ziemskich. Oprócz łapania kłusowników gajowi mogli przeszukiwać domy bez nakazu oraz konfiskować i niszczyć wszelkie psy, broń, sieci, pułapki lub inny sprzęt, który mógłby zostać użyty do polowania lub rybołówstwa. Oskarżonego kłusownika można było skazać na podstawie zeznań pod przysięgą jednego świadka - często leśniczego, który go oskarżył. Kolejna ustawa przyznała świadkowi połowę pobranej grzywny i umożliwiła gajowym i ich pomocnikom użycie dowolnej siły, jaką uznali za niezbędną, do schwytania kłusowników.

W rezultacie, jak zauważa Peter Munsche, 'szlachta, poza funkcją prokuratorską, dowodziła także korpusem leśniczych, których zadaniem było uniemożliwianie niekwalifikowanym polowania, a nawet posiadania środków do polowania'.

Krótko mówiąc, gajowy był policjantem. Rzeczywiście, poza urzędnikami akcyzowymi, był on osobą najbardziej zbliżoną do zawodowego funkcjonariusza organów ścigania, jakiego można było spotkać na wiejskich terenach Anglii przed połową XIX wieku. Tym, co czyniło gajowego naprawdę wyjątkowym, było to, że w przeciwieństwie do stróża prawa, był on prywatnym sługą. Egzekwował prawo nie w służbie państwa, lecz pana dworu.

Biedota wiejska nienawidziła gajowych z tą samą pasją, jaką późniejsze pokolenia ludzi pracy żywiły do łamistrajków i rozbijających związki zawodowe bandytów Pinkertona. Byli oni znani z żądania łapówek, fałszowania dowodów i brutalnych napaści, a w wielu przypadkach z kłusownictwa na większą liczbę zwierzyny łownej niż osoby, które aresztowali. Nawet jeśli miejscowy gajowy był uczciwy i sprawiedliwy, był znienawidzony jako twarz systemu, który odmawiał im dostępu do środków utrzymania - systemu, w którym wielu biednych mężczyzn i kobiet było biczowanych, więzionych, transportowanych do Australii, a nawet straconych za próbę nakarmienia swoich rodzin.

W przepisach dotyczących zwierzyny łownej doszło do ciekawego pominięcia – listy zabronionych zwierząt łownych nie uwzględniały dwóch zwierząt, na które najczęściej polowano, czyli jeleni i królików. Z definicji zwierzyną łowną były zwierzęta żyjące na wolności, ale w XVII wieku w Anglii pozostało niewiele dzikich jeleni i królików. Każda posiadłość ziemska dowolnej wielkości zawierała park jeleni, duży ogrodzony lub otoczony murem obszar, na którym hodowano jelenie i na którym polować mógł tylko właściciel, jego przyjaciele i gajowy. W wielu posiadłościach hodowano także króliki (zwane wówczas coneys) dla mięsa i skór w dużych, chronionych norach. Zwierzęta były własnością, więc zabranie ich bez pozwolenia nie było kłusownictwem, tylko kradzieżą.

Jelenie i króliki były chronione ustawami, które zabraniały komukolwiek, bez względu na kwalifikacje, polowania lub zabierania tych zwierząt bez zgody osoby, na której terenie je znaleziono… W wyniku grodzenia stały się one rodzajem własności prywatnej i jako takie cieszyły się ochroną prawną.

Konsekwencje prawne kradzieży były znacznie poważniejsze niż w przypadku nielegalnego polowania na zwierzynę łowną. Kłusownikowi groziła zazwyczaj kara grzywny w wysokości 5 funtów lub trzy miesiące więzienia, natomiast złodziejowi jeleni groził transport za granicę na siedem lat, a nawet stracenie.

W lutym 1723 r. proklamacja królewska przewidywała nagrodę w wysokości 100 funtów za informacje prowadzące do aresztowania któregokolwiek z 'wielkiej liczby ludzi zakłócających porządek i źle myślących', którzy kradli jelenie, atakowali ludzi i 'strzelali do nich w ich domach', okaleczyli ich konie i bydło, połamali ich bramy i płoty, zniszczyli aleje, plantacje i stawy rybne oraz ograbili ich z ryb. Przestępcy ci, znani jako 'Czarni' - ponieważ zakrywali twarze sadzą - działali głównie w lasach królewskich na południe i zachód od Londynu. Ich działania dostarczyły pretekstu dla nowego i wyjątkowo represyjnego prawa.

Jak pokazuje E. P. Thompson w książce Whigs and Hunters, oficjalne relacje wyolbrzymiają zakres i przemoc ataków i nie wspominają, że Czarni protestowali przeciwko przekształcaniu wspólnych terenów w parki jeleni. Przywódca jednej grupy, nazywający siebie królem Janem, upierał się, że byli oni lojalni wobec króla Jerzego i 'nie mieli innego zamiaru, jak tylko wymierzyć sprawiedliwość i dopilnować, aby bogaci nie obrażali ani nie uciskali biednych; że byli zdecydowani nie zostawiać jelenia na potrzeby obław, mając pewność, że pierwotnie był on przeznaczony do hodowli, a nie tuczenia duchowieństwa'. Jak pisze Thompson, Czarni byli mniej zajęci kłusownictwem na jelenie, a bardziej 'egzekwowaniem definicji praw, do których przyzwyczaili się 'ludzie ze wsi', a także przeciwstawieniem się prywatnym zagrodom, które wkraczały w ich uprawy, wypalanie [drewna opałowego] i wypas'.

Nie była to sytuacja nadzwyczajna, ale rząd zachował się tak, jakby tak było. W maju 1723 r., bez debaty w parlamencie, przyjęto ustawę mającą na celu skuteczniejsze wykrywanie i karanie złodziei jeleni. Zwykle nazywana Czarną Ustawą Walthama lub po prostu Czarną Ustawą, skazała na śmierć każdego, kto 'uzbrojony w miecze, broń palną lub inną broń ofensywną i mający zaczernioną twarz lub w inny sposób przebrany', kłusował na jelenie, króliki lub ryby, czy nawet po prostu wszedł do dowolnego miejsca, w którym trzymano jelenie lub króliki – a to był dopiero początek. Kara śmierci była również przewidziana za ranienie bydła, wycinanie drzew, podpalanie domów lub stogów siana, strzelanie do kogokolwiek, wysyłanie niepodpisanych listów z pogróżkami i nie tylko. Każdy formalnie oskarżony o takie przestępstwa, który się nie stawił, zostałby uznany za winnego bez procesu.

Za jednym zamachem Parlament stworzył co najmniej pięćdziesiąt nowych przestępstw grożących śmiercią. Rzeczywiście, prawnik Leon Radzinowicz zwraca uwagę, że - po policzeniu wszystkich wariantów - za ponad 350 nowych przestępstw groziła teraz kara powieszenia:

'Jest bardzo wątpliwe, czy jakikolwiek inny kraj posiadał kiedyś kodeks karny zawierający tak wiele przepisów dotyczących kary śmierci, jak w tej jednej ustawie'.

Nie ma chyba przestępstwa, które nie wchodziłoby w zakres przepisów Czarnej Ustawy: przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu, przeciwko wymiarowi sprawiedliwości w sprawach karnych, przeciwko mieniu, przeciwko osobie, złośliwe szkody na mieniu o różnym stopniu – wszystkie podlegają tej ustawie i wszystkie były karane śmiercią.

Czarna ustawa była częścią tak zwanego Krwawego Kodeksu, reżimu prawnego przewidującego karę śmierci za ogromną liczbę przestępstw, w tym na przykład kradzież towarów o wartości ponad 12 pensów, czyli około 5 procent tygodniowej płacy pracownika wykwalifikowanego. Czarna ustawa, początkowo opisywana jako środek tymczasowy, który wygaśnie za trzy lata, była wielokrotnie przedłużana i wprowadzona na stałe w 1758 r. Ostatecznie została uchylona w 1823 r. i nawet wtedy niektórzy członkowie Izby Lordów głosowali za utrzymaniem kary śmierci za kradzież jelenia.

Co najmniej trzy tuziny innych osiemnastowiecznych przepisów określało kary, od grzywien po transport, za różne formy nielegalnego polowania i wydaje się, że prokuratorzy i sędziowie posługiwali się samą Czarną Ustawą jedynie do podawania przykładów konkretnych przestępców. Kiedy jednak się na nią powoływali, ława przysięgłych niechętnie skazała kłusowników, gdyby skutkiem jej werdyktu było powieszenie - a około połowa wszystkich wyroków śmierci wydanych w XVIII wieku została zamieniona na zsyłkę, a zatem wiele z setek tysięcy ludzi wysłanych na ciężkie roboty w koloniach zostało skazanych jedynie za polowanie na króliki.

(...) Czarna ustawa zapewniła, jak to nazywa E. P. Thompson, 'arsenał sankcji, które można było zastosować w razie konieczności przeciwko niepokojom'. Podobnie Douglas Hay opisuje jej postanowienia jako 'instrumenty prawne, które na drodze terroru narzucały podział własności', argumentując jednak, że elita rządząca wiedziała, że nadmierne używanie tych instrumentów przyniesie efekt przeciwny do zamierzonego:

'Jeśli panowie w parlamencie byliby skłonni co roku wieszać pewną część przestępców, aby zainscenizować moralny dramat na szubienicy, jest niezwykle wątpliwe, czy kiedykolwiek wierzyli, że statuty stolicy powinny być rygorystycznie egzekwowane. Skutki skazania i powieszenia byłyby nikłe, gdyby stało się ono zbyt powszechne'.

Prawo dostarczyło wystarczających przykładów, aby zaszczepić strach, ale nie na tyle, aby zahartować lub odeprzeć ludność, która musiała, przynajmniej w pewnym stopniu, zgodzić się na rządy własności.

Niemniej jednak panowie w parlamencie byli zdeterminowani, aby znaleźć jakąś kombinację precyzyjnie określonych przestępstw i surowych kar, które położyłyby kres kłusownictwu. W tym celu przyjęli 'długi szereg bezprecedensowo surowych przepisów dotyczących zwierzyny łownej, które stale i celowo rozszerzały kontrolę szlachty nad artykułami spożywczymi, które kiedyś były znacznie bardziej sprawiedliwie dzielone przez wszystkich'. W latach 1703–1830 uchwalili czterdzieści pięć odrębnych ustaw dotyczących jeleni, królików i zwierzyny łownej. Oprócz istniejących praw, które zabraniały ubogim wtargnięć [trespassing] i polowania, zakazano nocnych polowań, kupowania, sprzedawania lub posiadania zwierzyny łownej, polowań w przebraniu, posiadania lub używania sprzętu myśliwskiego lub wędkarskiego, niszczenia murów i ogrodzeń, kradzieży jaj i wielu innych rzeczy. W zależności od tego, jakie prawo zostało zastosowane, za to samo przestępstwo skazany kłusownik mógł zostać ukarany grzywną, chłostany, znaleźć się pod pręgierzem, być więziony z powodu ciężkich robót, transportowany do kolonii lub stracony.

Fakt, że przyjęto tak wiele ustaw, pokazuje, że parlamentowi nie udało się powstrzymać kłusownictwa. Podobnie jak przepisy przeciw włóczęgostwu z XVI wieku, Krwawy Kodeks odnosił się jedynie do objawów, pozostawiając przyczyny nietkniętymi. Dla dużej i rosnącej liczby ludzi groźba kary, a nawet egzekucji, była mniejszym zmartwieniem niż głód. Zwłaszcza po 1750 r. grodzenie pozbawiały coraz większą liczbę biednych rolników i robotników dostępu do wspólnych gruntów, które były ważnym źródłem pożywienia. Kiedy tereny wspólne przekształcano w parki jeleni lub norki królicze, pokusa polowania w nich była silna. Biedni postrzegali polowanie w poszukiwaniu pożywienia jako prawo, a nie przestępstwo: prawdziwą kradzieżą było prawne i fizyczne zamykanie dzikich zwierząt przez bogatych.

W 1816 r. parlament przyjął ustawę, która dodała siedem lat ciężkiej pracy w Australii jako możliwą karę dla każdego, kto zostanie złapany z siecią lub kijem z zamiarem polowania na zwierzynę łowną lub króliki. Ulotka rozdawana właścicielom ziemskim w pobliżu Bath wskazywała, że kłusownicy byli buntowniczy:

'ZWRÓCCIE UWAGĘ! Ostatnio słyszeliśmy i widzieliśmy, że uchwalono ustawę, zgodnie z którą kłusownik przyłapany na niszczeniu zwierzyny ma być zesłany na siedem lat. To jest angielska wolność!

Teraz przysięgamy sobie nawzajem, że jeśli pierwszemu z naszych towarzyszy zastosowane zostanie to prawo, to nie będzie w naszym kraju ani jednego dżentelmena, który ujdzie przed szałem ognia! Jest nas dziewięciu i spalimy dom każdego ważnego dżentelmena. Pierwszy, który rzuci oskarżenia, zostanie zastrzelony. Przysięgamy, że nie będziemy oskarżać. Możesz myśleć, że to pogróżki, ale oni przekonają się, że to rzeczywistość. Przepisy dotyczące zwierzyny były wcześniej zbyt surowe. Pan wszystkich ludzi posłał te zwierzęta zarówno chłopom, jak i dla księcia. Bóg nie pozwoli, aby ludzie byli uciskani. Pomoże nam w naszym przedsięwzięciu i wykonamy je ostrożnie'.

W ciągu następnych jedenastu lat na podstawie tego czynu skazano około 1700 mężczyzn, z czego około 10 procent zostało przetransportowanych do kolonii, ale kłusownictwo nadal rosło. W latach czterdziestych XIX wieku wydawano prawie 5000 wyroków skazujących za nielegalne polowania rocznie, co stanowiło od jednej czwartej do jednej trzeciej wszystkich wyroków skazujących mężczyzn w niektórych wiejskich hrabstwach w 1843 r. Nawet po pokonaniu czartyzmu w 1848 r., kiedy niepokoje społeczne ogólnie osłabły, wyroki skazujące za kłusownictwo nadal rosły, osiągając szczyt prawie 12 400 przypadków w 1877 r. Liczby te potwierdzają ocenę Johna Archera, że w XVIII i XIX wieku 'kłusownictwo było najbardziej stałą i powszechną metodą stosowaną przez biednych w celu lekceważenia zasad klas bogatszych'.

Pod względem organizacyjnym kłusownictwo przybierało dwie formy – gangów i indywidualnych kłusowników.

Konfrontacje gajowych z kilkunastoma uzbrojonymi mężczyznami były często tematem sensacyjnych artykułów na łamach poprzedników dzisiejszych tabloidów. Chociaż doniesienia te były często przesadzone, istniały gangi kłusownicze, obsługujące miejskie rynki dziczyzny, zwłaszcza w szybko rozwijającym się Londynie. Pod koniec XVIII wieku nowe drogi i regularne połączenia autokarowe umożliwiły dostarczenie zwierzyny do metropolii z niemal każdego miejsca w kraju w ciągu jednego lub dwóch dni. Reakcja Parlamentu – coraz surowsze kary – jedynie zapewniła, że gangi będą sposobić się do walki, aby przeciwstawić się schwytaniu. Wiele nalotów doprowadziło do bitew zbrojnych, w których gajowi i kłusownicy zostali ranni lub zabici.

Było to kłusownictwo dla zysku i było prowadzone z przemocą, która często charakteryzuje nielegalną stronę kapitalizmu. Jak pisze o Czarnych E. P. Thompson, fakt, że łamane przez nich prawa były opresyjne i niesprawiedliwe, 'nie czyni z nich od razu dobrych i godnych 'społecznych' bandytów, hermetycznie odciętych od innych rodzajów przestępczości. Przestępstwa, które mogą budzić nasze współczucie — kłusownictwo czy przemyt — nie były popełniane w szczególnie dżentelmenski sposób'.

Niemniej jednak przepisy dotyczące kłusownictwa były tak niepopularne, że ludzi, którzy je łamali, uważano za bohaterów. Na przykład w 1844 roku w Manchesterze publicznie powieszono Johna Robertsa, który przyznał się, że zabił podczas nalotu. Gazety donosiły, że 30 000 ludzi 'powitało Robertsa wiwatami, zachowując swoje oburzenie dla kata', którego obrzucono kamieniami. Kiedy powieszono Robertsa, 'w ogromnym zgromadzeniu wybuchła burza przekleństw'. Czterdziestu policjantów pełniło wartę, aby utrzymać porządek i chronić kata.

Chociaż bitwy między gangami kłusowniczymi a gajowymi odbiły się szerokim echem, większość kłusowników, w tym zdecydowana większość skazanych, działała samotnie. Badanie akt sądowych we Wschodniej Anglii wykazało, że 'niezmiennie byli to mężczyźni, pochodzili z okręgu, w którym kłusowali, a w 80% przypadków byli robotnikami rolnymi'.

W każdej wiosce byli ludzie, którzy przeciwstawiali się prawu i gajowym, chwytając drobną zwierzynę, ryby lub ptaki, aby nakarmić swoje rodziny, a czasem sprzedawali kilka sztuk sąsiadom. Każdy wieśniak wiedział, kim są miejscowi kłusownicy, szanował ich umiejętności i odmawiał informowania lub składania zeznań przeciwko nim. W trudnych czasach, gdy nie udało się zebrać plonów lub ograniczono pracę u pracodawców, zwiększała się liczba nocnych myśliwych. Mówiąc bardziej ogólnie, kłusownictwo gwałtownie wzrosło w latach bezpośrednio poprzedzających wybuchy niepokojów społecznych. Jak komentują marksistowscy historycy Eric Hobsbawm i George Rudé: 'Jeśli potrzebujemy wskaźnika rosnących napięć społecznych we wsi, ten jest prawdopodobnie najlepszym, jaki możemy uzyskać'.

Historyk Michael Žmolek argumentuje, że 'opracowanie Krwawego Kodeksu było logicznym przedłużeniem procesu unieważniania lokalnych, zwyczajowych praw dworskich poprzez zapewnienie absolutnych praw własności na mocy common law, które było prawem państwowym, zaprowadzanym za pośrednictwem grodzeń'.

Kodeks odzwierciedla praktyczną obsesję części rządzącej elity ziemskiej na rzecz konsolidacji ich własności prywatnej. Dopóki nadal istniała duża liczba mieszkańców wsi, którzy czuli, że mają zwyczajowe prawo do chodzenia po polach i korzystania z dostępu do terenów wspólnych, dopóty płoty, żywopłoty i tytuł prawny do działki nie wystarczały. Własność ta musiała być poparta swego rodzaju grodzeniem prawnym, które surowo ukarałoby pierwszą falę przestępców, wysyłając w ten sposób jasny sygnał dla przyszłych przestępców, że własność właściciela jest nienaruszalna.

Samo istnienie Krwawego Kodeksu obala powszechne twierdzenie, że kapitalizm zatriumfował, ponieważ lepiej odzwierciedlał nakazy ludzkiej natury niż poprzednie formacje społeczne. Biednym niełatwo było pogodzić się z systemem, który wygnał ich z ziemi. Klasa rządząca Anglii próbowała zastraszyć ich, zmuszając do uległości, ale powszechne kłusownictwo trwało przez prawie dwa stulecia po uchwaleniu Czarnej Ustawy. Groźby tortur, zsyłki i śmierci nie mogły powstrzymać pracujących biednych przed polowaniem na żywność, ponieważ mocno wierzyli, że Ziemia powinna być wspólną skarbnicą dla wszystkich".

I. Angus, The War Against the Commons: Dispossession and Resistance in the Making of Capitalism, New York 2023.