Striped t-shirts and the invisible workers' organization / Pasiaste koszule i niewidzialna organizacja robotnicza

Striped t-shirts and the invisible workers' organization

"We should now focus on the crucial common element that brings the future operaist militants together: fighting a sense of defeat, seeking out strength, putting the problem of a revolutionary rupture back on the agenda. (...) Even in their differences (here summarized in an extremely cursory way), these biographies demonstrate a rupture with the cult of victimhood that had always been a constitutive part of the Left and much of the social communist tradition. It was not passion for the oppressed that guided them, but the search for those who struggled against their conditions of oppression. It was not about laying low in resistance, but about building a plan for attack; not about pitying weakness but about identifying force. For the future operaist militants, this would also be a rupture with themselves, with their own subjectivities and personal histories. A rupture that opened the way to new encounters and new trajectories, to a history that would become collective.

(...) On July 7, 1962, a group of workers went to Piazza Statuto to attack the headquarters of the Unione Italiana del Lavoro (the Italian Union of Work), which had just signed yet another lousy contract with FIAT. Three days of battles with the police followed. Eleven years later, Potere Operaio would write that Piazza Statuto was their founding congress. The PCI and CGIL immediately denounced the protagonists as provocateurs, saying that they had been driven there in the bosses’ luxury cars in order to instigate the fighting. This was nothing new: many struggles had before been denounced as led by outsiders, and many more would be again. And this paranoia about provocateurs shouldn’t surprise us: the Left had denied the possibility of workers’ autonomy to such an extent that, in a kind of Pavlovian reflex, every time the working class did its own thing it was immediately denounced as the work of undercover agents. What is interesting is rather the reasons that led the institutions of the workers’ movement to denounce these particular struggles. They had for a long time maintained that the working class was irremediably defeated and that the factory was no longer a place of conflict. The gist was: they can’t be workers because they don’t behave like workers, they don’t dress like workers, they are too young, and their hair is too long to be workers. In a certain sense the PCI and CGIL were telling the truth, the truth about themselves, a tragic truth: they hadn’t understood anything about the new class composition that was emerging—its new figures, new behaviors, new needs and desires, and new forms of expression and conflict. They didn’t even understand anything after these struggles had happened. They began to pose the problem of that specific class composition only when it was already in decline: when the mass worker shifted from a position of attack to one of defense in the 1970s, they used its icon against an even newer composition, whom they would dismiss as the 'non-guaranteed.' This new composition of the social worker and future precarious workers, born out of the refusal of labor and out of struggles against the factory, would write the history of the 1970s.

(...) The young age of the workers at Piazza Statuto upset the icon that the PCI and trade unions had created of the worker ideal type. That’s because the politicized and unionized workers to whom they referred, which for convenience we will call the craft workers, who had entered the factory as teenagers and developed their ideological 'consciousness' there, were not young, or at least, if they were, their age was simply an anagraphic condition that had little effect on their behavior. With the 'new forces' entering the factories, generational differences weren’t simply anagraphic, but began to be political: they brought with them new behaviors, expectations, and forms of life. It was they, in their striped T-shirts, who kicked off at Piazza Statuto and fought in the streets of Genoa. It was they who would later characterize the long Italian ’68. It was they, Alquati noted, who were also stirring up the base of the parties and the unions.This generation had an 'intrinsic politicità,' to use an expression that Alquati would later develop. They had a material, subjective potential that didn’t express itself in an already fully developed, explicit form, but which could create a new principle of political action.

The mass worker was young in this not exclusively sociological sense. It was young as a type of laborer, because it was in those years that it first filled the production lines of the big factories in Northern Italy in their turbulent passage to Taylorism-Fordism. It was young in the sense that it expressed a fresh subjectivity within the factory and society, which differed from the habitual codes and norms of behavior. In the factory-city of Turin it was not only young but also predominantly made up of immigrants from Southern Italy. Satisfying the public’s desire for victimhood, left-wing literature and cinema would depict these immigrants with tear-jerking images, laden down with cardboard boxes of belongings, standing in front of signs saying 'We don’t rent to Southerners!'. In the beginning they were also heavily ostracized by the local workers, above all by those considered to be the most 'conscious,' that is, by those who were members of the party and the trade unions. They saw them as extraneous and even hostile to the culture of the workers’ movement and criticized them for their opportunism, because they often voted for the reactionary trade unions. They labeled them passive, because they rarely took part in strikes. They called them 'Napuli' (meaning 'Naples'), which in Turin at the time was used for all Southerners, regardless of where they were actually from. Clashes between the old and the new workers were common. Both the leaders and the base of the workers’ movement depicted the new workers as a sort of reworking of Marx’s description of the Parisian lumpenproletariat, a figure that was objectively prey to reactionaries.

An aside, which should already be clear but is worth repeating in order to avoid misunderstanding: the passage from the craft worker to the mass worker shouldn’t be interpreted in linear and homogeneous terms. First, it took on different characteristics and temporalities in different places: to put it simply, the mass workers in Turin, Milan, and Porto Marghera were not the same. Second, we are not claiming that from a certain point in time the traditional figure of the worker became a simple obstacle to the advancement of struggles: the overlaps, hybridization, and alliances within the factories were much more complicated and contradictory than the term 'passage' implies. Finally, as should already be clear, we are speaking of a qualitative and not a quantitative process: the centrality of the mass worker didn’t depend on its numerical presence within the factories, nor on its being a majority of the labor force, which it would never be. It depended instead on the combination of its location in the nerve centers of capitalist accumulation and its subjective behaviors, with their potential for rupture and generalization.

Through the practice of coresearch the operaisti dug below the surface of apparent victimhood, foreignness, opportunism, and passivity. And even before the struggles at Piazza Statuto, they found that within the metaphorical cardboard boxes of the Southern migrants lay the material potential for struggle. It wasn’t simply their conditions of poverty or economic necessity that had led them to move, but also, and, in some cases principally, their need and desire for change. Often they came from places with a better quality of life than that which they found in Turin, but they were driven to move in search of another world, which they ambiguously identified with the factory-city. They thus were not predestined to be victims, as the Left liked to think, and still thinks, but were instead a growing force.

They were clearly foreign to the culture of the workers’ movement, although often bringing with them experiences and stories of other kinds of struggle, such as land occupations; the mobility of labor thus became the mobility of struggle. The migrants were considered by the operaisti not as migrants but as carriers of conflict, a plague bacillus. Their outsider status was not a limit but a possibility. Of course, it is true that this status often led them to vote for reactionary trade unions without reservations or guilt. But, at the same time, it indicated, even if in a confused way and without an explicit political form, the negation of traditional representation and thus the possibility of autonomous political initiative. Their opportunism really existed, but it was deeply ambivalent, because it was also the expression of a unilateral, concrete, direct, and immediate interest. And it is true that they didn’t participate in the strikes. When the coresearchers asked them why, they said that striking didn’t get you anywhere. In some situations, passivity becomes a form of struggle: it becomes refusal.

This was the point, this was the gamble: turn victimhood into force, outsider status into unrepresentability, opportunism into taking sides, passivity into refusal. The cycle of struggles of the mass worker set this overturning in motion.

The operaisti weren’t searching for the icon of a worker from the social communist tradition, a conscious, generous bearer of the universal general interest, who loved their work and was proud of their condition. On the contrary, they were looking for those 'unconscious' workers who expressed a partisan interest, refused work, instinctively hated their condition, and therefore ended up hating the capital that produced it. As Tronti writes in his article 'Factory and Society,' in the second issue of Quaderni rossi: 'The working class should materially discover itself to be a part of capital if it wants to then counterpose the whole of capital to itself. It must recognise itself as a particular element of capital if it wants to then present itself as its general antagonist. The collective worker stands counterposed not only to the machine, as constant capital, but to labor-power itself, as variable capital. It has to reach the point of having as its enemy the whole of capital, including itself as a part of capital.' Workers against themselves, who negated themselves as labor power, because their labor power belonged to the enemy—this was the force that the operaisti were looking for. The sacred icons of labor and the workers’ movement had finally been shattered.

This meant the destruction of the universal function attributed to an abstract working class, its sacrifice for the general interest, for History, and for the socialist future. For universalism is actually the totality’s own image of itself: it is pure ideology. There was no longer space for discourses about humanity, which were revealed as a mystification of particular bourgeois interests. Operaismo was therefore an irreducibly partial point of view, because the totality could only be understood, grasped, and fought by taking sides. As Tronti said: 'They have already told us that there is nothing universally human in all that we propose. And they are right. Indeed, here there is nothing of the bourgeoisie’s particular interest. Have you ever seen a working-class struggle with a platform of generically human demands? There is nothing more limited and partial, nothing less universal in the bourgeois sense, than the struggle which workers wage on the factory floor against their direct boss.' Workers’ thought had to adopt a correct political posture in relation to society, 'simultaneously both within and against society, a partial view that theoretically grasps the totality precisely as a struggle to destroy this totality in practice, a vital moment in all that exists and thus an absolute power of decision over its survival. And this, indeed, is the condition of workers as a class, faced with capital as a social relation.'

We should now locate this extraordinary discourse and capacity for anticipation within political intervention in workers’ struggles. We considered the break within Quaderni rossi that followed Piazza Statuto. It was already clear at that point that the tension between the two factions of the journal couldn’t last: the Panzierian group was frightened by an approach that was going to destroy all relations with the workers’ movement institutions; the others—beginning with the Romans and the coresearchers—claimed that the time was ripe for direct intervention in the intensifying workers’ struggles whose possibilities and subjective characteristics they had foreseen. In September 1962, after the Piazza Statuto riot, “‘Cronache’ e ‘Appunti’ dei Quaderni rossi” ('Chronicles' and 'Notes' of Quaderni rossi) came out, an attempt at mediation that bore little fruit. In June of the following year another collective issue was published, after which the rupture was finally confirmed. Three more issues of the journal would be published, the last in the second half of 1965, a year after Panzieri’s untimely death.

A crucial step in the process that would lead to Classe operaia was the publication and distribution of the newspaper Gatto selvaggio (Wildcat), which was written by Alquati and Gobbi and called itself the Newspaper of workers’ struggles at FIAT and Lancia.' Coresearch took form within the conflicts in these factories: the subtitle of the newspaper was Nel sabotaggio continua la lotta e si organizza l’unità (In sabotage, struggle continues and unity is organized), referring to a workers’ practice that already existed there. Following its publication, Alquati and Gobbi left Turin overnight, fleeing possible arrest warrants. Alquati went first to Milan and then to Genoa, where he stayed with Gianfranco Faina’s group. Gobbi found refuge in Venice, where Negri treated him like a legend.

The topics of Gatto selvaggio, expressed there as political agitation, were taken up by Alquati in his article 'Struggle at FIAT' in the first issue of Classe operaia. They can be summed up in the apparent oxymoron 'organized spontaneity.' It wasn’t external organization that produced conflict and it wasn’t simple spontaneity that drove it. A sort of 'invisible organization' had been created through which the workers communicated, prepared struggles, scheduled their attacks, and blocked the factory. It was this invisible organization that was the avant-garde in the processes of recomposition, while the party militants followed hesitantly and in fact often acted as an obstacle: 'The wildcat strike at FIAT liquidates the old idea that, at this level, the workers’ struggle would be organized by a particular internal ‘nucleus’ that holds a monopoly on antagonistic workers’ consciousness. The strike of October 15–16 [1963] was organized directly by the entire and compact ‘social mass’ of workers from the sections that contributed: but we are here merely presented with greater clarity a characteristic of recent struggles, one that’s not exclusive to FIAT where the rare ‘militants’ of the old parties after the June of ’62 were just the tail-end of the struggles'.

The wildcat struggles that fed off invisible organization were unpredictable, and so couldn’t be controlled by reformist mediation. They were realized through a continual rotation of tactics, methods, times, and places, and 'demand[ed] nothing.' Although they were the most advanced level of worker “non-collaboration,” they were not of course the only form of struggle—there were also mass strikes and clashes in the streets. The problem was combining and reinvigorating these struggles, ensuring that they mutually reinforced one another: 'The task of a political organization is not to plan the wildcat in a predetermined way, because that seriously runs the risk of domesticating it, thus rendering it recuperable for the boss: the organization must instead contribute to intensifying it, while in order to organize and extend it, it’s enough to have the ‘invisible organization’ of workers for whom the wildcat strike is becoming a permanent fact."

G. Roggero, Italian Operaismo: Genealogy, History, Method, Cambridge and London.

Pasiaste koszule i niewidzialna organizacja robotnicza

„Powinniśmy teraz skupić się na kluczowym wspólnym mianowniku, który połączył przyszłych bojowników operaistycznych: walce z poczuciem porażki, poszukiwaniu siły, ponownym umieszczeniu problemu rewolucyjnego zerwania na porządku dziennym. (...) Nawet pomimo różnic, te biografie wskazują na zerwanie z kultem ofiary, który zawsze był konstytutywną częścią lewicy i dużej części tradycji socjalkomunistycznej. Nie kierowała nimi namiętność do uciskanych, ale poszukiwanie tych, którzy walczyli z warunkami ucisku. Nie chodziło o to, aby ograniczać się do oporu, ale o zbudowanie planu ataku; nie o litowanie się nad słabością, ale o identyfikację siły. Dla przyszłych bojowników operaistycznych byłoby to również zerwanie z samymi sobą, z ich własnymi podmiotowościami i osobistymi historiami. Zerwanie, które otworzyło drogę do nowych spotkań i nowych trajektorii, do historii, która stałaby się zbiorowa.

(...) 7 lipca 1962 roku grupa robotników udała się na Piazza Statuto, aby zaatakować siedzibę Unione Italiana del Lavoro (Włoskiego Związku Zawodowego), który właśnie podpisał kolejną kiepską umowę z FIAT-em. Nastąpiły trzy dni walk z policją. Jedenaście lat później Potere Operaio napisało, że Piazza Statuto było ich kongresem założycielskim. Włoska Partia Komunistyczna i Włoska Powszechna Konfederacja Pracy natychmiast potępiły protagonistów jako prowokatorów, twierdząc, że zostali tam przywiezieni luksusowymi samochodami szefów, aby wszcząć burdy. Nie było to niczym nowym: wiele walk zostało wcześniej potępionych jako prowadzonych przez osoby z zewnątrz, a wiele innych zostanie potępionych ponownie. I ta paranoja na temat prowokatorów nie powinna nas dziwić: lewica do tego stopnia zaprzeczała możliwości autonomii robotników, że w swego rodzaju odruchu bezwarunkowym Pawłowa za każdym razem, gdy klasa robotnicza robiła swoje, była natychmiast potępiana jako dzieło tajnych agentów. Interesujące są raczej powody, które skłoniły instytucje ruchu robotniczego do potępienia tych konkretnych zmagań. Przez długi czas utrzymywały one, że klasa robotnicza została nieodwracalnie pokonana i że fabryka nie jest już miejscem konfliktu. Sedno sprawy było takie: nie mogą być robotnikami, ponieważ nie zachowują się jak robotnicy, nie ubierają się jak robotnicy, są za młodzi i mają za długie włosy, aby być robotnikami. W pewnym sensie Włoska Partia Komunistyczna i Włoska Powszechna Konfederacja Pracy mówiły prawdę, prawdę o sobie, tragiczną prawdę: nie zrozumiały niczego z nowego składu klasowego, który właśnie się wyłaniał — jego nowych postaci, nowych zachowań, nowych potrzeb i pragnień oraz nowych form ekspresji i konfliktu. Nie zrozumiały niczego nawet po tych zmaganiach. Zaczęli stawiać problem tego konkretnego składu klasowego dopiero wtedy, gdy był on już w swej fazie schyłkowej: gdy w latach 70. robotnik masowy przeszedł z pozycji atakującej do defensywnej, użyli jego ikonicznej figury przeciwko jeszcze nowszemu składowi, którego mieli odrzucić jako 'nieobjętego kontraktem'. Ten nowy skład pracownika społecznego i przyszłych pracowników sprekaryzowanych, zrodzony z odmowy pracy i z walki z fabryką, miał napisać historię lat 70.

(...) Młody wiek pracowników biorących udział w wypadkach na Piazza Statuto zachwiał ikoną robotnika idealnego, jaką stworzyli Włoska Partia Komunistyczna i związki zawodowe. Stało się tak, ponieważ upartyjnieni i uzwiązkowieni pracownicy, do których odwoływały się te organizacje - i których dla wygody nazwiemy rzemieślnikami - weszli do fabryki jako nastolatkowie i po rozwinięciu w niej swojej ideologicznej 'świadomości', przestali być młodzi, albo nawet gdyby ciągle byli młodzi, to ich wiek był po prostu urzędową zmienną, która miał niewielki wpływ na ich zachowanie. Wraz z wejściem 'nowych sił'' do fabryk różnice pokoleniowe przestały być po prostu urzędowe, ale nabrały kształtu politycznego: przyniosły ze sobą nowe zachowania, oczekiwania i formy życia. To ci młodzi, w swoich pasiastych koszulkach, wystartowali na Piazza Statuto i walczyli na ulicach Genui. To oni później charakteryzowali długi włoski rok 68. To oni, jak zauważył [Romano] Alquati, podburzali również bazę partii i związków. To pokolenie miało 'wewnętrzną politicità', aby użyć wyrażenia, które Alquati rozwijał później. Posiadali oni potencjał materialny, podmiotowy, który nie wyrażał się już w pełni rozwiniętej, wyraźnej formie, ale który mógł stworzyć nową zasadę działania politycznego.

Robotnik masowy był młody nie tylko w sensie socjologicznym. Był młody jako typ robotnika, ponieważ to właśnie w tych latach po raz pierwszy zapełnił linie produkcyjne dużych fabryk w północnych Włoszech, w ich burzliwym przejściu do tayloryzmu-fordyzmu. Był młody w tym sensie, że wyrażał świeżą podmiotowość w fabryce i społeczeństwie, która różniła się od zwyczajowych kodeksów i norm zachowania. W mieście-fabryce, Turynie, był nie tylko młody, ale także składał się głównie z imigrantów z południowych Włoch. Zaspokajając społeczne pragnienie wchodzenia w rolę ofiary, lewicowa literatura i kino przedstawiały tych imigrantów za pomocą łzawych obrazów, obładowanych tekturowymi pudłami z rzeczami, stojących przed znakami z napisem 'Nie wynajmujemy mieszkań Południowcom!'. Na początku byli oni również mocno wykluczani przez lokalnych robotników, przede wszystkim przez tych uważanych za najbardziej 'uświadomionych', to znaczy przez tych, którzy byli członkami partii i związków zawodowych. Postrzegali ich jako obcych, a nawet wrogich kulturze ruchu robotniczego i krytykowali za oportunizm, ponieważ często głosowali oni na reakcyjne związki zawodowe. Określali ich jako biernych, ponieważ rzadko brali udział w strajkach. Nazywali ich 'Napuli' (od Neapolu), co w Turynie w tamtym czasie było używane w odniesieniu do wszystkich mieszkańców Południa, niezależnie od tego, skąd faktycznie pochodzili. Starcia między starymi i nowymi robotnikami były powszechne. Zarówno przywódcy, jak i baza ruchu robotniczego przedstawiali nowych robotników jako swego rodzaju wariant opisu paryskiego lumpenproletariatu dokonanego przez Marksa - byli oni figurą, która obiektywnie padła ofiarą reakcjonistów.

Na marginesie, co powinno być to już jasne, ale nie zaszkodzi powtórzyć, aby uniknąć nieporozumień: przejścia od robotnika rzemieślniczego do robotnika masowego nie należy interpretować w kategoriach linearnych i ujednolicających. Po pierwsze, przybierało ono różne cechy i temporalności w różnych miejscach: mówiąc wprost, robotnicy masowi w Turynie, Mediolanie i Porto Marghera nie byli tacy sami. Po drugie, nie twierdzimy, że od pewnego momentu tradycyjna postać robotnika stała się prostą przeszkodą w rozwoju walk: nakładanie się, hybrydyzacja i sojusze w fabrykach były o wiele bardziej skomplikowane i pełne sprzeczności, niż sugerowałby to termin 'przejście'. Wreszcie, jak powinno być już jasne, mówimy o procesie jakościowym, a nie ilościowym: centralność masowego robotnika nie zależała od jego liczebnej obecności w fabrykach ani od tego, że stanowił on większość siły roboczej (co nigdy nie miało się wydarzyć). Zależała natomiast od połączenia jego usytuowania w centrach nerwowych akumulacji kapitalistycznej z jego podmiotowymi zachowania, z ich potencjałem do wywoływania pęknięć i uogólnień.

Poprzez praktykę współbadań operaiści zagłębiali się pod powierzchnię pozornego bycia ofiarą, obcym i biernym oportunistą. A jeszcze przed walkami na Piazza Statuto odkryli, że w metaforycznych tekturowych pudłach południowych migrantów tkwił materialny potencjał walki. Nie tylko ich warunki ubóstwa lub konieczność ekonomiczna skłoniły ich do przeprowadzki, ale także, a w niektórych przypadkach głównie, ich potrzeba i pragnienie zmiany. Często przybywali z miejsc o lepszej jakości życia niż ta, którą zastawali w Turynie, ale byli zmuszeni do przeprowadzki w poszukiwaniu innego świata, który niejednoznacznie utożsamiali z miastem-fabryką. Nie byli więc przeznaczeni do bycia ofiarami, jak lubiła myśleć i nadal myśli lewica, ale byli raczej urastającą siłą.

Byli wyraźnie obcy kulturze ruchu robotniczego, chociaż często przynosili ze sobą doświadczenia i historie innych rodzajów walki, takich jak okupacje ziemi; mobilność siły roboczej stała się więc mobilnością walki. Migranci byli postrzegani przez operaistów nie jako migranci, ale jako nosiciele konfliktu, pałeczki dżumy. Ich status outsidera nie był ograniczeniem, ale możliwością. Oczywiście, to prawda, że ​​ten status często skłaniał ich do głosowania na reakcyjne związki zawodowe bez zastrzeżeń i bez poczucia winy. Ale jednocześnie wskazywał, nawet jeśli w sposób niejasny i bez wyraźnej formy politycznej, na negację tradycyjnej reprezentacji, a tym samym na możliwość autonomicznej inicjatywy politycznej. Ich oportunizm istniał naprawdę, ale był głęboko ambiwalentny, ponieważ był również wyrazem jednostronnego, konkretnego, bezpośredniego i natychmiastowo odczuwanego interesu. I to prawda, że ​​nie brali udziału w strajkach. Kiedy wykonujący współbadania zapytali ich dlaczego, odpowiadali że strajkowanie nic nie dało. W niektórych sytuacjach bierność staje się formą walki: staje się odmową.

O to chodziło, na tym polegał ten gambit: przekształcić bycie ofiarą w siłę, status outsidera w niereprezentowalność, oportunizm w opowiadanie się po którejś ze stron, bierność w odmowę. Cykl zmagań masowego robotnika zapoczątkował ten przewrót.

Operaiści nie szukali ikonicznego robotnika z tradycji socjalkomunistycznej - świadomego, hojnego nosiciela powszechnego interesu ogólnego, który kochał swoją pracę i był dumny ze swojego położenia. Wręcz przeciwnie, szukali tych 'nieświadomych' robotników, którzy wyrażali stronniczy interes, odmawiali pracy, instynktownie nienawidzili swojego stanu i w rezultacie zaczęli nienawidzić kapitału, który ich wytworzył. Jak pisze [Mario] Tronti w swoim artykule 'Fabryka i społeczeństwo' w drugim numerze czasopisma Quaderni rossi: 'Klasa robotnicza powinna materialnie odkryć, że jest częścią kapitału, jeśli chce przeciwstawić sobie cały kapitał. Musi uznać siebie za szczególny element kapitału, jeśli chce przedstawić się jako jego jego ogólny antagonista. Robotnik zbiorowy stoi w opozycji nie tylko do maszyny, jako kapitału stałego, ale także do samej siły roboczej, jako kapitału zmiennego. Musi dojść do punktu, w którym będzie miał za wroga cały kapitał, włączając siebie samego jako część kapitału'. Robotnicy przeciwko sobie, którzy negowali siebie jako siłę roboczą, ponieważ ich siła robocza należała do wroga — to była siła, której szukali operaiści. Święte ikony świata pracy i ruchu robotniczego zostały ostatecznie zniszczone.

Oznaczało to zniszczenie uniwersalnej funkcji przypisywanej abstrakcyjnej klasie robotniczej, jej zdolności do poświęcenia dla interesu ogólnego, dla Historii i dla socjalistycznej przyszłości. Ponieważ uniwersalizm jest w rzeczywistości obrazem, jaki całość wytwarza o samej sobie: jest czystą ideologią. Nie było tu już dłużej miejsca na dyskursy o ludzkości, które ujawniły się jako mistyfikacja partykularnych interesów burżuazyjnych. Operaizm był zatem nieodwracalnie stronniczym punktem widzenia, ponieważ całość można było zrozumieć, pojąć i zwalczać tylko poprzez zajęcie stanowiska. Jak powiedział Tronti: 'Już nam powiedziano, że nie ma nic uniwersalnie ludzkiego we wszystkim, co proponujemy. I mieli rację. Rzeczywiście, nie ma tu nic ze szczególnego interesu burżuazji. Czy kiedykolwiek widziałeś walkę klasy robotniczej, toczoną wokół generycznie ludzkich żądań? Nie ma nic bardziej ograniczonego i stronniczego, nic mniej uniwersalnego w burżuazyjnym sensie, niż walka, którą robotnicy toczą na hali fabrycznej przeciwko swojemu bezpośredniemu szefowi'. Myśl robotnicza musiała przyjąć właściwą postawę polityczną w stosunku do społeczeństwa, 'być jednocześnie zarówno wewnątrz, jak i przeciwko społeczeństwu - stronniczy pogląd, który w teorii ujmuje całość właśnie jako walkę o zniszczenie tej całości w praktyce, kluczowy moment we wszystkim, co istnieje, a zatem absolutną władzę decyzyjną nad jej przetrwaniem. I to jest rzeczywiście położenie robotników jako klasy, w obliczu kapitału jako stosunku społecznego'.

Powinniśmy teraz umiejscowić ten niezwykły dyskurs i zdolność do antycypacji w ramach interwencji politycznej w walki robotników. Rozważaliśmy rozłam w Quaderni rossi, który nastąpił po wypadkach na Piazza Statuto. Już wtedy było jasne, że napięcie między dwiema frakcjami czasopisma nie może dłużej trwać: grupa Panzieriego była przerażona podejściem, które dążyło do zniszczenia wszelkich relacji z instytucjami ruchu robotniczego; inni — zaczynając od Rzymian i zaangażowanych we współbadania — twierdzili, że nadszedł czas na bezpośrednią interwencję w nasilających się walkach robotników, których możliwości i podmiotowe cechy zdołali przewidzieć. We wrześniu 1962 r., po zamieszkach na Piazza Statuto, ukazały się Cronache' e Appunti” dei Quaderni rossi - próba mediacji, która przyniosła niewielkie owoce. W czerwcu następnego roku opublikowano kolejny wspólny numer czasopisma, po którym ostatecznie potwierdzono rozłam. Ukazały się jeszcze trzy numery czasopisma, ostatni w drugiej połowie 1965 roku, rok po przedwczesnej śmierci Panzieriego.

Kluczowym krokiem w procesie, który doprowadził do powstania nowego czasopisma Classe operaia, była publikacja i dystrybucja gazety Gatto selvaggio (Dziki Kot), do której pisali Alquati i [Romolo] Gobbi, a która nazywała się Gazetą walk robotników w FIAT i Lancia. Współbadania realizowane były w ramach konfliktów zachodzących w tych fabrykach: podtytuł gazety brzmiał Nel sabotaggio continua la lotta e si organizza l’unità (W sabotażu walka trwa, a jedność jest organizowana), odnosząc się do praktyk robotniczych, które już w nich istniały. Po publikacji gazety Alquati i Gobbi opuścili Turyn pod osłoną nocy, uciekając przed możliwymi nakazami aresztowania. Alquati udał się najpierw do Mediolanu, a następnie do Genui, gdzie zatrzymał się z grupą Gianfranco Fainy. Gobbi znalazł schronienie w Wenecji, gdzie [Antonio] Negri traktował go jak legendę.

Tematy obecne w Gatto selvaggio, podjęte tam w celu agitacji politycznej, zostały omówione przez Alquatiego w jego artykule 'Walka w FIAT' w pierwszym numerze Classe operaia. Można je podsumować pod pozornym oksymoronem - jako problem 'zorganizowanej spontaniczności'. To nie zewnętrzna organizacja wywoływała konflikt, ale nie było tam też prostej spontaniczności, która sama by go napędzała. Stworzono pewnego rodzaju 'niewidzialną organizację', za pośrednictwem której robotnicy komunikowali się, przygotowywali walki, planowali ataki i blokowali fabrykę. To właśnie ta niewidzialna organizacja była awangardą w procesach rekompozycji, podczas gdy partyjni działacze podążali za nią niepewnie i często faktycznie działali jako przeszkoda: 'Dziki strajk w FIAT obala starą ideę, że na tym poziomie walka robotników będzie organizowana przez określone wewnętrzne >>jądro<<, które ma monopol na antagonistyczną świadomość robotników. Strajk z 15–16 października [1963] został zorganizowany bezpośrednio przez całą i zwartą 'masę społeczną' pracowników z sekcji, które się do niego przyczyniły: ale tutaj przedstawiono nam jedynie z większą jasnością cechę ostatnich zmagań, która nie jest wyłączną cechą FIAT, gdzie rzadko występujący >>bojownicy<< starych partii po czerwcu 1962 roku wlekli się jedynie w ogonie walk'.

Dzikie walki, które karmiły się niewidzialną organizacją, były nieprzewidywalne, a zatem nie mogły być kontrolowane przez struktury mediacyjne reformistów. Realizowano je poprzez ciągłą rotację taktyk, metod, czasów i miejsc i 'niczego one nie żądały'. Chociaż stanowiły najbardziej zaawansowany poziom 'niekolaboracji' pracowników, to nie były oczywiście jedyną formą walki — miały miejsce również strajki masowe i starcia na ulicach. Problem polegał na połączeniu i ożywieniu tych zmagań, przy zapewnieniu, że będą się one wzajemnie wzmacniać: 'Zadaniem organizacji politycznej nie jest planowanie dzikiego strajku w sposób z góry ustalony, ponieważ poważnie grozi to jego okiełznaniem, czyniąc go w ten sposób możliwym do przechwycenia przez szefa: organizacja musi raczej przyczynić się do jego nasilenia, podczas gdy, aby go zorganizować i rozszerzyć, wystarczy mieć >>niewidzialną organizację<< pracowników, dla których dziki strajk staje się faktem trwałym'."

G. Roggero, Italian Operaismo: Genealogy, History, Method, Cambridge and London.