C.B. Macpherson on the margins: the common right to not be excluded / C.B. Macpherson na marginesach: wspólne prawo do nie bycia wykluczonym

C.B. Macpherson on the margins: the common right to not be excluded

"C.B. Macpherson defines common property as the right to not be excluded (...): 'common property is created by the guarantee to each individual that he will not be excluded from the use or benefit of a thing; private property is created by the guarantee that an individual can exclude others from the use or benefit of something'.

(...) Macpherson’s deliberately refutes the dangerous misconception that property is identical with private property. For historical reasons, he argues, ‘we have all been misled by accepting an unnecessarily narrow concept of property’. Property should not be confined to theright to exclude, he insists, ‘but may equally be an individual right not to be excluded by others’. If we accept that property is an individual right, not a thing, created and enforced by the state, there is no logical reason to require that property be confined to private property, he argues. The justification of property as derivable from an individual’s essence, a ‘right to some use or benefit of something without the use or benefit of which he [sic] could not be fully human’, is not logically entailed in exclusivity.

Note further that Macpherson treats property as a right of individual persons. While this is rather provocative, particularly when it comes to common property, it is a deliberate choice. As noted below, Macpherson’s justification for property rests on its value in achieving individual human ends, which he treats as ‘the most solid basis on which to justify an institution or a right’. 

However, while attentive to individual liberties, his trenchant critique of possessive individualism (Macpherson) should remind us that he is no individualist. Individuals, he notes, develop their potential in relation to others. Moreover, property is also fully social and political, rather than some pre-natural essence. It is a human institution, which requires a collective body to enforce it, policing a system of inter-personal rights.

(...) ‘We have treated as the very paradigm of property what is really only a special case,’ Macpherson insists. Property is thus a far more commodious category than we might suppose. While it is tempting for the anti-displacement activist and Leftist academic to inveight against ‘property’, Macpherson’s point is that we need to be more careful with how we treat such a category, his primary goal being to ‘restore to the term the complexity of which modern Western societies had stripped it’ (Lindsay).

(...) Property, of whatever form, should be thought of as complex, more-or-less successful performances that are enacted, embodied, and practised (Blomley). ‘The commons’ does not exist prior to such performances. Commoning (...) is enacted through acts such as protest, anti-gentrification walking tours, poetry, occupations and squats, and everyday acts of presence, reiterated use, and engrained inhabitation.

Such performances more or less successfully produce the ‘effect’ that is common property (and indeed its ‘affect’ too). They have an iterative quality, being called upon as a political resource, demonstrating collective agency and capacity.

(...) While commoning is intrinsically spatial (and temporal) we need to be cautious of appealing to ‘the’ commons as a finite space. In part, I think, this may reflect a nostalgia for the classic English rural commons (and one, moreover, that neglects the fact that it was much more than a fixed space, but reliant on networks of access and use over land held by multiple interests). Commoning may generate spatial distinctions (such as the social justice zone, noted above), but such spaces must be thought in relational-strategic, rather than fixed terms. To read commons through a fixed spatiality is to invite a zero-sum politics that negates the necessary connections that exist between the multiple commoners in a place such as the Downtown Eastside. Similarly, the territory of private property is best thought of not in terms of a fixed geography, but as a device for the arrangement of the relations that constitute it (Blomley).

(...) The right to not be excluded, therefore, can be said to be valuable in that it provides access to the resources necessary for people to advance their ‘uniquely human capacities’. These non-utilitarian ends to which property can be put, Macpherson notes, are pluralist, diverse, and often incommensurable.

(...) A view of common property as a right to not be excluded comprising multiple rights-bearers who are both recipients and trustees, as opposed to a more static and narrowly bounded conception of a ‘commons’ made up of a fixed and unitary membership. (...) It is not groupness that grounds commoning, suggests Macpherson, but its non-exclusive relationality. Commoning need not be premised on an essentialised singularity, particularly one based on fixed notions of community and territory, but rather on a properly political relationship.

(...) Liberty necessarily includes not only one’s natural capacities (energy, skill) but also one’s ability to exert them. It therefore includes access. ‘It must therefore treat as a diminution of a man’s [sic] powers whatever stands in the way of his realizing his human end, including any limitation of that access’ (Macpherson). This leads us to a central paradox:

'If, as liberal theory asserts, an individual property right is required by the very necessities of man’s [sic] nature and condition, it ought not to be infringed or denied. But unless it is seriously infringed or denied, it leads to an effective denial of the equal possibility of individual human fulfillment'. (Macpherson).

Liberalism, for Macpherson, will continue to be contradictory until it recognises and resolves this paradox. Without this, it merely legitimates inequality. Of necessity, he argues, property must not be confined to a right to exclude others, but must equally be recognised as an individual right not to be excluded. As such, property is both a constraint upon liberty, and its very precondition.

However, this requires a reassessment of what we understand by property, and the ends to which it works. Macpherson thus engages in a productive form of categorical politics, seeking to make property more capacious, and pushing back at the tendency to confine property to private property. The liberal solution, Macpherson notes, has been to focus on narrowing an individual property right. We are starting in the wrong place, he insists. The property right of liberal theory is too narrow, treating property as exclusively private property. Property need not be confined to a right to exclude others, but must also entail an individual right not to be excluded:

'When property is so understood, the problem of liberal-democratic theory is no longer a problem of putting limits on the property right, but of supplementing the individual right to exclude others by the individual right not to be excluded by others'. (Macpherson)

Such lessons are broader still. Macpherson extends his argument by directing us to a broader conception of democracy predicated on a developmental ethic:

'If property is to remain justified as instrumental to a full life, it will have to become the right not to be excluded from the means of such a life. Property in such circumstances will increasingly have to become a right to a set of social relations, a right to a kind of society'. (Macpherson)

As any adequate democratic theory must treat democracy as a kind of society and must regard the individual members as at least potentially doers rather than mere consumers, it ‘must assert an equal effective right of the members to use and develop their capacities,’ he argues.

Macpherson points to the labour unionisation and welfare capitalism of his day as marking such an optimistic change in the meaning of property. We have, in our own neoliberal era, to go elsewhere. I would suggest that we can draw from the ‘margins’. (...) Vand er Walt argues against a logic of centrality, which privileges private property, and treats the marginal owner as weak, vulnerable, and dependent. Traditionally, he notes, the law knows only two ways to deal with the marginal: prescribe rules that govern their presumptively unlawful interactions with the property rights of the privileged; and ignore them completely for being marginal, and hence irrelevant to the development of property’s laws and principles. (...) But it is precisely in the margins that law becomes conditional and creative, offering us valuable lessons. As Matsuda argues, there is merit in looking to the social margins, ‘adopting the perspective of those who have seen and felt the falsity of the liberal promise’ to better understand the workings of law:

'The best context within which to discuss ownership is not condominium development or ownership of valuable air space, but ownership as it appears in its absence, in confrontation with poverty, slavery, or unlawful occupation -property on the margins'."

N. Blomley, The right not to be excluded: Common property and the struggle to stay put, In A. Amin, P. Howell (eds.), Releasing the Commons: Rethinking the Futures of the Commons, London and New York 2016.

C.B. Macpherson na marginesach: wspólne prawo do nie bycia wykluczonym

„C.B. Macpherson definiuje własność wspólną jako prawo do tego, aby nie zostać wykluczonym (...): 'własność wspólna powstaje poprzez gwarancję udzieloną każdej jednostce, że nie zostanie ona wykluczona z używania lub korzyści z rzeczy; własność prywatna powstaje przez udzielenie gwarancji, że dana osoba może wykluczyć innych z korzystania z czegoś lub korzyści z czegoś'.

(...) Macpherson celowo obala niebezpieczne, błędne przekonanie, że własność jest tożsama z własnością prywatną. Twierdzi, że - ze względów historycznych - 'wszyscy zostaliśmy wprowadzeni w błąd, przyjmując niepotrzebnie wąskie pojęcie własności'. Własność nie powinna ograniczać się do prawa do wykluczenia, podkreśla, 'ale może być w równym stopniu prawem jednostkowym, aby inni nie byli wykluczeni'. Jeśli przyjmiemy, że własność jest prawem jednostki, a nie rzeczą, stworzoną i egzekwowaną przez państwo, nie ma logicznego powodu, aby wymagać, żeby własność ograniczała się do własności prywatnej – argumentuje autor. Uzasadnienie własności jako wywodzącej się z istoty jednostki, 'prawa do pewnego użytku lub korzyści z czegoś, bez czego ta osoba nie mogłaby być w pełni człowiekiem', nie skutkuje, logicznie rzecz biorąc, wymogiem wyłączności.

Należy ponadto zauważyć, że Macpherson traktuje własność jako prawo poszczególnych osób. Choć jest to dość prowokacyjne, zwłaszcza jeśli chodzi o własność wspólną, jest to świadomy wybór. Jak zauważono poniżej, uzasadnienie Macphersona dla własności opiera się przede wszystkim wartości, jaką ona reprezentuje w osiąganiu indywidualnych celów ludzkich, co traktuje on jako 'najsolidniejszą podstawę do uzasadnienia instytucji lub prawa'.

Jednakże, choć zwraca on uwagę na wolności jednostki, jego ostra krytyka posesywnego indywidualizmu powinna nam przypominać o tym, że nie jest on indywidualistą. Jednostka – zauważa – rozwija swój potencjał w relacji z innymi. Co więcej, własność ma charakter w pełni społeczny i polityczny, a nie dysponuje jakąś przednaturalną esencją. Jest ona instytucją ludzką, która wymaga organu zbiorowego, który będzie ją egzekwował, pilnując systemu praw międzyosobowych.

(...) 'Za sam paradygmat własności wzięliśmy to, co w rzeczywistości jest jedynie jej przypadkiem szczególnym' – upiera się Macpherson. Własność jest zatem kategorią o wiele bardziej pojemną, niż mogłoby się wydawać. Chociaż dla działacza przeciwdziałającego wysiedleniom i lewicowego naukowca kuszące jest wystąpienie przeciwko 'własności jako takiej', Macpherson twierdzi, że musimy być bardziej ostrożni w posługiwaniu się tą kategorią, a jego głównym celem jest 'przywrócenie złożoności temu terminowi, której to pozbawiły go nowoczesne społeczeństwa zachodnie' (Lindsay).

(...) Własność, niezależnie od jej formy, należy postrzegać jako złożone, mniej lub bardziej udane performensy, które są odgrywane, ucieleśniane i praktykowane (Blomley). 'Dobra wspólne' nie istnieją przedustawnie wobec takich performensów. Uwspólnianie (...) dokonuje się poprzez takie akty, jak protesty, piesze wycieczki przeciwko gentryfikacji, poezja, okupacje i skłoting, a także codzienne akty obecności, wielokrotne używanie i ugruntowane zamieszkiwanie.

Tego rodzaju performansy z mniejszym lub większym powodzeniem wywołują 'efekt', którym jest wspólna własność (a w istocie także jej 'afekt'). Mają one charakter iteratywny, są wykorzystywane jako zasób polityczny, wykazujący zbiorową sprawczość i potencjał.

(...) Chociaż uwspólnianie [commoning] ma charakter z natury przestrzenny (i czasowy), musimy zachować ostrożność w odwoływaniu się do 'dóbr' wspólnych jako skończonej przestrzeni. Myślę, że tendencja ku temu może częściowo odzwierciedlać nostalgię za klasycznymi angielskimi wiejskimi dobrami wspólnymi (co więcej, pomijającą fakt, że była to coś znacznie większego niż stała przestrzeń - zależały one od sieci dostępu i użytkowania gruntów należących do wielu zainteresowanych). Uwspólnianie może generować rozróżnienia przestrzenne, ale o takich przestrzeniach należy myśleć w kategoriach relacyjno-strategicznych, a nie w utrwalonych kategoriach. Odczytywanie dobra wspólnego poprzez ustaloną przestrzenność oznacza zaproszenie do polityki o sumie zerowej, która neguje niezbędne powiązania istniejące między licznym pospólstwem w miejscu takim jak Downtown Eastside. Podobnie o terytorium własności prywatnej najlepiej myśleć nie w kategoriach ustalonej geografii, ale jako narzędzia do porządkowania tworzących je stosunków (Blomley).

(...) Można zatem powiedzieć, że prawo do bycia niewykluczonym jest cenne, ponieważ zapewnia dostęp do zasobów niezbędnych ludziom do rozwijania ich 'unikalnych ludzkich zdolności'. Te nieutylitarne cele, które można przypisać własności, zauważa Macpherson, są pluralistyczne, różnorodne i często niewspółmierne.

(...) To pogląd na własność wspólną jako prawo do nie bycia wykluczanym, obejmujące wielu nosicieli praw, którzy są zarówno odbiorcami, jak i powiernikami, w przeciwieństwie do bardziej statycznej i wąsko ograniczonej koncepcji 'dobra wspólnego', składającego się z ustalonego i jednolitego członkostwa. (...) To nie grupowość jest podstawą dla uwspólnienia, sugeruje Macpherson, ale jego niewykluczająca relacyjność. Uwspólnianie nie musi opierać się na esencjalizowanej osobliwości, szczególnie tej opartej na ustalonych pojęciach wspólnoty i terytorium, ale raczej na stosunkach rodzaju politycznego.

(...) Wolność z konieczności obejmuje nie tylko naturalne zdolności człowieka (energię, umiejętności), ale także zdolność do ich wykorzystania. Obejmuje zatem dostęp. 'Należy zatem traktować jako zmniejszenie sił człowieka wszystko to, co stoi na przeszkodzie realizacji jego ludzkiego powołania, łącznie z wszelkim ograniczeniem dostępu' (Macpherson). Prowadzi nas to do głównego paradoksu:

'Jeśli, jak twierdzi teoria liberalna, indywidualne prawo własności jest wymagane samymi potrzebami natury i kondycji człowieka, to nie należy go naruszać, ani go odbierać. Jeżeli jednak nie zostanie ono poważnie naruszone lub odebrane, to doprowadzi to do skutecznego zaprzeczenia równej możliwości indywidualnego spełnienia ludzkiego' (Macpherson).

Według Macphersona liberalizm będzie w dalszym ciągu opierał się na sprzeczności, dopóki nie rozpozna i nie rozwiąże tego paradoksu. Bez tego jedynie legitymizował będzie nierówność. Z konieczności, argumentuje on, własność nie może ograniczać się do prawa do wykluczania innych, ale musi być w równym stopniu uznawana za indywidualne prawo, które nie pozwala na bycie wykluczanym. Własność jest zatem zarówno ograniczeniem wolności, jak i jej warunkiem wstępnym.

Wymaga to jednak ponownej oceny tego, co rozumiemy przez własność i celów, jakim ona służy. Macpherson angażuje się zatem w produktywną formę polityki kategorycznej, dążąc do zwiększenia zakresu pojęciowego własności i odpierając tendencję do redukowania własności do własności prywatnej. Rozwiązanie liberalne, zauważa Macpherson, polegało na skupieniu się na zawężonym indywidualnym prawie własności. Zaczynamy w złym miejscu – upiera się. Prawo własności w teorii liberalnej jest zbyt wąskie, traktując własność wyłącznie jako własność prywatną. Własność nie musi ograniczać się do prawa do wykluczania innych, ale musi także wiązać się z indywidualnym prawem, aby nie być wykluczonym:

'W przypadku tak rozumianej własności problem teorii liberalno-demokratycznej nie jest już problemem ograniczenia prawa własności, ale uzupełnienia indywidualnego prawa do wykluczania innych indywidualnym prawem do niebycia wykluczanym przez innych'. (Macpherson)

Ponieważ każda adekwatna teoria demokracji musi traktować demokrację jako rodzaj społeczeństwa i postrzegać poszczególnych jego członków przynajmniej jako potencjalnych aktorów, a nie zwykłych konsumentów, 'musi zapewniać członkom równie skuteczne prawo do wykorzystywania i rozwijania swoich zdolności' – argumentuje.

Macpherson wskazuje na ówczesne uzwiązkowienie zawodowe i kapitalizm socjalny jako oznakę optymistycznej zmiany w zakresie znaczeniowym własności. W naszej epoce neoliberalnej musimy udać się gdzie indziej. Sugerowałbym, że możemy czerpać z 'marginesów'. (...) Van der Walt sprzeciwia się logice centralności, która uprzywilejowuje własność prywatną, a właściciela niepełnego traktuje jako słabego, bezbronnego i zależnego. Tradycyjnie, zauważa, prawo zna tylko dwa sposoby postępowania z tymi, którzy zamieszkują margines: ustanawia zasady regulujące ich rzekomo niezgodne z prawem interakcje z prawami własności osób uprzywilejowanych; lub całkowicie ich ignoruje, gdyż są marginalni i dlatego nieistotni dla rozwoju praw i zasad własności. (...) Ale to właśnie na marginesie prawo staje się warunkowe i twórcze, udzielając nam cennych lekcji. Jak przekonuje Matsuda, warto spojrzeć na marginesy społeczne, 'przyjmując perspektywę tych, którzy widzieli i poczuli fałszywość liberalnej obietnicy', aby lepiej zrozumieć funkcjonowanie prawa:

'Najlepszym kontekstem do dyskusji na temat własności nie jest rozwój kondominium, ani posiadanie cennej przestrzeni powietrznej, ale własność taka, jaka pojawia się w przypadku jej braku, w konfrontacji z biedą, niewolnictwem lub bezprawną okupacją – własność na marginesie'."

N. Blomley, The right not to be excluded: Common property and the struggle to stay put, [w:] A. Amin, P. Howell (red.), Releasing the Commons: Rethinking the Futures of the Commons, London and New York 2016.