poniedziałek, 24 maja 2021

Under the pavement - Palestine / Pod chodnikiem jest Palestyna

Under the pavement - Palestine

"Enclosure argues that the establishment of a Jewish landscape in Palestineis part of this same lineage of creating exclusionary spaces, a lineage inclusive of colonial settler space and traceable to the early modern enclosures in England. Surprisingly, I am not aware of anyone who has likened Palestinian dispossession to the enclosures in England in this way. What readers will discover in the pages that follow is how the discourse of improvement and landed property rights migrated from early modern England, to England’s overseas colonies, and later to Palestine. This discourse enabled early Zionists—and even Israel’s rulers today—to imagine the Palestinian landscape as waste land, and to justify the taking of this land not only because it was 'promised' to the Jewish people by God, but also because the Zionists imagined themselves to be the most able improvers and modernizers of this territory. 

When Zionists from Theodor Herzl to David Ben-Gurion invoked images of a barren landscape in Palestine and described how Jewish settler-pioneers could and did redeem the land from those Palestinians who had so long neglected it, they were speaking the same language as Winthrop and other English colonists of his day. These English colonists, in turn, drew inspiration from the English common law discourse about improvement, enclosure, and rights to landed property in justifying the taking of Amerindian land. This discourse is still prevalent among Zionists in Israel/Palestine today. In the end, Enclosure reveals how the making of private space, the making of white space, and the making of Jewish space on territorial landscapes all spring from the same exclusionary impulses deriving from the enclosures and the appropriation of land in England. Such impulses have enabled groups of people across time and territory to proclaim: 'This is my land and not yours'.

By 2004, Qalqilya had assumed a somewhat heroic status in the conflict after Israeli authorities encircled it with a concrete wall, giving the town a celebrated if unenviable pedigree as a modern-day ghetto. Aft er an interview of almost two hours, the mayor asked if I could return the following day so he could drive me to certain areas of Qalqilya and point out firsthand some of the impacts the Wall had had on the life of the city. I was happy to oblige. The next day, Mayor Zahran showed me where Israeli army bulldozers had come under cover of night to begin the massive construction of the barrier. 'We were placed under curfew and could not come out of our houses, but wecould hear construction work for the next three days', he said. 'When they lifted the curfew and we came out to see what they had built, we were shocked'. As we got out of his car and began walking alongside the Wall, the mayor became more impassioned. 'Our farmers cannot get to their land,” he insisted. 'They have enclosed us'. The word 'enclosed', evoking the economic history of England with its early modern enclosures of land, resonated in my imagination. I knew that the English enclosures had dispossessed small farmers and eradicated access to common land across the English countryside. 

Land improvement has roots in sixteenth-century England. For promoters of this discourse, improved land could be identified by two attributes: it was cultivated, and it was enclosed by fences, walls, or hedges built by the cultivator. Through the practices of cultivation and enclosure, advocates of land improvement sought to remedy the waste of barren land by endowing those willing to cultivate, enclose, and improve such land with a proprietary right to it.

Thus, the discourse of land improvement provided its practitioners with an imagined vision of what an improved landscape would be. As this discourse evolved, its promoters increasingly targeted land used as a common resource as the source of the problem related to empty land. In England, this imagined geography of improvement influenced owners of large estates to reclaim prerogatives over land used by their tenant cultivators as a common resource. Seeking to put such land under crop and satisfy a national outcry for increasing agricultural output, estates by the late seventeenth century embarked on a program of extinguishing the rights of tenants to use land collectively, mostly for common grazing—rights codified by early common law statutes and by custom.

In addition, estate owners used their financial power to buy out small freeholders and run out the leases of their tenants, thereby taking possession of the non-common land on their estates. These repossessed lands were then consolidated into large farms and rented to large tenants who hired many of the displaced former cultivators as wage laborers. Thus, from an imagined vision of improvement emerged a 'landlord’s revolution' whereby estate owners seized land used by smaller cultivators and remade landscapes with common uses into a series of large-scale units of individual property.

Not surprisingly, ideas about land improvement that influenced the enclosure of land in England migrated to England’s North American colonies, where settlers, despite evidence to the contrary, regarded the Amerindian landscape as unimproved and without owners. In the colonial context, this discourse framed an imagined landscape in which Amerindians failed to use land efficiently and whose entitlement to land was thus rightly subordinated to those willing to work the land with plows, as God and reason had intended. Establishing colonial dominion on Amerindian land was thus an extension of the improvement outlook emerging ascendant in seventeenth-century England.

By the time these colonists emerged victorious in the War of Independence, ideologues for the fledgling nation had succeeded in fusing the English colonial notion of unimproved Amerindian land with a newer idea of a teleological, if not divine, mission of settling North America and civilizing the entire continent through the colonization and improvement of Amerindian land. As in England, a discourse about improving land inspired an imagined geography of Amerindian dispossession and English settlement of the Native landscape.

In Palestine, inspiration for enclosing the landscape derived from the idea of a state homeland for the Jewish people popularized by the early Zionist movement, but what made Palestine especially appealing for this project were long-standing Jewish perceptions of the area as underdeveloped, which Zionists exploited in representing themselves as modernizers destined to improve what had been left in waste. In justifying Palestine as the ideal location for building a Jewish state, Herzl and early Zionists drew on the spirit of Locke in describing the area as poorly cultivated by Palestinian farmers, beckoning to be improved by Zionist colonization. 'Our country, . . . has remained desolate,” insisted Aaron David Gordon, “poorer than other civilized countries and empty—this is confirmation of our right to the land'  

In this way, Zionists invented a Palestinian geography of barren land awaiting Jewish labor to take possession of it, modernize it, and improve it. From this imagined geography, Zionists found a rationale for taking control of the Palestinian landscape and refashioning it to conform to their invented notions of what it was, and what it should be.

In all three cases, improvement was the basis of an ideology justifying the seizure of land as a route to creating a modern order on the landscape. In each case, groups promoting this route were constrained by existing systems of land ownership and sovereignty. Enclosure is what aff orded groups with territorial ambitions and modernizing aspirations a pathway through these constraints.

Once imbued with visions of an improved landscape, promoters of enclosure use the three basic instruments—maps, law, and landscape architecture—as technologies of force to enclose and take possession of coveted land.

In England, the use of maps for enclosing land began as part of a 'cartographic revolution' in the late sixteenth century marked by the advent of a more graphic means of representing land on estates. Two key actor groups spearheaded this revolution: the estate owner inspired by the idea of improvement, who wanted a picture of how land on the estate could be enclosed and improved; and the surveyor/mapmaker, who provided estates with a graphic picture of how this aim could be fulfilled. From this alliance emerged estate mapping that revealed to estate owners how their various lands, encumbered with common rights and the complexities of differentiated tenures, could be remade into an improved, economically rational and propertied landscape. Cartography, in effect, provided a new way of seeing land on the manor —'knowing one’s own'—that enabled estate owners to imagine how to enclose and take possession of certain lands in order to improve and profit from them.

In North America, cartography was also creating imagined visions of the landscape. Much in the same way that estate maps were suggesting to English landowners how to consolidate freeholds and tenancies and take control of common land, early English maps of North America, such as the 1616 map of New England by John Smith, projected notions of a territorial vacuum domicilium and an imagined Anglicized geography onto the landscapes of the New World. Later, mapmakers such as Thomas Holme (in 1687), John Mitchell (in 1755), and John Melish (in 1816) extended this idea of emptiness by representing 'improved' territorial landscapes in North America in which Amerindians were largely absent and orderly grids of property lines stretched unencumbered toward the west. In this way, Anglo-American maps of colonial America provided visual testimony to how Native land was reimagined as a Euro-American landscape demarcated by property boundaries and lines of colonial sovereignty.

Like estate owners in England and colonists in North America, Zionists drew upon cartographic representation to promote a national imagination about Palestine as Jewish land. During the 1920s and 1930s, the Zionist movement, through the Jewish National Fund (JNF), sought to popularize the idea oPalestine as a Hebrew territorial space and to this end commissioned a series of maps representing Palestine as an area of Jewish settlement absent an Arab presence. In 1934, the JNF deployed one of these maps on its celebrated 'Blue Box', used to collect money for the purchase of land and the promotion of Jewish settlement in Palestine. In conveying a message to its own constituents and the world at large, the map on the Blue Box carried two critical arguments about how Zionists imagined the Palestinian landscape. First, the map, through omission, concealed Palestinian geographical places, rendering Palestinians as absentees on the land where they lived. Second, with its title, Eretz Yisrael, the map conveyed an unmistakable message to Jews and non-Jews alike about the land of Palestine as Hebrew space and the patrimony of the Jewish people.

After the emergence of the state of Israel in 1948, cartographic projection of a Hebrew landscape on the territory of the new state continued, focused more decisively on toponymy as Arabic place-names were replaced with Hebrew names. The critical moment in this process occurred in 1949 when Israel’s first prime minister, David Ben-Gurion, established an official 'Place-Names Commission', charged with creating a Hebrew toponymy for the country’s geographical features and places. The culmination of the commission’s work was a Hebrew map of the territory now officially known as the State of Israel. This map marked the cartographic 'hebraicization' of a landscape formerly represented by a system of place-names that reflected the once-dominant Arabic-speaking culture of Palestinians, who had become a people dispossessed. The new state used, and continues to use, this map with its Hebrew place-names to reinforce the idea of Jewish ascendancy on this land.

The second instrument, lawfare, played a decisive role in transcribing these cartographic visions into a set of laws for ordering rights of land ownership, use, and access on the landscape. In England, enclosure was in the first instance a legal process of turning land encumbered with common uses to severalty. While historically legal institutions such as common law, manor courts, and even Crown Courts had protected the rights of English tenant farmers to common land, by the mid-seventeenth century public support for enclosure as promoted by improvement writers emboldened estate owners to initiate a comprehensive legal challenge to such rights. This legal revolution against rights of commons, in turn, was the prelude to remaking the English landscape when enclosure occurred through avery specific institution—acts of Parliament. Numbering in the thousands, Parliamentary Enclosure Acts provided estate owners with a final set of legal tools for extinguishing virtually all remaining common rights to land by the late eighteenth century, enabling those areas of the landscape once reserved for common uses to come under control of large estates.

In the United States, lawfare as an instrument of dispossession is best exemplified by two legal landmarks of the early nineteenth century. The first was the Supreme Court decision Johnson v. M’Intosh (1823), one of the defining cases in American legal history which abrogated Amerindian rights to land. In its decision, the Supreme Court remade Native Americans into 'tenants-at-will', affirming that in the territory of the United States Amerindians did not possess rights to the land they occupied and used. The second was the Indian Removal Act (1830), signed into law by President Andrew Jackson. This law empowered the U.S. government to clear land in the East of Indian 'tenants' and set this land aside for settlement by white American colonists.

In Palestine, the state of Israel that emerged victorious in the conflict with the Palestinian community invoked a series of legal measures enabling the new state to gain control of Palestinian land and reallocate it for new Jewish settlements. The decisive legal mechanism in this process was the creation of state land from land formerly possessed and used by Palestinians. This legal designation enabled the government of Israel to transfer almost the entire land surface of the new state into state ownership. On this legal foundation, hundreds of new Jewish settlements were built within present-day Israel, reflecting the realization of an imagined vision evolving among Jews for decades of Palestine as a Jewish territory. Moreover, this legal instrument of creating state land from Palestinian property continues to be used in Occupied Palestine as a means of transferring land from Palestinians to the Jewish state and ultimately to Jewish owners.

The final instrument, landscape architecture, is the outcome of cartographic visions and legal inscriptions on the land, but it is also a technology for changing the material and symbolic character of the landscape itself. In England, what proliferated on the landscape from enclosure was the large-scale 'rent-maximizing farm' that spearheaded the transformation of the countryside into a more geometrically regularized pattern of privately owned spaces. This institutionally driven architectural change, in turn, reshaped the rural landscape with untold miles of stone walls, fences, and hedgerows, built by those enclosing the land not only to demarcate their newly enlarged holdings but also to close rights of way and restrict access to what had been an agricultural system of open fields allowing free movement and use of certain lands as a common resource. Emerging from these institutional and architectural changes in the English countryside was a landscape unrecognizable compared to what it had been prior to the wholesale enclosure of land.

In the United States, what emerged as an institution of dispossession driving change on the landscape was the self-contained settler homestead, which, as improvement gained ascendancy, replaced an earlier colonial settlement pattern of nucleated villages similar to the open common field villages of England. Created from a felled tract of wilderness and demarcated by a fence, the settler homestead anchored the colonial idea of an improved and civilized landscape. In grafting this imagined vision of improvement onto the land, Anglo-American settlers inscribed the landscape with a radically linear order represented by individually owned plots of ground and 'seemingly endless miles of fences'. In so doing, they established a landscape of trespass marked by an ever-expanding grid of territorial spaces that were increasingly off-limits to Amerindians. As this landscape swept across the continent, it spawned another institution of dispossession that acted as a repository for the dispossessed: the Indian reservation.

In Palestine, the institution proliferating across the landscape with similar effect is the Jewish settlement. From the beginning of Zionist-inspired Jewish immigration to Palestine in the late nineteenth century, the newcomers sought to expand their presence on the Palestinian landscape by building settlements, easily distinguished by their geometrically ordered contours. After the Jewish community in Palestine—the Yishuv—prevailed in a conflict with the Palestinians in 1948–49 and assumed sovereignty over territory covering 78 percent of Palestine, now renamed the State of Israel, the state’s new sovereigns embarked on a massive settlement-building program. Roughly seven hundred new Jewish settlements were built on land where close to five hundred Palestinian villages once existed, the former residents suffering exile and becoming refugees. In the Palestinian Territories occupied by Israel since 1967, the state has established an additional 145 Jewish settlements on land reclassified by the occupying power as Israeli state land, which in many instances belonged to Palestinian residents of villages nearby. What has transpired as land ownership has shifted from one group of people to another is a profound transformation on the landscape. Erased is the Palestinian village, and in its place is a landscape anchored and dominated by Jewish settlements.

In 1947, the footprint of land ownership for Jewish settlement in Palestine amounted to roughly 8 percent of the land surface. Today, Jewish settlements and the infrastructure supporting them in both Israel and Occupied Palestine proliferate on roughly 85 percent of what was the Palestinian landscape. In this transformation, a system of agrarian villages connected to a collective and cooperative system of land tenure has given way to a landscape of suburban-style communities that mark the transfer of land from one group of people to another. 

As they expand and proliferate, the rent-maximizing farm, the settler homestead, and the Jewish settlement drive a set of anchors into the landscape that serve as the foundation for a new system of ownership and sovereignty and a different pattern of political economy and cultural expression".

G. Fields, Enclosure. Palestinian Landscapes in a Historical Mirror, Oakland 2017.


Pod chodnikiem jest Palestyna

"Książka Enclosure przedstawia argument, zgodnie z którym ustanowienie żydowskiego krajobrazu w Palestynie stanowi część wspólnego nurtu tworzenia przestrzeni wykluczenia, nurtu obejmującego przestrzeń osadników kolonialnych i możliwego do prześledzenia począwszy od wczesnonowoczesnych grodzeń w Anglii. Zaskakujące jest to, że nie znam nikogo, kto w ten sposób porównał wywłaszczenie Palestyńczyków do grodzeń w Anglii. To, co czytelnicy odkryją na następnych stronach, dotyczy sposobu, w jaki dyskurs o ulepszeniach [improvement] i prawach własności ziemskiej migrował z wczesnonowoczesnej Anglii do angielskich kolonii zamorskich, a później do Palestyny. Dyskurs ten pozwolił wczesnym syjonistom - a nawet dzisiejszym przywódcom Izraela - wyobrazić sobie krajobraz Palestyny jako nieużytki i usprawiedliwić zajęcie tej ziemi nie tylko dlatego, że została ona 'przyobiecana' narodowi żydowskiemu przez Boga, ale także dlatego, że syjoniści wyobrażali sobie, że są najzdolniejszymi ulepszaczami i modernizatorami tego terytorium.

Kiedy syjoniści od Theodora Herzla do Davida Ben-Guriona przywoływali obrazy jałowego krajobrazu w Palestynie i opisywali, w jaki sposób żydowscy osadnicy-pionierzy mogliby wykupić ziemię od tych Palestyńczyków, którzy tak długo ją zaniedbywali, mówili tym samym językiem co Winthrop i inni angielscy koloniści jego czasów. Ci angielscy koloniści z kolei czerpali inspirację z angielskiego dyskursu common law na temat ulepszania, grodzenia i praw do własności ziemskiej, uzasadniając przejmowanie ziemi indiańskiej. Ten dyskurs jest nadal powszechny wśród syjonistów w Izraelu/Palestynie do dziś. W końcu Enclosure ujawnia, w jaki sposób tworzenie przestrzeni prywatnej, tworzenie białej przestrzeni i tworzenie przestrzeni żydowskiej w krajobrazach terytorialnych wypływa z tych samych wykluczających impulsów pochodzących z grodzeń i zawłaszczania ziemi w Anglii. Takie impulsy umożliwiły grupom ludzi na przestrzeni czasu i terytoriów głoszenie hasła: 'To jest moja ziemia, a nie twoja'.

W 2004 roku miasto Qalqilya zyskało dosyć heroiczny status w wyniku konfliktu, po tym, jak władze izraelskie otoczyły go betonowym murem, nadając miastu znany, choć będący nie do pozazdroszczenia rodowód - współczesnego getta. Po prawie dwugodzinnym wywiadzie burmistrz miasta zapytał mnie, czy mogę wrócić następnego dnia, żeby mógł mnie zawieźć do wybranych obszarów Qalqilyi i z pierwszej ręki wskazać na część skutków, jakie mur wywarł na życie miasta. Ucieszyłem się, mogąc w tym uczestniczyć. Następnego dnia burmistrz Zahran pokazał mi, gdzie pod osłoną nocy wjechały buldożery izraelskiej armii, aby rozpocząć masywną budowę muru. 'Zostaliśmy umieszczeni pod godziną policyjną i nie mogliśmy wyjść z naszych domów, ale przez następne trzy dni mogliśmy nasłuchiwać prac budowlanych' - powiedział. 'Kiedy zniesiono godzinę policyjną i wyszliśmy zobaczyć, co zbudowali, byliśmy w szoku'. Gdy wysiedliśmy z jego samochodu i zaczęliśmy iść wzdłuż muru, burmistrz stał się bardziej egzaltowany. 'Nasi rolnicy nie mogą dostać się do swojej ziemi' - utrzymywał. 'Ogrodzili nas'. W mojej wyobraźni rozbrzmiewało słowo 'ogrodzili', przywołujące historię gospodarczą Anglii z jej wczesnymi nowoczesnymi grodzeniami ziemi. Wiedziałem, że angielskie grodzenia wywłaszczyły drobnych rolników i wyeliminowały dostęp do wspólnej ziemi na angielskiej wsi.

Ulepszanie ziemi ma swoje korzenie w XVI-wiecznej Anglii. Wedle zwolenników tego dyskursu ulepszona ziemia może zostać rozpoznana za pomocą dwóch cech: jest uprawiana i jest otoczona płotami, murami lub żywopłotami zbudowanymi przez tego, kto ją uprawia. Poprzez praktyki kultywacji i grodzenia, zwolennicy ulepszania ziemi starali się zaradzić marnotrawstwu jałowej ziemi, dając ją tym, którzy chcieli ją uprawiać, ogradzać i ulepszać - z przypisanym prawem własności do niej.

W ten sposób dyskurs o ulepszaniu gruntów dostarczył tym, którzy go praktykowali, wyimaginowanej wizji tego, czym byłby ulepszony krajobraz. W miarę ewolucji tego dyskursu, jego promotorzy coraz częściej celowali w grunty używane jako dobra wspólne, widząc w nich źródło problemu pustych terenów. W Anglii ta wyobrażona geografia ulepszeń wpłynęła na właścicieli dużych posiadłości, aby pozwolić im uzyskać przywileje wobec ziemi używanej przez ich dzierżawców w formie wspólnego zasobu. Chcąc odebrać takie grunty pod uprawę i odpowiedzieć na narodowy apel w sprawie zwiększania produkcji rolnej, dwory pod koniec XVII wieku rozpoczęły program wygaszania praw dzierżawców do wspólnego użytkowania ziemi, głównie do wspólnego wypasu - praw skodyfikowanych przez wczesne common law ustawami i zwyczajami.

Ponadto właściciele posiadłości wykorzystali swoją siłę finansową, aby wykupić drobnych posiadaczy i wygasić najem dzierżawców, w ten sposób przejmując w posiadanie niebędące dobrami wspólnymi grunty w swoich majątkach. Te przejęte ziemie zostały następnie skonsolidowane w duże gospodarstwa i wydzierżawione dużym dzierżawcom, którzy zatrudniali wielu z wysiedlonych byłych rolników jako robotników najemnych. W ten sposób z wyimaginowanej wizji ulepszeń wyłoniła się 'rewolucja właścicieli ziemskich', w ramach której właściciele majątków przejmowali ziemię wykorzystywaną przez mniejszych użytkowników i przekształcali krajobrazy dóbr wspólnych w serię wielkoskalowych działek stanowiących własność indywidualną.

Nic dziwnego, że pomysły na ulepszenie gruntów, które wpłynęły na grodzenie ziemi w Anglii, migrowały do angielskich kolonii północnoamerykańskich, gdzie osadnicy, pomimo dowodów, które świadczyły coś przeciwnego, uważali, że krajobraz indiański był wolny od ulepszeń i pozbawiony właścicieli. W kontekście kolonialnym dyskurs ten pomagał kształtować wyimaginowany krajobraz, w którym Indianie nie potrafili efektywnie wykorzystywać ziemi i wobec tego ich prawo do ziemi było słusznie oddawane tym, którzy chcieli uprawiać ziemię pługami, zgodnie z zamierzeniami Boga i rozumu. Ustanowienie dominacji kolonialnej na ziemiach indiańskich było zatem przedłużeniem perspektywy ulepszeń wyłaniającej się w XVII-wiecznej Anglii.

Zanim koloniści odnieśli zwycięstwo w wojnie o niepodległość, ideologom raczkującego narodu udało się połączyć angielskie kolonialne pojęcie nieulepszonej ziemi indiańskiej z nowszą ideą teleologicznej, jeśli nie boskiej, misji zasiedlenia Ameryki Północnej i ucywilizowania całego kontynentu poprzez kolonizację i ulepszanie ziemi indiańskiej. Podobnie jak w Anglii, dyskurs o ulepszaniu ziemi zainspirował wyimaginowaną geografię wywłaszczenia Indian i angielskiego osadnictwa w rdzennym krajobrazie.

W Palestynie asumptem do grodzenia krajobrazu była idea państwa-ojczyzny narodu żydowskiego spopularyzowana przez wczesny ruch syjonistyczny, ale tym, co sprawiło, że Palestyna była szczególnie atrakcyjna dla tego projektu, było długotrwale zakorzenione żydowskie postrzeganie tego obszaru jako słabo rozwiniętego, co syjoniści wykorzystywali do stawiania się w roli modernizatorów, których przeznaczeniem jest poprawa tego, co pozostało w formie resztek. Usprawiedliwiając wybór Palestyny jako idealnego miejsca do zbudowania państwa żydowskiego, Herzl i pierwsi syjoniści odwołali się do ducha Locke'a, opisując obszar jako słabo uprawiany przez palestyńskich rolników i wzywając do ulepszeń poprzez syjonistyczną kolonizację. 'Nasze państwo pozostawało opuszczone', upierał się Aaron David Gordon, 'biedniejsze niż inne cywilizowane kraje i opustoszałe - to stanowi potwierdzenie naszego prawa do ziemi ”

W ten sposób syjoniści wymyślili palestyńską geografię jałowej ziemi czekającej na żydowską siłę roboczą, aby ją przejąć, zmodernizować i ulepszyć. To w tej wyimaginowanej geografii syjoniści znaleźli uzasadnienie przejęcia kontroli nad palestyńskim krajobrazem i przekształcenia go w celu dostosowania do ich wymyślonych wyobrażeń o tym, jaki był i jaki powinien być.

We wszystkich trzech przypadkach ulepszanie stanowiło podstawę ideologii uzasadniającej zajęcie ziemi jako drogi do ustanowienia nowoczesnego porządku w krajobrazie. W każdym przypadku grupy promujące ten kierunek były spętane istniejącymi systemami posiadania ziemi i suwerenności. Grodzenie jest tym, co umożliwiło grupom z ambicjami terytorialnymi i aspiracjami modernizacyjnymi pokonanie tych ograniczeń.

Odkąd zostali przesiąknięci wizjami ulepszonego krajobrazu, promotorzy grodzenia używają trzech podstawowych instrumentów - map, prawa i architektury krajobrazu - jako technologii siły służących do grodzenia i przejmowania pożądanej ziemi.

W Anglii używanie map do grodzenia ziemi rozpoczęło się jako część 'rewolucji kartograficznej' pod koniec XVI wieku, naznaczonej nadejściem bardziej graficznego sposobu przedstawiania gruntów w posiadłościach. Na czele tej rewolucji stanęły dwie kluczowe grupy aktorów: właściciel posiadłości zainspirowany ideą ulepszenia, który chciał ujrzeć, w jaki sposób można ogrodzić i ulepszyć ziemię w swoim majątku; oraz geodeta/twórca map, który dostarczył posiadłościom graficzny obraz tego, jak można osiągnąć ten cel. Z tego sojuszu wyłoniło się mapowanie nieruchomości, które ujawniło właścicielom majątków, w jaki sposób ich różne grunty, obciążone prawami do tego, co wspólne i złożonością zróżnicowanych umów najmu, można przekształcić w ulepszony, ekonomicznie racjonalny i zorganizowany we własność krajobraz. W efekcie, kartografia dostarczyła nowego sposobu widzenia ziemi na dworach - tego, by 'znać swoją własność' - który umożliwiał właścicielom posiadłości wyobrażenie sobie, jak ogrodzić i przejąć w posiadanie pewne ziemie, aby je ulepszać i czerpać z nich zyski.

W Ameryce Północnej kartografia również pomagała tworzyć wyimaginowane wizje krajobrazu. Podobnie jak mapy posiadłości sugerowały angielskim właścicielom gruntów, jak skonsolidować prawa własności i dzierżawy oraz jak przejąć kontrolę nad gruntami wspólnymi, wczesne angielskie mapy Ameryki Północnej, takie jak mapa Nowej Anglii z 1616 r. autorstwa Johna Smitha, antycypowały koncepcje terytorialne vacuum domicilium [domu opuszczonego] i wyobrażonej zanglicyzowanej geografii w ujmowaniu krajobrazów Nowego Świata. Późniejsi twórcy map, tacy jak Thomas Holme (w 1687 r.), John Mitchell (w 1755 r.) i John Melish (w 1816 r.) rozbudowali tę ideę pustki, przedstawiając 'ulepszone' terytorialne krajobrazy w Ameryce Północnej, w których Indianie byli w większości nieobecni i porządkując siatkę własności w nieograniczonym kierunku zachodnim. W ten sposób anglo-amerykańskie mapy Ameryki kolonialnej dostarczyły wizualnego świadectwa na to, do jakiego stopnia rdzenna ziemia została wymyślona od nowa jako europejsko-amerykański krajobraz wyznaczony granicami własności i liniami suwerenności kolonialnej.

Podobnie jak właściciele ziemscy w Anglii i koloniści w Ameryce Północnej, syjoniści korzystali z reprezentacji kartograficznych, aby promować narodowe wyobrażenie o Palestynie jako ziemi żydowskiej. W latach dwudziestych i trzydziestych ruch syjonistyczny, za pośrednictwem Żydowskiego Funduszu Narodowego (JNF), dążył do spopularyzowania idei Palestyny ​​jako hebrajskiej przestrzeni terytorialnej i w tym celu zamówił serię map przedstawiających Palestynę jako obszar osadnictwa żydowskiego - map wolnych od obecności Arabów. W 1934 roku JNF umieścił jedną z tych map na swoim słynnym 'Niebieskim pudełku', używanym do zbierania pieniędzy na zakup ziemi i promowanie żydowskiego osadnictwa w Palestynie. Przekazując określone przesłanie swoim wyborcom i całemu światu, mapa na 'Niebieskim pudełku' zawierała dwa kluczowe argumenty na temat tego, jak syjoniści wyobrażali sobie palestyński krajobraz. Po pierwsze, mapa - poprzez pominięcie - ukrywała palestyńskie miejsca geograficzne, czyniąc Palestyńczyków nieobecnymi na ziemi, na której mieszkali. Po drugie, poprzez swój tytuł - Eretz Yisrael - mapa przekazywała, zarówno Żydom, jak i nie-Żydom, nie poddające się wątpliwościom przesłanie o ziemi Palestyny ​​jako przestrzeni hebrajskiej i dziedzictwie ludu żydowskiego.

Po powstaniu państwa Izrael w 1948 r. kontynuowano mapowanie hebrajskiego krajobrazu w formie terytorium nowego państwa, skupiając się bardziej zdecydowanie na toponimii, ponieważ arabskie nazwy miejscowości zostały zastąpione nazwami hebrajskimi. Kluczowy moment w tym procesie miał miejsce w 1949 r., kiedy pierwszy premier Izraela, David Ben-Gurion, ustanowił oficjalną 'Komisję ds. nazw miejsc', której zadaniem było stworzenie hebrajskiej toponimii dla cech geograficznych i miejsc w tym kraju. Zwieńczeniem prac komisji była hebrajska mapa terytorium, obecnie oficjalnie znanego jako państwo Izrael. Mapa ta skutkowała kartograficzną 'hebraizacją' krajobrazu, który był dawniej reprezentowany przez system nazw miejsc, jaki odzwierciedlał dominującą niegdyś arabskojęzyczną kulturę Palestyńczyków, którzy zostali teraz wywłaszczeni. Nowe państwo wykorzystywało i nadal wykorzystuje ową mapę z hebrajskimi nazwami miejsc, aby wzmocnić ideę dominacji Żydów na tej ziemi.

Drugi instrument, wojna prowadzona środkami prawnymi, odegrał decydującą rolę w przepisaniu tych wizji kartograficznych na zbiór praw porządkujących prawa własności ziemi, jej użytkowania i dostępu do krajobrazu. W Anglii grodzenie było w pierwszej kolejności procesem prawnym polegającym na przekształcaniu gruntów obciążonych wspólnym użytkiem w osobne działki. Podczas gdy dawne instytucje prawne takie jak common law, sądy dworskie, a nawet sądy koronne chroniły prawa angielskich dzierżawców do gruntów wspólnych, to od połowy XVII wieku publiczne poparcie dla grodzenia, promowane przez autorów piszących o ulepszeniach, ośmieliło właścicieli posiadłości do zainicjowania kompleksowego przedsięwzięcia prawnego w celu zakwestionowanie takich praw. Ta prawnicza rewolucja przeciwko prawom do dóbr wspólnych stanowiła z kolei preludium do przekształcenia angielskiego krajobrazu, kiedy grodzenia następowały za pośrednictwem bardzo konkretnej instytucji - aktów Parlamentu. Liczące w tysiącach ustawy o klauzulach parlamentarnych zapewniły właścicielom nieruchomości ostateczny zestaw narzędzi prawnych do wygaszenia praktycznie wszystkich pozostających w działaniu wspólnotowych praw do ziemi do końca XVIII wieku, umożliwiając tym obszarom krajobrazu, które niegdyś zarezerwowane były do ​​użytku wspólnego, przejście pod kontrolę majątków prywatnych.

W Stanach Zjednoczonych wojnę prawną jako instrument wywłaszczenia najlepiej ilustrują dwa przełomowe prawa z początku XIX wieku. Pierwszym z nich była decyzja Sądu Najwyższego Johnson przeciwko M’Intosh (1823), jedna z kluczowych spraw w amerykańskiej historii prawa, która uchyliła indiańskie prawa do ziemi. W swojej decyzji Sąd Najwyższy przekształcił rdzennych Amerykanów w 'opcjonalnych dzierżawców', potwierdzając, że na terytorium Stanów Zjednoczonych Indianie nie posiadali praw do ziemi, którą wcześniej zajmowali i wykorzystywali. Drugim była ustawa o usunięciu Indian (1830), podpisana przez prezydenta Andrew Jacksona. Prawo to upoważniło rząd USA do oczyszczenia z indiańskich 'dzierżawców' ziemi na Wschodzie i pozostawienia jej do zasiedlenia przez białych amerykańskich kolonistów.

W Palestynie państwo Izrael, które zwyciężyło w konflikcie ze społecznością palestyńską, powołało się na szereg środków prawnych umożliwiających nowemu państwu przejęcie kontroli nad ziemią palestyńską i scedowanie jej na nowe osiedla żydowskie. Decydującym mechanizmem prawnym w tym procesie było utworzenie państwowej ziemi z terenów, które wcześniej posiadali i wykorzystywali Palestyńczycy. To prawne posunięcie umożliwiło rządowi Izraela przekazanie prawie całej powierzchni nowego państwa na własność państwową. Na tej podstawie prawnej zbudowano setki nowych osiedli żydowskich w dzisiejszym Izraelu, realizując w ten sposób wyimaginowaną wizję rozwijającą się wśród Żydów przez dziesięciolecia, wedle której Palestyna ​​była terytorium żydowskim. Co więcej, ten prawny instrument tworzenia ziemi państwowej z własności palestyńskiej jest nadal używany w okupowanej Palestynie jako środek przenoszenia ziemi od Palestyńczyków do państwa żydowskiego, a ostatecznie do żydowskich właścicieli.

Instrument ostatni, architektura krajobrazu, jest wypadkową wizji kartograficznych i prawniczych dokumentów dotyczących ziemi, ale jest też technologią zmiany materialnego i symbolicznego charakteru samego krajobrazu. W Anglii to, co rozprzestrzeniło się w krajobrazie wraz z grodzeniami, to wielkoskalowa 'farma maksymalizująca zysk', która zapoczątkowała transformację wsi w bardziej geometrycznie uregulowany wzór przestrzeni prywatnych. Ta instytucjonalna zmiana architektoniczna naznaczyła z kolei wiejski krajobraz niezliczonymi kilometrami kamiennych murków, płotów i żywopłotów, zbudowanych przez tych, którzy grodzą ziemię, nie tylko po to, aby wytyczyć granice swoich nowo powiększonych gospodarstw, ale także po to, by ograniczyć prawo do przemieszczania się i dostęp do tego, co stanowiło rolniczy system otwartych pól, umożliwiający swobodny przepływ i użytkowanie niektórych gruntów jako wspólnego zasobu. Z tych instytucjonalnych i architektonicznych zmian na angielskiej wsi wyłonił się krajobraz nie do poznania w porównaniu z tym, czym był on przed hurtowym grodzeniem ziemi.

W Stanach Zjednoczonych instytucją wywłaszczenia, napędzającą zmiany w krajobrazie, okazało się samodzielne gospodarstwo osadników, które wraz z ulepszaniem znalazło się na równi wznoszącej, zastąpiło wcześniejszy kolonialny wzorzec wiosek osadniczych podobnych do wiosek z otwartymi polami w Anglii. Stworzona z ogołoconego obszaru dzikiej przyrody i oddzielona płotem, zagroda osadnicza zakotwiczyła kolonialną ideę ulepszonego i cywilizowanego krajobrazu. Przeszczepiając tę ​​wyimaginowaną wizję ulepszania na ziemię, anglo-amerykańscy osadnicy wpisali w krajobraz radykalnie liniowy porządek, reprezentowany przez posiadane przez siebie działki i 'pozornie niekończące się kilometry ogrodzeń'. W ten sposób stworzyli krajobraz wykluczenia, naznaczony stale rozszerzającą się siatką terytorialnych przestrzeni, które były coraz bardziej niedostępne dla Indian. Gdy ten krajobraz przetoczył się przez kontynent, zrodził kolejną instytucję wywłaszczenia, która działała jako repozytorium wywłaszczonych: rezerwat indiański.

W Palestynie instytucją rozprzestrzeniającą się w całym krajobrazie z podobnym skutkiem jest osadnictwo żydowskie. Od początku inspirowanej przez syjonistów żydowskiej imigracji do Palestyny ​​pod koniec XIX wieku nowoprzybyli starali się rozszerzyć swoją obecność w palestyńskim krajobrazie, budując osady, które łatwo można było odróżnić dzięki geometrycznie uporządkowanym konturom. Po tym, jak społeczność żydowska w Palestynie - Jiszuw - zwyciężyła w konflikcie z Palestyńczykami w latach 1948–49 i objęła zwierzchnictwo nad terytorium obejmującym 78% Palestyny, obecnie przemianowanej na państwo Izrael, nowi przywódcy tego państwa rozpoczęli program masowego osadnictwa. Około siedemset nowych osiedli żydowskich zostało zbudowanych na ziemi, na której niegdyś istniało blisko pięćset palestyńskich wiosek, zaś dawni mieszkańcy zostali wygnani i zostali uchodźcami. Na terytoriach palestyńskich okupowanych przez Izrael od 1967 roku państwo założyło dodatkowe 145 osiedli żydowskich na terenach przeklasyfikowanych przez okupantów na państwowe ziemie izraelskie, które w wielu przypadkach należały do ​​palestyńskich mieszkańców pobliskich wiosek. To, co miało miejsce, gdy własność ziemi przeniosła się z jednej grupy ludzi na drugą, stanowiło głęboką przemianę krajobrazu. Wymazana została palestyńska wioska, a na jej miejscu rozpostarł się krajobraz naznaczony i zdominowany przez żydowskie osiedla.

W 1947 r. ziemia przeznaczona dla osadnictwa żydowskiego w Palestynie obejmowała około 8 procent powierzchni. Dzisiaj żydowskie osiedla i wspierająca je infrastruktura zarówno w Izraelu, jak i w okupowanej Palestynie, rozciągają się na mniej więcej 85 procentach tego, co stanowiło kiedyś palestyński krajobraz. W toku tej transformacji system wsi rolniczych połączonych ze wspólnotowym i spółdzielczym porządkiem własności ziemi ustąpił miejsca krajobrazowi społeczności w stylu podmiejskim, który symbolizuje przenoszenie ziemi z jednej grupy ludzi do drugiej.

W miarę jak się rozwijają i mnożą - farma maksymalizująca zysk, zagroda osadnicza i osiedle żydowskie - zakorzeniają się w krajobrazie, który służy jako podstawa nowego systemu własności i suwerenności oraz innego wzorca ekonomii politycznej i ekspresji kulturowej".

G. Fields, Enclosure. Palestinian Landscapes in a Historical Mirror, Oakland 2017.

sobota, 22 maja 2021

Samizdat counter-history of the capital / Samizdatowa kontrhistoria kapitału (i stolicy)

Samizdat counter-history of the capital

"‘I regard my work as diaristic; the city can be read as a palimpsest, of layers of erasure and overwriting,’ Laura Oldfield Ford has said. ‘The need to document the transient and ephemeral nature of the city is becoming increasingly urgent as the process of enclosure and privatisation continues apace.’ The city in question is of course London, and Ford’s Savage Messiah offers a samizdat counter-history of the capital during the period of neoliberal domination. If Savage Messiah is ‘diaristic’, it is also much more than a memoir. The stories of Ford’s own life necessarily bleed into the stories of others, and it is impossible to see the joins. ‘This decaying fabric, this unknowable terrain has become my biography, the euphoria then the anguish, layers of memories colliding, splintering and reconfiguring.’ The perspective Ford adopts, the voices she speaks in – and which speak through her – are those of the officially defeated: the punks, squatters, ravers, football hooligans and militants left behind by a history which has ruthlessly photoshopped them out of its finance-friendly SimCity. Savage Messiah uncovers another city, a city in the process of being buried, and takes us on a tour of its landmarks: The Isle of Dogs…The Elephant… Westway…Lea Bridge…North Acton…Canary Wharf…Dalston…Kings Cross…Hackney Wick… 

In one of many echoes of punk culture, Ford calls Savage Messiah a ‘zine’. She began producing it in 2005, eight years into a New Labour government that had consolidated rather than overturned Thatcherism. The context is bleak. London is a conquered city; it belongs to the enemy. ‘The translucent edifices of Starbucks and Costa Coffee line these shimmering promenades, >>young professionals<< sit outside gently conversing in sympathetic tones.’ The dominant mood is one of restoration and reaction, but it calls itself modernisation, and it calls its divisive and exclusionary work – making London safe for the super-rich – regeneration. The struggle over space is also a struggle over time and who controls it. Resist neoliberal modernisation and (so we are told) you consign yourself to the past. Savage Messiah’s London is overshadowed by the looming megalith of ‘London 2012’, which over the course of the last decade has subsumed more and more of the city into its banal science fiction telos, as the Olympic Delivery Authority transformed whole areas of East London into a temporary photo opportunity for global capitalism. Where once there were ‘fridge mountains and abandoned factories’ out of Tarkovsky and Ballard, a semi-wilderness in the heart of the city, now a much blander desert grows: spaces for wandering are eliminated, making way for shopping malls and soon-to-be-abandoned Olympic stadia. ‘When I was writing the zines,’ Ford remembers, ‘I was drifting through a London haunted by traces and remnants of rave, anarcho-punk scenes and hybrid subcultures at a time when all these incongruous urban regeneration schemes were happening. The idea that I was moving through a spectral city was really strong, it was as if everything prosaic and dull about the New Labour version of the city was being resisted by these ghosts of brutalist architecture, of ‘90s convoy culture, rave scenes, ‘80s political movements and a virulent black economy of scavengers, peddlers and shoplifters. I think the book could be seen in the context of the aftermath of an era, where residues and traces of euphoric moments haunt a melancholy landscape.’ 

All of these traces are to be eliminated from the Restoration London that will be celebrated at London 2012. With their lovingly reproduced junk-strata, overgrowing vegetation and derelict spaces, Savage Messiah’s images offer a direct riposte to the slick digital images which the Olympic Delivery Authority has pasted up in the now heavily policed, restricted and surveilled Lee valley. Blair’s Cool Britannia provides the template for an anodyne vision of London designed by the ‘creative industries’. Everything comes back as an advertising campaign. It isn’t just that the alternatives are written over, or out, it is that they return as their own simulacra. A familiar story. Take the Westway, West London’s formerly deplored dual carriageway, once a cursed space to be mythologised by Ballard, punks and Chris Petit, now just another edgy film set.

This liminal territory, cast in a negative light in the 70s was recuperated by MTV and boring media types in the 90s. The Westway became the backdrop for Gorillaz imbecility, bland drum & bass record sleeves and photo shoots in corporate skate parks. 

'Cool Britannia. Old joke.

Space becomes the over arching commodity. Notting Hill. New Age cranks peddling expensive junk. Homeopathy and boutiques, angel cards and crystal healing.' 

Media and high finance on the one hand, faux-mysticism and superstition on the other: all the strategies of the hopeless and those who exploit them in Restoration London…Space is indeed the commodity here. A trend that started 30 years ago, and intensified as council housing was sold off and not replaced, culminated in the insane super-inflation of property prices in the first years of the 21st century. If you want a simple explanation for the growth in cultural conservatism, for London’s seizure by the forces of Restoration, you need look no further than this. As Jon Savage points out in England’s Dreaming, the London of punk was still a bombed-out city, full of chasms, caverns, spaces that could be temporarily occupied and squatted. Once those spaces are enclosed, practically all of the city’s energy is put into paying the mortgage or the rent. There’s no time to experiment, to journey without already knowing where you will end up. Your aims and objectives have to be stated up front. ‘Free time’ becomes convalescence. You turn to what reassures you, what will most refresh you for the working day: the old familiar tunes (or what sound like them). London becomes a city of pinched-face drones plugged into iPods. 

Savage Messiah rediscovers the city as a site for drift and daydreams, a labyrinth of side streets and spaces resistant to the process of gentrification and ‘development’ set to culminate in the miserable hyper-spectacle of 2012. The struggle here is not only over the (historical) direction of time but over different uses of time. Capital demands that we always look busy, even if there’s no work to do. If neoliberalism’s magical voluntarism is to be believed, there are always opportunities to be chased or created; any time not spent hustling and hassling is time wasted. The whole city is forced into a gigantic simulation of activity, a fantacism of productivism in which nothing much is actually produced, an economy made out of hot air and bland delirium. Savage Messiah is about another kind of delirium: the releasing of the pressure to be yourself, the slow unravelling of biopolitical identity, a depersonalised journey out to the erotic city that exists alongside the business city. The eroticism here is not primarily to do with sexuality, although it sometimes includes it: it is an art of collective enjoyment, in which a world beyond work can – however briefly – be glimpsed and grasped. Fugitive time, lost afternoons, conversations that dilate and drift like smoke, walks that have no particular direction and go on for hours, free parties in old industrial spaces, still reverberating days later. The movement between anonymity and encounter can be very quick in the city. Suddenly, you are off the street and into someone’s life-space. Sometimes, it’s easier to talk to people you don’t know. There are fleeting intimacies before we melt back into the crowd, but the city has its own systems of recall: a block of flats or a street you haven’t focused on for a long time will remind you of people you met only once, years ago. Will you ever see them again? 

'I got invited up for a cup of tea in one of those Tecton flats on the Harrow road, one of the old men from the day centre I work in. I took him up Kilburn High Road shopping and watered the fuchsias on his balcony. We talked about the Blitz and hospitals mostly. He used to be a scientist and wrote shopping lists on brown envelopes dated and filed in a stack of biscuit tins. 

I miss him. 

I miss them all'.

Savage Messiah deploys anachronism as a weapon. At first sight, at first touch – and tactility is crucial to the experience: the zine doesn’t feel the same when it’s JPEGed on screen – Savage Messiah seems like something familiar. The form itself, the mix of photographs, typeface-text and drawings, the use of scissors and glue rather than digital cut and paste; all of this make Savage Messiah seem out of time, which is not to say out of date. There were deliberate echoes of the para-art found on punk and postpunk record sleeves and fanzines from the 1970s and 1980s. Most insistently, I’m reminded of Gee Vaucher, who produced the paradoxically photorealistically delirious record covers and posters for anarcho-punk collective Crass. ‘I think with the look of the zine I was trying to restore radical politics to an aesthetic that had been rendered anodyne by advertising campaigns, Shoreditch club nights etc.,’ Ford says. ‘That anarcho-punk look was everywhere but totally emptied of its radical critique. It seemed important to go back to that moment of the late ‘70s and early ‘80s to a point where there was social upheaval, where there were riots and strikes, exciting cultural scenes and ruptures in the fabric of everyday life.’ The ‘return’ to the postpunk moment is the route to an alternative present. Yet this is a return only to a certain ensemble of styles and methods – nothing quite like Savage Messiah actually existed back then.

Savage Messiah is a gigantic, unfinished collage, which – like the city – is constantly reconfiguring itself. Macro-and micro-narratives proliferate tuberously; spidery slogans recur; figures migrate through various versions of London, sometimes trapped inside the drearily glossy spaces imagined by advertising and regeneration propaganda, sometimes free to drift. She deploys collage in much the same way William Burroughs used it: as a weapon in time-war. The cut-up can dislocate established narratives, break habits, allow new associations to coalesce. In Savage Messiah, the seamless, already-established capitalist reality of London dissolves into a riot of potentials.

Savage Messiah is written for those who could not be regenerated, even if they wanted to be. They are the unregenerated, a lost generation, ‘always yearning for the time that just eluded us’: those who were born too late for punk but whose expectations were raised by its incendiary afterglow; those who watched the Miners’ Strike with partisan adolescent eyes but who were too young to really participate in the militancy; those who experienced the future-rush euphoria of rave as their birthright, never dreaming that it could burn out like fried synapses; those, in short, who simply did not find the ‘reality’ imposed by the conquering forces of neoliberalism liveable. It’s adapt or die, and there are many different forms of death available to those who can’t pick up the business buzz or muster the requisite enthusiasm for the creative industries. Six million ways to die, choose one: drugs, depression, destitution. So many forms of catatonic collapse. In earlier times, ‘deviants, psychotics and the mentally collapsed’ inspired militantpoets, situationists, Rave-dreamers. Now they are incarcerated in hospitals, or languishing in the gutter.

'No Pedestrian Access To Shopping Centre'.

Still, the mood of Savage Messiah is far from hopeless. It’s not about caving in, it’s about different strategies for surviving the deep midwinter of Restoration London. People living on next to nothing, no longer living the dream, but not giving up either: ‘Five years since the last party but he held his plot, scavenging for food like a Ballardian crash victim.’ You can go into suspended animation, knowing that the time is not yet right, but waiting with cold reptile patience until it is. Or you can flee Dystopian London without ever leaving the city, avoiding the central business district, finding friendly passages through the occupied territory, picking your way through the city via cafes, comrade’s flats, public parks. Savage Messiah is an inventory of such routes, such passages through ‘territories of commerce and control’.

The zines are saturated in music culture. First of all, there are the names of groups: Infa Riot and Blitz. Fragments of Abba, Heaven 17 on the radio. Japan, Rudimentary Peni, Einstürzende Neubauten, Throbbing Gristle, Spiral Tribe. Whether the groups are sublime or sub-charity shop undesirable, these litanies have an evocative power that is quietly lacerating. Gig posters from 30 years ago – Mob, Poison Girls, Conflict – call up older versions of you, half-forgotten haircuts, long-lost longings, stirring again. But the role of music culture goes much deeper in Savage Messiah. The way the zine is put together owes as much to the rogue dance and drug cultures that mutated from Rave as to punk fanzines; its montage methodology has as much in common with the DJ mix as with any precursor in visual culture. Savage Messiah is also about the relationship between music and place: the zine is also a testament to the way in which the sensitive membranes of the city are reshaped by music.

'This sombre place is haunted by the sounds of lost acid house parties and the distant reverberations of 1986. Test Department. 303. 808. Traces of industrial noise. 

The roundhouse was easy to get into, and the depot itself, disused for years is lit up with tags and dubs.

You can hear these deserted places, feel the tendrils creeping across the abandoned caverns, the derelict bunkers and broken terraces. Mid summer, blistering heat under the concrete, Armagideon Time(s), a hidden garden, to be found, and lost again'.

Superficially, the obvious tag for Savage Messiah would be psychogeography, but the label makes Ford chafe. ‘I think a lot of what is called psychogeography now is just middle-class men acting like colonial explorers, showing us their discoveries and guarding their plot. I have spent the last twenty years walking around London and living here in a precarious fashion, I’ve had about fifty addresses. I think my understanding and negotiation of the city is very different to theirs.’ Rather than subsuming Savage Messiah under the increasingly played-out discourses of psychogeography, I believe it is better understood as an example of a cultural coalescence that started to become visible (and audible) at the moment when Ford began to produce the zine: hauntology. ‘The London I conjure up…is imbued with a sense of mourning,’ Ford says. ‘These are the liminal zones where the free party rave scene once illuminated the bleak swathes of marshland and industrial estates.’ So many dreams of collectivity have died in neoliberal London. A new kind of human being was supposed to live here, but that all had to be cleared away so that the restoration could begin.

Haunting is about a staining of place with particularly intense moments of time, and, like David Peace, with whom her work shares a number of affinities, Ford is alive to the poetry of dates. 1979, 1981, 2013: these years recur throughout Savage Messiah, moments of transition and threshold, moments when a whole alternative time-track opens. 2013 has a post-apocalyptic quality (in addition to being the year of the London Olympics, 2012 is also, according to some, the year that the Mayans predicted for the end of the world). But 2013 could also be Year Zero: the reversal of 1979, the time when all the cheated hopes and missed chances are finally realised. Savage Messiah invites us to see the contours of another world in the gaps and cracks of an occupied London:

'Perhaps it is here that the space can be opened up to forge a collective resistance to this neoliberal expansion, to the endless proliferation of banalities and the homogenising effects of globalisation. Here in the burnt out shopping arcades, the boarded up precincts, the lost citadels of consumerism one might find the truth, new territories might be opened, there might be a rupturing of this collective amnesia'."

M. Fisher, 'Always Yearning for the First Time That Eluded Us' - Introduction to Laura Oldfield Ford's Savage Messiah (Verso, 2011) In M. Fisher, Ghosts of My Life: Writings on Depression, Hauntology and Lost Futures, Winchester and Washington 2013.


Samizdatowa kontrhistoria kapitału (i stolicy)

"'Postrzegam swoją pracę jako pamiętnikarską; miasto można odczytać jako palimpsest warstw wymazanych i nadpisywanych' - powiedziała Laura Oldfield Ford. 'Potrzeba udokumentowania przemijającej i efemerycznej natury miasta staje się coraz pilniejsza, ponieważ proces grodzenia i prywatyzacji postępuje w szybkim tempie'. Miastem, o którym mowa, jest oczywiście Londyn, a Ford w Savage Messiah oferuje samizdatową kontrhistorię kapitału/stolicy w okresie neoliberalnej dominacji. Jeśli Savage Messiah jest 'pamiętnikarskie', to jest także czymś więcej niż tylko wspomnieniem. Historie własnego życia Ford nieuchronnie przenikają się z historiami innych i niemożliwe jest dostrzeżenie, gdzie przebiegają tutaj połączenia. 'Ta gnijąca fabryka, ten niepoznawalny teren stał się moją biografią, wpierw euforia, potem udręka, warstwy wspomnień zderzają się, rozpadają i zmieniają konfigurację'. Perspektywa, którą przyjmuje Ford, głosy, którymi mówi - i które mówią poprzez nią - należą do tych oficjalnie pokonanych: punków, skłotersów, bywalców rave'ów, piłkarskich kiboli i bojowników porzuconych w tyle przez historię, która bezlitośnie usunęła ich z przyjaznego dla świata finansów SimCity. Savage Messiah odkrywa inne miasto, miasto w trakcie procesu pochówku i zabiera nas na wycieczkę po jego zabytkach: The Isle of Dogs… The Elephant… Westway… Lea Bridge… North Acton… Canary Wharf… Dalston… Kings Cross… Hackney Wick…

W jednym z wielu przywołań kultury punkowej, Ford nazywa Savage Messiah 'zinem'. Zaczęła go produkować w 2005 roku, po ośmiu latach ciągłych rządów Nowej Partii Pracy, które raczej skonsolidowały niż obaliły thatcheryzm. Kontekst jest ponury. Londyn jest miastem podbitym; należy do wroga. 'Przezroczyste budowle Starbucksa i Costa Coffee odbijają te lśniące promenady, >>młodzi specjaliści<< siedzą na zewnątrz nich, delikatnie rozmawiając w sympatycznym tonie'. Dominuje nastrój restauracji i reakcji, ale nazywa się on sam siebie modernizacją oraz określa swoją robotę wykluczania i dzielenia - uczynienia Londynu bezpiecznym dla super-bogatych - rewitalizacją. Walka o przestrzeń to także walka o czas i o to, kto go kontroluje. Oprzyj się neoliberalnej modernizacji, a (tak nam powiedziano) stoczysz się w przeszłość. Londyn w Savage Messiah jest przyćmiony przez nadciągający megalit  'Londyn 2012', który w ciągu ostatniej dekady wciągał coraz większą część miasta w banalny telos science fiction, kiedy Komitet Organizacyjny Igrzysk Olimpijskich przekształcił całe połacie wschodniego Londynu w tymczasową okazję do cyknięcia fotki dla globalnego kapitalizmu. Tam, gdzie kiedyś znajdowały się 'góry lodówek i opuszczone fabryki' rodem z Tarkowskiego i Ballarda, półdzikie pustkowia w sercu miasta, teraz wyrasta znacznie jaśniejsza pustynia: przestrzenie do wędrówek są eliminowane, ustępując miejsca centrom handlowym i obiektom olimpijskim, które wkrótce zostaną opuszczone. 'Kiedy pisałam ziny', wspomina Ford, 'dryfowałam po Londynie nawiedzanym przez ślady i pozostałości po scenach rave i anarchopunku oraz hybrydowych subkultur w czasie, gdy miały miejsce te wszystkie absurdalne plany rewitalizacji miejskich. Idea, że poruszam się poprzez widmowe miasto narzucała się naprawdę mocno, wyglądało to tak, jakby wszystko, co prozaiczne i nudne w wersji miasta lansowanej przez Nową Partię Pracy spotykało się z oporem tych duchów brutalistycznej architektury, kultury sceny rave z lat 90., ruchów politycznych lat 80. i zjadliwej szarej strefy padlinożerców, przekupni i złodziei sklepowych. Myślę, że książkę można postrzegać w kontekście następstw epoki, w której pozostałości i ślady euforycznych chwil nawiedzają melancholijny krajobraz'.

Wszystkie te ślady mają zostać usunięte z Londynu Odnowy, która będzie obchodzona w Londynie w 2012 roku. Dzięki pięknie uchwyconym warstwom śmieci, zarastającej roślinności i opuszczonym przestrzeniom, obrazy Savage Messiah stanowią bezpośrednią ripostę na zgrabne obrazy cyfrowe, które Komitet Organizacyjny Igrzysk Olimpijskich wtłoczył w obecnie silnie patrolowaną przez policję, kontrolowaną i nadzorowaną Lee Valley. Cool Britannia Tony'ego Blaira stanowi szablon dla złagodzonej wizji Londynu, zaprojektowanej przez 'przemysły kreatywne'. Wszystko powraca jako kampania reklamowa. Nie chodzi tylko o to, że alternatywy są nadpisywane lub usuwane, ale o to, że powracają jako własne symulakry. Znajoma historia. Weźmy za przykład Westway, dawniej będącą w  opłakanym stanie piętrową drogę dojazdową zachodniego Londynu, niegdyś przeklętą przestrzeń, która została zmitologizowana przez Ballarda, punków i Chrisa Petita, a teraz stanowi kolejny wypindrzony plan filmowy.

To liminalne terytorium, stawiane w negatywnym świetle w latach 70., zostało odczarowane przez MTV i nudnych gości z mediów w latach 90. Westway stało się tłem dla kretynizmu Gorillaz, nijakich okładek płyt drum & bass i sesji zdjęciowych w korporacyjnych skate parkach.

'Cool Britania. Dobre sobie.

Przestrzeń staje się nadrzędnym towarem. Nothing Hill. New Age'owi pomyleńci sprzedają drogie barachło. Homeopatia i butiki, karty z aniołami i lecznicze kryształki'.

Media i wielkie finanse z jednej strony, fałszywy mistycyzm i przesądy z drugiej: wszystkie strategie pozbawionych nadziei i tych, którzy ich wykorzystują w Odnowionym Londynie… Przestrzeń jest tu rzeczywiście towarem. Tendencja, która rozpoczęła się 30 lat temu i nasiliła się, gdy mieszkania komunalne były wyprzedawane, a nie zastępowane, osiągnęła punkt kulminacyjny w szalonej super-inflacji cen nieruchomości w pierwszych latach XXI wieku. Jeśli chcesz prostego wyjaśnienia wzrostu konserwatyzmu kulturowego, przejęcia Londynu przez siły restauracji, nie musisz szukać dalej. Jak zauważył Jon Savage w England’s Dreaming, punkowy Londyn wciąż był zbombardowanym miastem, pełnym przepaści, kryjówek, przestrzeni, które można było tymczasowo zająć i zasiedlić. Po zamknięciu tych przestrzeni praktycznie cała energia miasta jest przeznaczana na spłatę kredytu hipotecznego lub czynszu. Nie ma czasu na eksperymenty, na podróż wolną od uprzedniej wiedzy, dokąd trafisz. Twoje cele i zadania muszą być określone z góry. 'Czas wolny' staje się rekonwalescencją. Zwracasz się do tego, co cię uspokaja, co najbardziej odświeży cię na cały dzień pracy: stare, znajome melodie (lub to, co brzmi jak one). Londyn staje się miastem dronów z zaciśniętymi twarzami, podłączonych do iPodów.

Savage Messiah na nowo odkrywa miasto jako miejsce dryfowania i marzeń, labirynt bocznych uliczek i przestrzeni odpornych na proces gentryfikacji i 'rozwoju', którego kulminacją jest nieszczęsny hiperspektakl 2012 roku. Walka nie toczy się tutaj jedynie wokół (dziejowego) kierunku upływającego czasu, ale o różne zastosowania czasu. Kapitał wymaga, abyśmy zawsze wyglądali na zajętych, nawet jeśli nie mamy nic do roboty. Jeśli wierzyć magicznemu woluntaryzmowi neoliberalizmu, zawsze są dogodne okazje do złapania lub stworzenia; każdy czas nie spędzony na krzątaninie i mordędze jest czasem straconym. Całe miasto zostaje zmuszone do gigantycznej symulacji działania, fantazjowania wokół produktywizmu, w którym właściwie nic nie jest wytwarzane, gospodarce powstałej z gorącego powietrza i nijakiego delirium. Savage Messiah opowiada o innego rodzaju delirium: uwolnieniu się od presji bycia sobą, powolnym rozkładaniu biopolitycznej tożsamości, zdepersonalizowanej podróży do erotycznego miasta, które istnieje obok miasta biznesowego. Erotyka nie dotyczy tu przede wszystkim seksualności, chociaż czasami ją obejmuje: jest to sztuka zbiorowej przyjemności, w której świat poza pracą można - choćby na krótko - dojrzeć i uchwycić. Uciekający czas, stracone popołudnia, rozmowy, które rozszerzają się i dryfują jak dym, spacery, które nie mają określonego kierunku i trwają godzinami, darmowe imprezy w starych industrialnych przestrzeniach, wciąż rozlegające się przez wiele kolejnych dni. W mieście przejście między anonimowością a spotkaniem może być bardzo szybkie. Nagle schodzisz z ulicy i wkraczasz w czyjąś przestrzeń życiową. Czasami łatwiej jest rozmawiać z ludźmi, których nie znasz. Zanim wtopimy się w tłum, zdarzają się przelotne intymności, ale miasto ma swój własny system przypominania: blok mieszkalny lub ulica, na której od dawna się nie skupiałeś, przypomną ci ludzi, których spotkałeś tylko raz, lata temu. Czy kiedykolwiek ich jeszcze zobaczysz?

'Zostałam zaproszona na filiżankę herbaty do jednego z tych mieszkań zaprojektowanych przez grupę Tecton przy Harrow Road, przez jeden ze starców z dziennego ośrodka, w którym pracuję. Zabrałam go na zakupy na Kilburn High Road i podlałam fuksje na jego balkonie. Rozmawialiśmy głównie o zespole Blitz i szpitalach. Kiedyś był naukowcem i spisywał listy zakupowe na brązowych kopertach, datowanych i ułożonych w stosie puszek po ciastkach.

Tęsknię za nim.

Tęsknię za nimi wszystkimi'.

Savage Messiah wykorzystuje anachronizm jako broń. Na pierwszy rzut oka, przy pierwszym zetknięciu - a dotykowość ma kluczowe znaczenie dla doświadczenia: zin nie wygląda tak samo, gdy jest wyświetlany na ekranie w formacie JPEG - Savage Messiah wydaje się być czymś znajomym. Już sama forma, mieszanka fotografii, krojów pisma i rysunków, użycie nożyczek i kleju zamiast cyfrowego wycinania i wklejania; wszystko to sprawia, że ​​Savage Messiah wydaje się być czymś nieaktualnym, ale to nie oznacza, że jest przestarzałe. Celowe echa para-artu można było znaleźć na okładkach i fanzinach punkowych i postpunkowych z lat 70. i 80. Najbardziej natarczywie przypomina mi się Gee Vaucher, który wyprodukował paradoksalne fotorealistyczne okładki płyt i plakaty dla anarcho-punkowego kolektywu Crass. 'Myślę, że wyglądem zina starałam się przywrócić radykalnej polityce estetykę, która została wyciszona kampaniami reklamowymi, nocami w klubie Shoreditch itd.' - mówi Ford. 'Ten anarcho-punkowy wygląd był wszechobecny, ale był całkowicie pozbawiony radykalnej krytyki. Wydawało się czymś istotnym, aby cofnąć się do tego momentu późnych lat 70. i wczesnych 80., do momentu, w którym wzrosły niepokoje społeczne, gdy doszło do zamieszek i strajków, wyłonienia się ekscytujących scen kulturalnych i zerwań w tkance życia codziennego.' Ten 'powrót' do postpunkowego momentu to droga do alternatywnej teraźniejszości. Jest to jednak powrót tylko do pewnego zestawu stylów i metod - nic takiego jak Savage Messiah tak naprawdę wtedy nie istniało.

Savage Messiah to gigantyczny, niedokończony kolaż, który - podobnie jak miasto - nieustannie się rekonfiguruje. Makro- i mikro-narracje mnożą się tu bulwiasto; powracają pajęcze slogany; postacie migrują przez różne wersje Londynu, czasami uwięzione w ponurych błyszczących przestrzeniach wyobrażanych przez reklamę i propagandę odnowy, czasami swobodnie dryfują. Ford tworzy kolaż w taki sam sposób, w jaki używał go William Burroughs: jako broń na czasy wojenne. Cięcie może wyprzeć utrwalone narracje, zerwać z nawykami, pozwolić na zawiązanie nowych zestawień. W Savage Messiah bezszwowa, już ugruntowana kapitalistyczna rzeczywistość Londynu rozpływa się w wymieszaniu potencjalności.

Savage Messiah został napisany dla tych, którzy nie mogli doznać odnowy, nawet jeśli chcieli. Są to nieodrodzonym, straconym pokoleniem, 'zawsze tęskniącym za czasem, który właśnie nam umykał': to ci, którzy urodzili się za późno, by załapać się na punka, ale których oczekiwania wzbudziła jego tląca się poświata; ci, którzy obserwowali strajk górników oczami zbuntowanej młodzieży, ale byli zbyt młodzi, aby naprawdę uczestniczyć w walce; ci, którzy doświadczyli gwałtownej euforii rave jako swego pierworództwa i nigdy nie śniło im się, że może się ona wypalić jak smażone synapsy; krótko mówiąc, to ci, dla których 'rzeczywistość' narzucona przez zwycięskie siły neoliberalizmu po prostu nie nadawała się do życia. Przystosuj się lub zgiń, a istnieje wiele różnych form śmierci dostępnych dla tych, którzy nie mogą znieść zainteresowania biznesem lub wzbudzić w sobie niezbędnego entuzjazmu dla przemysłów kreatywnych. Sześć milionów sposobów śmierci, wybierz jedną: narkotyki, depresję, nędzę. Tak wiele form zapaści katatonicznej. W dawniejszych czasach 'dewianci, psychotycy i zaburzeni umysłowo' inspirowali bojowniczych poetów, sytuacjonistów, marzycieli rave. Teraz są uwięzieni w szpitalach lub marnieją w rynsztoku.

'Przechodniom do centrum handlowego wstęp wzbroniony'.

Mimo to nastrój Savage Messiah nie sprowadza się do beznadziei. Nie chodzi o zapadnięcie się, chodzi o różne strategie przetrwania głębokiej zimy Odnowy Londynu. Ludzie żyjący prawie za nic, nie żyjący już marzeniami, ale też nie poddający się: 'Pięć lat od ostatniej imprezy, ale on trzymał się swego planu, szukając pożywienia jak ofiara kraksy z Ballarda'. Możesz wejść w zawieszoną animację, wiedząc że czas jeszcze nie nadszedł, ale czekać z zimną cierpliwością, aż nadejdzie. Możesz też uciec z dystopijnego Londynu bez opuszczania miasta, omijając centralną dzielnicę biznesową, znajdując przyjazne przejścia przez okupowane terytorium, wybierając drogę przez miasto przez kawiarnie, mieszkania towarzysza, parki publiczne. Savage Messiah jest spisem takich tras, takich przejść przez 'terytoria handlu i kontroli'.

Ziny są nasycone kulturą muzyczną. Przede wszystkim nazwy grup: Infa Riot i Blitz. Fragments of Abba, Heaven 17 w radiu. Japon, Rudimentary Peni, Einstürzende Neubauten, Throbbing Gristle, Spiral Tribe. Niezależnie od tego, czy te grupy są wzniosłe, czy są odrzutami ze sklepów dziełających pół-charytatywnie, te litanie mają sugestywną moc, która po cichu chwyta. Plakaty koncertowe sprzed 30 lat - Mob, Poison Girls, Conflict - przywołują starsze wersje Ciebie, na wpół zapomniane fryzury, dawno utracone tęsknoty, znów poruszające się. Ale rola kultury muzycznej w Savage Messiah sięga znacznie głębiej. Sposób ułożenia zina zawdzięcza wiele kulturom narkotykowym i rogue dance, które wypywają tak z rave'owych, jak i punkowych fanzine'ów; jego technika montażu ma tyle samo wspólnego z miksem didżejskim, jak z każdym prekursorem kultury wizualnej. Savage Messiah jest także o relacji między muzyką a miejscem: zin jest także świadectwem tego, w jaki sposób wrażliwe membrany miasta są przekształcane przez muzykę.

'To ponure miejsce nawiedzają dźwięki zagubionych imprez acid house'owych i odległe pogłosy 1986 roku. Test Department. 303. 808. Ślady industrialnego hałasu.

Do parowozowni łatwo było się dostać, a sama zajezdnia, od lat nieużywana, jest oświetlona graffiti.

Możesz usłyszeć te opuszczone miejsca, poczuć macki pełzające po opuszczonych jaskiniach, pozostawionych bunkrach i zniszczonych tarasach. Środek lata, upał pod betonem, Armagideon Time(s), ukryty ogród, który można znaleźć i zgubić raz jeszcze'.

Na pozór oczywistym tagiem dla Savage Messiah byłaby psychogeografia, ale ta etykietka budzi opory Ford. 'Myślę, że wiele rzeczy, które obecnie nazywamy psychogeografią, to po prostu ludzie z klasy średniej, którzy zachowują się jak kolonialni podróżnicy, pokazujący nam swoje odkrycia i strzegący ich przeznaczenia. Spędziłam ostatnie dwadzieścia lat spacerując po Londynie i żyjąc tutaj w prekarny sposób, mieszkałam pod około pięćdziesięcioma adresami. Myślę, że moje rozumienie i negocjowanie znaczeń miasta bardzo różni się od tego, które jest ich doświadczeniem'. Zamiast podporządkowywać Savage Messiah coraz bardziej odgrywanym dyskursom psychogeografii, uważam, że lepiej rozumieć go jako przykład kulturowej koalescencji, która zaczęła być widoczna (i słyszalna) w momencie, gdy Ford zaczęła produkować zin: widmontologii (hauntology). 'Londyn, który wyczarowuję… jest przepojony żałobą' - mówi Ford. 'To są strefy liminalne, w których niegdyś scena rave'u z wolnymi imprezami oświetlała ponure obszary bagien i terenów przemysłowych'. Tak wiele kolektywnych marzeń umarło w neoliberalnym Londynie. Miał tu zamieszkać nowy rodzaj człowieka, ale wszystko to trzeba było uprzątnąć, aby można było rozpocząć odbudowę.

Nawiedzenie wiąże się z splamieniem danego miejsca szczególnie intensywnymi chwilami i podobnie jak David Peace, z którym jej twórczość łączy wiele podobieństw, Ford żyje w poezji dat. 1979, 1981, 2013: te lata powtarzają się w toku Savage Messiah, jako momenty przekraczania i stawania w progu, momenty, naa których otwiera się cała alternatywna ścieżka czasu. Rok 2013 ma charakter postapokaliptyczny (oprócz tego, że był rokiem igrzysk olimpijskich w Londynie, rok 2012 jest także według niektórych rokiem, na który Majowie przewidzieli koniec świata). Ale rok 2013 może być także Rokiem Zerowym: przywróceniem roku 1979, czasem, w którym wszystkie oszukane nadzieje i stracone szanse zostaną w końcu zrealizowane. Savage Messiah zaprasza nas do ujrzenia konturów innego świata w lukach i pęknięciach okupowanego Londynu:

'Być może to właśnie tutaj można otworzyć przestrzeń, aby wykuć zbiorowy opór wobec tej neoliberalnej ekspansji, niekończącej się proliferacji banałów i homogenizujących efektów globalizacji. Tu, w wypalonych pasażach handlowych, zabitych deskami dzielnicach, zagubionych cytadelach konsumpcjonizmu można by znaleźć prawdę, otworzyć nowe terytoria, tu może nastąpić przerwanie tej zbiorowej amnezji'."

M. Fisher, 'Always Yearning for the First Time That Eluded Us' - Introduction to Laura Oldfield Ford's Savage Messiah (Verso, 2011), [w:] M. Fisher, Ghosts of My Life: Writings on Depression, Hauntology and Lost Futures, Winchester and Washington 2013.

wtorek, 18 maja 2021

The wormy Galicia / Galicja robaczywa

The wormy Galicia

"On the one hand, Metternich claimed to like Galicia better than he had expected, and noted the beauty of the landscape and the cultivation of the fields. He himself, by the side of the emperor, had ruled over the province for a decade, but somehow expected it to appear as a wasteland. On the other hand the population of Galicia, especially the presence of so many Jews, ruined the good impression initially made by the landscape. Metternich looked forward to inspiring laughter in Vienna when it came time to tell his story about Galicia. On 30 October, Metternich exulted in having finally left Galicia behind him, and he permitted himself to generalize about the province as a whole. 

'My dear, here I am in Moravia, that is, in a civilized country [un pays civilisé], and at a distance from Vienna that the courier will cross in thirty hours. I have never seen anything as striking as the passage from Galicia into Moravia. The land is the same, and very beautiful on the one side as on the other; but the first village on this side here gives the impression of being finally inhabited by humans. No more rags; the houses are clean and the inhabitants well-covered; no more Jews, no more mange, no more scurf, no more misery or death.'

Metternich had been miserable in Galicia through all of October, and now he took out his frustrations on the province itself, denouncing it as beyond the boundary of humanity and civilization. Metternich’s idea of Galicia was summed up in the devastating list of negative attributes: rags, dirt, Jews, disease, misery, and death.

***

(...) In 1901, Bertha Pappenheim, born in Vienna, based in Frankfurt as an activist for Jewish women’s causes, lectured on the supposed 'immorality' of Galician Jewish women—their reputation for involvement in prostitution, both at home in Galicia and at large in Austria and Germany. The category of the Galizianerin represented Jewish Galician women as a distinctive and recognizable sociological group. Pappenheim argued that it was the dire conditions of the province—poverty and ignorance—that made the Galizianerin so susceptible to prostitution, that Jewish women were not immoral by nature.

In 1903, Pappenheim’s particular charge was to comprehend the Jews of Galicia, and she drew her conclusions based upon limited but graphic experience: 'When we, for instance, are sitting in the room at the home of a wonder-working rabbi—he opposes the necessity of boys’ schools—and while we speak there falls from the ceiling into the lap of my traveling companion a large vermin [Ungeziefer], I don’t need to eat a lot of salt in that house to form an approximately correct image of the spirit of the inhabitants, man and wife.' 

This Kafkaesque encounter with the Hasidic rabbi and the verminous insect (Gregor Samsa became an Ungeziefer in Kafka’s Metamorphosis, published in 1915) contributed to Pappenheim’s broader generalizations about 'the physiognomy of the land', as reflected in 'the negative moral and hygienic conditions of impoverished homes'. The 'moral' and 'hygienic' aspects of Galicia were connected to one another in the civilizing and reforming perspective of the traveler from Western Europe as she generalized about the shocking backwardness of Eastern Europe.

***

Sacher-Masoch, like Freud later on, placed considerable formative importance on the earliest experiences of infancy and childhood. 'I spent my childhood in a police residence', recalled Sacher-Masoch much later in the nineteenth century. 'Few people still know what that meant in Austria before 1848: Police soldiers, who bring in vagabonds and bound criminals, employees of dark appearance, a thin and creeping censor, spies who dare look no one in the face, the flogging station, barred windows from which smiling painted prostitutes sometimes stared, and sometimes pale and melancholy Polish conspirators. It was, God knows, not a cheerful environment.'

Sacher-Masoch’s childhood in Galicia, before 1848, belonged to an economic epoch dramatically different from the world of 1870, when his fantasies of slavery found expression in Venus in Furs. Severin passionately longed to become Wanda’s slave. Serfdom no longer existed in Galicia in 1870, but before 1848 it was widely perceived to be as oppressive and arbitrary as Severin masochistically imagined. Both Severin and Wanda, fully consensual adults, were old enough to remember, like Sacher-Masoch, that something like slavery had existed in their own country and within their own lifetimes. Indeed, for Sacher-Masoch the intimations of slavery in Galicia before 1848 fit perfectly with his conception of the province’s Oriental character.

***

The Polish perspective in Galicia sought to make itself known in Vienna, and was not inclined to rely on Viennese special correspondents to get the story right, especially correspondents for the liberal press. Polish hegemony in the province had been politically conservative, dating back to the achievement of autonomy in the 1860s. 

Putting the word 'Ukrainian' in quotation marks, Zieliński bitterly resented the 'newly discovered <<Ukrainian>> people in Galicia', and saw this semiotic move as inevitably bound up with the political purposes of a 'party of anarchy and subversion' — the subversion of Habsburg Galicia by redefining its politics in terms of 'extra-Galician relations' with Russian Ukraine. The Polish-Ruthenian compromise of 1890, according to Zieliński, had led to the establishment of Ruthenian schools in Galicia, including secondary schools, or gymnasiums, at Kolomiya, Przemyśl, Ternopil, Stanyslaviv, and Lviv. These Ruthenian schools, however, nourished Ukrainian culture, even as Hrushevsky advocated Ukrainian identity at the university in Lviv. Putting 'Ukrainian culture' in quotation marks, Zieliński represented it from the Polish perspective: 

'It was a culture of the rabble, pervaded by the spirit of wildness and anarchy. As history education, students in these schools were indoctrinated with the glorification of the Cossacks and the deification of their sacrilege and murder. As national hero there was Bogdan Khmelnytsky, a man who, as leader of rebellious Cossack bands, summoned Tartars, desolated the land with fire and sword, and gave over all of Ukraine into the hands of the Russians'."

L. Wolff, The Idea of Galicia. History and Fantasy in Habsburg Political Culture, Stanford 2010.

Galicja robaczywa

"Z jednej strony Metternich twierdził, że Galicja podoba mu się bardziej niż oczekiwał. Zauważył piękno krajobrazu i uprawy. U boku cesarza sam od dekady rządził tą prowincją, ale z jakiegoś powodu sądził, że zobaczy pustkowia. Z drugiej strony ludność Galicji, zwłaszcza obecność tak wielu Żydów, zepsuła początkowe dobre wrażenie krajobrazu. Metternich nie mógł się doczekać powrotu do Wiednia, bo wiedział, że jego opowieść o Galicji spotka się z krzepiącym śmiechem. 30 października Metternich radował się, że wreszcie zostawił Galicję za sobą i wyraził pewne uogólnienie na temat całej prowincji.

'Moja droga, oto jestem na Morawach, to jest w kraju cywilizowanym [un pays civilisé] i położonym w takiej odległości od Wiednia, którą kurier pokona w trzydzieści godzin. Nigdy nie widziałem czegoś tak uderzającego, jak przejazd z Galicji na Morawy. Krajobraz po obu stronach ten sam i bardzo piękny; ale pierwsza wieś po tej stronie nareszcie sprawia wrażenie zamieszkałej przez ludzi. Nie ma już łachmanów; domy są czyste, a ludzie schludnie odziani; nie ma już Żydów, nie ma już parchów, nie ma już łupieżu, nie ma już nędzy i śmierci'.

Przez cały październik Metternich czuł się w Galicji fatalnie i teraz wyładował swoje frustracje, uznając, że leży ona poza granicami człowieczeństwa i cywilzacji. Swoją ideę Galicji streścił w druzgocącej liście negatywnych przymiotów: łachmany, brud, Żydzi, choroby, nędza i śmierć.

***

Bertha Pappenheim urodziła się w Wiedniu, ale mieszkała we Frankfurcie i działała na rzecz spraw żydowskich kobiet. W 1901 wygłosiła wykład na temat rzekomej 'niemoralności' galicyjskich Żydówek, o których powszechnie mówiono, że uprawiają prostytucję, nie tylko w samej Galicji, ale również w Austrii i Niemczech. Kategoria Galizianerin zdefiniowała galicyjskie Żydówki jako odrębną i rozpoznawalną grupę społeczną. Pappenheim przekonywała, że za skłonnością Galizianerin do prostytucji stoją panujące w Galicji fatalne warunki - nędza i ciemnota - że żydowskie kobiety nie są z natury niemoralne.

Zadaniem Pappenheim było zrozumieć galicyjskich Żydów, a swoje wnioski oparła na własnych doświadczeniach, ograniczonych, lecz wyrazistych: 'Kiedy na przykład siedzimy w izbie domu czyniącego cuda rabina - jest przeciwnikiem szkół dla chłopców - i rozmawiamy, a z sufitu spada na kolana mojej towarzyszki podróży wielki robak [Ungeziefer], nie potrzebuję zjadać w tym domu wielu kilogramów soli, aby wyrobić sobie w miarę poprawny obraz mentalności jego mieszkańców, męża i żony'.

Kafkowskie spotkanie z chasydzkim rabinem i spadającym z sufitu robactwem (Gregor Samsa przeistoczył się w Ungeziefer w opublikowanej w 1915 roku Przemianie Kafki) dało asumpt do szerszych uogólnień na temat 'fizjonomii kraju' znajdującej odzwierciedlenie w 'negatywnych warunkach moralnych i higienicznych zubożałych domów'. Aspekty 'moralne' i 'higieniczne' Galicji splatały się ze sobą w cywilizującej i reformatorskiej perspektywie podróżnego z Europy Zachodniej, która snuł uogólnienia na temat wstrząsającego zacofania jej wschodniej części.

***

Sacher-Masoch, podobnie jak później Freud, przypisywał duże znaczenie formacyjne wydarzeniom z niemowlęctwa i dzieciństwa. 'Spędziłem dzieciństwo w siedzibie policji', wspominał po latach Sacher-Masoch. 'Do dzisiaj niewiele osób wie, co to znaczyło w Austrii przed 1848 rokiem: funkcjonariusze policji, którzy przyprowadzają włóczęgów i związanych przestępców, pracownicy o mrocznym obliczu, chudy i groźny cenzor, szpiedzy, którzy nie śmieją spojrzeć nikomu w twarz, miejsce chłosty, zakratowane okna, z których gapiły się niekiedy uśmiechnięte i umalowane prostytutki, a niekiedy bladzi i melancholijni polscy spiskowscy. Nie było to, Bóg mi świadkiem, radosne środowisko'.

Galicyjskie dzieciństwo Sacher-Masocha przed 1848 rokiem należało do epoki gospodarczej zasadniczo odmiennej od świata z 1870 roku, kiedy jego fantazje o poddaństwie znalazły wyraz w noweli Wenus w futrze. Namiętnie pragnął został niewolnikiem Wandy. W 1870 roku w Galicji nie było już poddaństwa, ale przed 1848 rokiem powszechnie postrzegano tę instytucję jako równie opresyjną i samowolną, co masochistycznie wyobrażał sobie Seweryn. Oboje byli dorosłymi ludźmi, którzy samodzielnie decydowali o swoim losie, a także mieli tyle lat, że podobnie jak Sacher-Masoch pamiętali, iż za ich życia w ich własnym kraju istniało coś kształt niewolnictwa. Dla Sacher-Masocha przejawy niewolnictwa w Galicji przed 1848 rokiem doskonale wpisywały się w jego koncepcję orientalnego charakteru tej prowincji.

***

Polska perspektywa w Galicji chciała przebić się w Wiedniu i nie miała ochoty zostawiać obrazu tej historii [morderstwa polskiego namiestnika prowincji przez ruskiego studenta] w rękach wiedeńskich specjalnych korespondentów, zwłaszcza korespondentów liberalnej prasy. Od czasów osiągnięcia w latach sześćdziesiątych XIX wieku autonomii hegemonia polska w Galicji miała charakter politycznie konserwatywny.

Ujmując słowo 'ukraiński' w cudzysłów, [Stanisław] Zieliński z gorzkim sarkazmem pisał o 'nowo odkrytym ludzie >>ukraińskim<<' i uznał to posunięcie semiotyczne za nierozerwalnie splecione z celami politycznymi 'stronnictwa anarchii i dywersji' - dywersji wymierzonej w habsburską Galicję i polegającej na wprowadzeniu do tamtejszej polityki 'pozagalicyjskich stosunków' z rosyjską Ukrainą. Według Zielińskiego ugoda polsko-ruska z 1890 roku doprowadziła do powstania w Galicji ruskich szkół, w tym także gimnazjów, w Kołomyi, w Przemyślu, w Tarnopolu, w Stanisławowie i we Lwowie. Te ruskie szkoły propagowały jednak kulturę ukraińską, a w tym samym czasie Hruszewski walczył o ukraińską tożsamość Uniwersytetu Lwowskiego. Ujmując 'kulturę ukraińską' w cudzysłów, Zieliński przedstawił ją z polskiej perspektywy:

'Była to kultura motłochu, przeniknięta duchem dzikości i anarchii. Na lekcjach historii uczniów tych szkół indoktrynowano gloryfikacją Kozaków i nobilitacją ich świętokradztw i mordów. Bohaterem narodowym był tam Bohdan Chmielnicki, człowiek, który jako przywódca buntowniczych band kozackich wezwał Tatarów, spustoszył kraj ogniem i mieczem i oddał całą Ukrainę w ręce Rosjan'."

L. Wolff, Idea Galicji. Historia i fantazja w kulturze politycznej Habsburgów, przeł. T. Bieroń, Kraków 2020.

piątek, 14 maja 2021

Occult Anarchism and Popular Conspiracies / Anarchizm okultystyczny i ludowe konspiracje

Occult Anarchism and Popular Conspiracies

"Whereas many have located 'anarchist' elements in Christian millenarianism and non-Western traditions, I wish to draw attention to the latter as elements of 'anarchism' itself. Modern anarchism has never been purely atheist except in name, and instead develops based on overlapping syncretic pagan cosmologies that behold the immanence of the divine. In fact, utopian socialism, anarchism, and Marxism each rely (in ways both similar and different) on a specific syncretic cosmology that is incipient in the Middle Ages, changing and crystallizing in the Renaissance, and gradually given a scientific makeover throughout the Enlightenment up to the twentieth century. Just as the secularization of the modern state privatizes religion and sexuality but continues to embody a particular theology in its structure and ideology, the social movements that resist this dominant power structure go through a similar process of secularization in parallel, wherein gender and religion are likewise displaced from 'politics'.

Standard histories of modern anarchism often locate its precursors in the heretic movements (e.g., Anabaptists, Ranters, and Diggers) that articulated combined critiques of Church authorities, the enclosures of private property, and forced labor during the feudal period and early capitalist order. These movements often called for communal ownership in Christian idiom, for example, by elevating 'grace' over 'works', yet the form and content of these heretical social movements was different from the Christian millenarian movements that preceded them.

The heretics aspired to a radical democratization of social life by reinterpreting the religious tradition against the interests of the institutional Church and broader established order, developing both a wide network of schools and safehouses, leading at least one historian to call them 'the first proletarian international'. What does it mean that anarchist historians easily recognize such movements as 'anarchist' when they are located safely in the past—as 'precursors'—yet as soon as modern anarchism proper is articulated, religious levelling movements are seen as backward, if not heretical to anarchism itself?

The shift from the spontaneous millenarian movement to the organized heretical one and later to the secularized 'proletarian international' proper had much to do with the dissemination of diverse mystical doctrines that began circulating in Europe during the Crusades. Platonic philosophy, Pythagorean geometry, Islamic mathematics such as algebra, Jewish mystical texts, and Hermetic treatises were all 'rediscovered' via Muslim Spain and translated into Latin during this time. It is well known that the creative recomposition of this ensemble inaugurated the Renaissance and later the 'Enlightenment' on the level of high culture, but how the composite led to new levelling projects from below has received less attention. The Hermetica in particular is largely unrecognized as a fount of modern left politics, yet is an important thread running through it.

In the hands of power, Hermetic doctrines served to inspire new confidence and justification to assert worldly dominion over all levels of being, yet the same constellation of ideas was also mobilized 'from below' to influence the emergent social levelling projects of the modern left. When it became both religious and dignified for 'the great miracle of man' to operate on the world, the exertion of existential powers by men with subversive intent was also subjectively validated and socially legitimized. Herein we consider how the Hermetica was fundamental to the emergence of new social movements against systemic power, specifically Freemasonry and the revolutionary brotherhoods that proliferated during the eighteenth and nineteenth centuries. Unlike the millenarian and heretic movements before them, these more 'modern' social movements consisted of literate radicals more so than peasants and were decisively masculine public spheres. Women’s power within the peasant and heretic movements was ambiguous and never unchallenged, but women were certainly actively involved, partially because the renovated and syncretic Christian cosmologies crafted during the Crusades granted them new footholds, and partially because women had the most to lose in the privatization of the commons. Freemasonry, on the other hand, is what social movements look like after the witch hunts: just as alchemists played at the creation of life while arresting feminine control over biological creation, speculative Masonry emerges in which elite males worship the 'Grand Architect' upon the ashes of artisans’ guilds, while real builders are starving.

It did make certain practical sense to organize in a clandestine fashion, as proposed by both [Gracchus] Babeuf and [Philippe] Buonarotti at the turn of the century, as following the French Revolution the feudal dynasties of Russia, Austria, Prussia, Italy, and Spain, along with powerful allies in all other European countries and the Catholic Church, had formed their own international organization, pledging themselves to cooperative repressive action within any state where absolute sovereigns felt threatened by, in the words of Tsar Nicholas, 'revolutionary inroads'. These conservative governmental powers formalized themselves as the 'Holy Alliance' at the Congress of Vienna in 1814, and proceeded to cooperate in international publication bans, as well as transnational surveillance and repression of militants. This clearly posed serious practical problems for social revolutionaries. To suggest the prevailing political mood, consider the Fraternal Democrats’ reply to the Brussels Democrats (then led by Karl Marx) in 1846: '[Marx] will tell you with what enthusiasm we welcomed his appearance and the reading of your address. . . . We recommend the formation of a democratic congress of all nations, and we are happy to hear that you have publicly made the same proposal. The conspiracy of kings must be answered with the conspiracy of the peoples'.

Even the quick glance at the history of revolutionism problematizes any simplistic dichotomy of New Age spirituality as reactionary (in both senses of conservative and right-wing) versus a materialist worldview as progressive (in both senses of forward-looking and leftist). Rather, secularized and 'scientized' religion appears inherent to modern anti-systemic critique and collective action—the West’s attempt to save itself from its impoverished materialism through an enchantment 'newly reconfigured'. The world did not have to be 'disenchanted' before modern antiauthoritarianism could occur, it had to be reenchanted: rejection of material exploitation, 'materialist values', and materialist philosophy appear as three sides of the same coin".

E. Lagalisse, Occult Features of Anarchism with Attention to the Conspiracy of Kings and the Conspiracy of the People, Oakland 2019.


Anarchizm okultystyczny i ludowe konspiracje

"Podczas gdy wielu umieszczało 'anarchistyczne' elementy w chrześcijańskim millenaryzmie i niezachodnich tradycjach, chciałabym zwrócić uwagę na te ostatnie jako na elementy samego 'anarchizmu'. Nowoczesny anarchizm nigdy nie był czysto ateistyczny, chyba że z nazwy, a zamiast tego rozwijał się w oparciu o nakładające się synkretyczne pogańskie kosmologie, które dostrzegały immanencję boskości. W rzeczywistości utopijny socjalizm, anarchizm i marksizm opierają się (na zarówno odmienne, jak i podobne sposoby) na specyficznej kosmologii synkretycznej, która pojawia się w średniowieczu, zmienia się i krystalizuje w okresie renesansu i stopniowo doznaje naukowej przemiany w okresie oświecenia aż po wiek XX. Tak jak sekularyzacja współczesnego państwa prywatyzuje religię i seksualność, ale nadal ucieleśnia określoną teologię w swojej strukturze i ideologii, ruchy społeczne, które opierają się tej dominującej strukturze władzy, przechodzą przez podobny proces sekularyzacji równolegle, w ramach którego płeć i religia są analogicznie wypierane z 'polityki'.

Standardowe historie nowoczesnego anarchizmu często lokują swoich prekursorów w ruchach heretyckich (np. anabaptystów, ranterów i kopaczy), które wyartykułowały równoczesną krytykę władz kościelnych, grodzenia własności i pracy przymusowej w okresie feudalnym i we wczesnym porządku kapitalistycznym. Ruchy te często domagały się wspólnotowego posiadania w języku chrześcijańskim, na przykład poprzez wywyższanie 'łaski' ponad 'uczynki', jednak forma i treść tych heretyckich ruchów społecznych różniła się od poprzedzających je chrześcijańskich ruchów milenarystycznych.

Heretycy dążyli do radykalnej demokratyzacji życia społecznego poprzez reinterpretację tradycji religijnej wbrew interesom Kościoła instytucjonalnego i szerzej ustalonego porządku, rozwijając zarówno szeroką sieć szkół, jak i kryjówek, co doprowadziło przynajmniej jednego historyka do nazwania ich 'pierwszą proletariacką międzynarodówką'. Co to może znaczyć, że anarchistyczni historycy z łatwością rozpoznają takie ruchy jako 'anarchistyczne', gdy znajdują się one w bezpiecznej przeszłości - jako 'prekursorzy' - ale gdy tylko zostajee wyartykułowany właściwy współczesny anarchizm, religijne ruchy na rzecz zrównywania są postrzegane jako zacofane, jeśli nie heretyckie w stosunku do samego anarchizmu?

Przejście od spontanicznego ruchu milenarystycznego do zorganizowanego ruchu heretyckiego, a później do zsekularyzowanej 'międzynarodówki proletariackiej', miało wiele wspólnego z rozpowszechnianiem się różnorodnych doktryn mistycznych, które zaczęły krążyć w Europie podczas wypraw krzyżowych. Filozofia platońska, geometria pitagorejska, matematyka islamska, taka jak algebra, żydowskie teksty mistyczne i traktaty hermetyczne zostały w tym czasie 'odkryte' na nowo za pośrednictwem muzułmańskiej Hiszpanii i przetłumaczone na łacinę. Powszechnie wiadomo, że twórcza rekompozycja tego zestawu idei zapoczątkowała renesans, a później 'oświecenie' na poziomie kultury wysokiej, ale mniej uwagi poświęcono temu, jak tego rodzaju kompozycja doprowadziła do nowych projektów równościowych od dołu. W szczególności hermetycyzm jest w dużej mierze nierozpoznany jako źródło nowoczesnej lewicowej polityki, a jednak jest on ważnym nurtem, który ją kształtuje.

W rękach władzy, doktryny hermetyczne służyły do wzniecania nowych gwarancji i legitymizacji, aby zapewnić światowe panowanie nad wszystkimi poziomami bytu, ale ta sama konstelacja idei została również zmobilizowana 'od dołu', aby wpłynąć na wyłaniające się projekty zrównania społecznego nowoczesnej lewicy. Kiedy 'wielki cud ludzki' zaczął być przedstawiany jako coś zarówno natchnionego religijnie, jak i godnego, by wydarzał się świecie, wywoływanie egzystencjalnych sił przez ludzi o wywrotowych zamiarach zostało również uprawomocnione i legitymizowane społecznie. Tutaj rozważamy, w jaki sposób Hermetica okazała się fundamentalna dla powstania nowych ruchów społecznych przeciwko władzy systemowej, szczególnie w formie masonerii i rewolucyjnych bractw, które mnożyły się w XVIII i XIX wieku. W przeciwieństwie do milenarystycznych i heretyckich ruchów przed nimi, te bardziej 'nowoczesne' ruchy społeczne składały się bardziej z wykształconych radykałów niż z chłopów i tworzyły zdecydowanie męskie sfery publiczne. Siła kobiet w ruchach chłopskich i heretyckich była zjawiskiem niejednoznacznym i dalekim od czegoś niekwestionowalnego, ale kobiety z pewnością były w nie aktywnie zaangażowane, częściowo dlatego, że odnowione i synkretyczne kosmologie chrześcijańskie stworzone podczas wypraw krzyżowych dały im nowe przyczółki, a częściowo dlatego, że kobiety miały najwięcej do stracenia podczas prywatyzacji dóbr wspólnych. Z drugiej strony, masoneria była formą, jaką przybrały ruchy społeczne po polowaniach na czarownice: tak jak alchemicy bawili się w tworzenie życia, okiełznując kobiecą kontrolę nad reprodukcją biologiczną, tak też pojawiła się spekulatywna masoneria, w której elitarni mężczyźni czczili 'Wielkiego Architekta' na prochach cechów rzemieślniczych, podczas gdy prawdziwi budowniczowie umierali z głodu.

Potajemne organizowanie się miało pewien praktyczny sens, jak proponowali to zarówno [Gracchus] Babeuf, jak i [Philippe] Buonarotti na przełomie wieków, po tym jak po rewolucji francuskiej feudalne dynastie Rosji, Austrii, Prus, Włoch i Hiszpanii, wraz z potężnymi sojusznikami we wszystkich innych krajach europejskich i Kościołem katolickim, utworzyły własną organizację międzynarodową, zobowiązując się do współpracy w akcji represyjnej w każdym państwie, w którym władcy absolutni czuli się zagrożeni, mówiąc słowami cara Mikołaja, przez 'rewolucyjne podszepty'. Te konserwatywne władze rządowe sformalizowały się jako 'Święte Przymierze' na kongresie wiedeńskim w 1814 roku. I przystąpiły do ​​współpracy w zakresie międzynarodowych zakazów publikacji, a także międzynarodowego nadzoru i represji bojowników. To ewidentnie stwarzało poważne problemy praktyczne dla rewolucjonistów społecznych. Aby oddać panujący nastrój polityczny, zwróćcie uwagę na odpowiedź Braterskich Demokratów do Brukselskich Demokratów (wówczas kierowanych przez Karola Marksa) w 1846 roku: '[Marks] powie wam, z jakim entuzjazmem witaliśmy jego pojawienie się i odczytanie waszego przemówienia... Zalecamy utworzenie demokratycznego kongresu wszystkich narodów i cieszymy się, że publicznie przedstawiliście tę samą propozycję. Na spisek królów trzeba odpowiedzieć spiskiem ludów'.

Nawet szybki rzut oka na historię rewolucjonizmu problematyzuje każdą uproszczoną dychotomię, w której duchowość New Age uchodzi jako reakcyjną (zarówno w sensie konserwatywnym, jak i prawicowym) w porównaniu z materialistycznym światopoglądem jako postępowym (zarówno w sensie przyszłościowym, jak i lewicowym). Raczej to zsekularyzowana i 'unaukowiona' religia jawi się jako nieodłączny element współczesnej antysystemowej krytyki i zbiorowego działania - Zachód próbuje ocalić się od zubożałego materializmu poprzez podjęte na nowo zaczarowanie świata. Świat nie musiał zostać wcale 'odczarowany', żeby pojawił się współczesny antyautorytaryzm, należało go ponownie zaczarować: odrzucenie wyzysku materialnego, 'wartości materialistycznych' i filozofii materialistycznej jawią się jako trzy strony tego samego medalu".

E. Lagalisse, Occult Features of Anarchism with Attention to the Conspiracy of Kings and the Conspiracy of the People, Oakland 2019.