The commonists of the Caribbean / Kommoniści z Karaibów

The commonists of the Caribbean

"Barbudans both at home and abroad remain profoundly attached to their island, in large measure because they have long controlled it in common. How did a tiny community of freed African slaves and their descendants on this ill-favored, scantily productive margin of the Caribbean plantation realm achieve this extraordinary feat? How did these part-time peasant cultivators, livestock hunters, fishermen, and wreckage salvagers establish collective rights to their island and its resources?

Barbuda’s arid climate and infertile sandy soils precluded development foragricultural export commodities and confined its proprietors instead to subsidiary extractive uses. Without a plantation regimen, slaves on Barbuda were largely left to shift for themselves. After emancipation, Barbudans accustomed to managing their own affairs engaged in running conflict with absentee lessees and, later, with the Crown for access to and control over island resources. Three threads dominated Barbudan peasant history: common land tenure; communal land use for shifting cultivation and open-range livestock; and emigration as a safety valve for the island’s limited resources and a source of remittances and other benefits.

(...) Most of Barbuda is a scrub wilderness roamed by deer, pigs, and feral stock, descendants of animals imported by early European traders and settlers. Remnants of a presettlement evergreen woodland—white cedar, loblolly, turpentine, and whitewood—survive among columnar cactus, thorny shrubs, and grassy glades, xerophytic species suited to soils degraded by intermittent clearance for provision grounds, grazing, and charcoal burning. Although many Barbudans engage in shifting cultivation, none are full-time farmers. The countryside is uninhabited, the law once requiring, and custom still persuading, all Barbudans to live in or near the island’s one village, Codrington. Tourism is confined to self-contained resorts on the island’s opposite shore.

(...) Under slavery Barbudans built a cohesive Creole community whose solidarity thwarted absentee proprietors and hapless local overseers. Attempts to induce Barbudans to labor on Antiguan estates met with scant success. (...) Emancipation in 1834 scarcely altered Barbudan life. Transition from slaves to freemen was less abrupt and less consequential than elsewhere. They did not become landowners. Barbudans continued their diverse occupations—hunting and fishing, tending provision grounds, cutting wood and burning charcoal, salvaging wrecks—sometimes employed by proprietors or government, more often in disregard of these authorities, frequently in open defiance. Agents and officials continually complained about Barbudan poaching.

Episodically induced to labor in lessees’ and government projects, Barbudans clung in the main to customary modes of subsistence. When overoptimistic developments failed, they habitually reverted to their swidden plots, livestock, and fishing grounds. Barbudans have had good reason to prefer being their own masters: 250 years of experience showed time and again how unreliable and exploitative are alternative modes of resource use sponsored by bosses and nonnatives. Above all, they learned that only ownership in common guaranteed access to scanty precious resources.

(...) The island’s small size, homogeneity, and meager soils, together with the familism of the slaves and their descendants, made Barbuda a possession not to be parceled out to individuals but jointly held in common. Unlike other inherited family land in the Caribbean, Barbudan communal ownership rests on their “cherished delusion that they are Squatters in No Man’s Land.

An unceasing barrage of petitions made Barbudans’ insistence on traditional common rights proverbial at the Colonial Office. Their forefathers, Barbudans kept claiming, had had use of land throughout the island, access to provision grounds everywhere, permission to hunt deer and wild pig, to impound cattle, to keep goats and sheep, to cut firewood, to burn charcoal, to fish, and so on. No documents but usage over many generations attested these collective “rights.” All Barbudans belonged to the few score families long established there; all insisted, with one voice, that Barbuda was theirs alone. No outsiders, whether proprietors, government officials, or other West Indians (above all Antiguans) could abrogate exclusive Barbudan entitlement. Continuity of family, of community, of persistently claimed rightshelped maintain traditional modes of livelihood, prudently restricted environmentalexploitation, and generally sustainable resource use. These customary rights stemmed from the time of slavery. Although Barbudan slaves legally owned nothing, they regularly took forest products for their own use.

When in 1898 the Colonial Office took over Barbuda from the last lessee, Barbudans became, as they wished, Crown tenants in common. A 1904 Ordinance, still in force, confirmed possession of individual house sites in Codrington village and of most of the rest of the island as tenants in common. Government efforts to exact even a nominal rent for provision grounds came to naught against Barbudan insistence that free possession was traditional. Barbudans were only tenants at will, to be sure; theoretically, the Crown could turn them out at any time. But the Colonial Office recognized that law was not social reality: everyday practicality if not simple justice entitled Barbudans to 'their' island.

(...) Only from specific government project sites—cotton plots, livestock pens, a coconut plantation—were Barbudan cultivators then excluded. A barbed wire fence, episodically renewed and often moved, divided Barbuda roughly into two halves, for grazing livestock and for provision grounds. But this fence, easily and frequently breached, never totally debarred any area from cultivation. The wire itself has long since disappeared, cannibalized to reinforce the fencing around shifting provision grounds.

By 1920 Barbudans had legal entitlement to roughly half the island; by 1983, with final decolonization, they controlled virtually all its resources de facto. Barbudans’ exclusive right to their land was a key issue when in 1981 Barbuda was propelled, against its will, into independence from Britain in partnership with larger and more powerful Antigua. Land ownership has been contested with Antigua ever since, Barbudans insisting that 'they leave this little precious rock for Barbuda and Barbudans alone'. Against Antigua, the Barbudan Council maintains that no land in Barbuda can be sold or developed without its sanction.

From the eighteenth century to the present, usage has progressively confirmed persistent Barbudan claims to the entire island and its resources. And nonalienable land underpins the enduring basis of the islanders’ community. (...) Common tenure and communal use reflected the community’s solidarity and respected Barbuda’s resource limitations. And common rights, along with swidden cultivation (viewed as interlinked evils by colonial officials), safeguarded Barbudans against both external tyranny and economic exigency. (...) Open-range husbandry has helped sustain Barbudan unity. 'More than any other cash or subsistence pursuit', notes an anthropologist, 'cattle keeping provides a way for Barbudans to adjust to environmental change, to strengthen social bonds and community solidarity, to create a prestigious social and economic place for men in a society with scanty resources, and finally to extend economic involvement with the world beyond Barbuda'. It made good sense, therefore, for Barbudans to sabotage cattle management and enclosure schemes imposed by proprietors and later by government.

Migration complements Barbuda’s distinctive communal modes of sustenance. As population outgrew resources, many young Barbudans have had to leave or starve. But emigrants and their descendants continue to share in the communal ownership and use of Barbudan land. Collective ownership and communal management on Barbuda have been supplemented by long habits of locally supportive emigration and return".

D. Lowenthal, C. Clarke, The Triump of the Commons: Barbuda Belongs to All Barbudans Together In J. Besson, J. Momsen, Carribean Land and Development Revisited, New York and Basingstoke 2007.

Kommoniści z Karaibów

"Barbudańczycy zarówno w kraju, jak i za granicą pozostają głęboko przywiązani do swojej wyspy, w dużej mierze dlatego, że od dawna mają ją pod wspólną kontrolą. W jaki sposób maleńka społeczność uwolnionych niewolników afrykańskich i ich potomków na tym nieprzyjaznym, skąpym pod względem produktywności marginesie karaibskiej domeny plantacyjnej dokonała tego niezwykłego wyczynu? W jaki sposób ci półetatowi rolnicy, łowcy, rybacy i ratownicy wraków morskich ustanowili wspólnotowe prawa do swojej wyspy i jej zasobów?

Suchy klimat Barbudy i nieurodzajne piaszczyste gleby uniemożliwiły rozwój eksportowych towarów rolnych i zamiast tego posiadaczom pole do pomocniczej działalności wydobywczej. Bez reżimu plantacyjnego niewolnicy na Barbudzie byli w dużej mierze pozostawieni sami sobie. Po emancypacji Barbudańczycy przyzwyczaili się do zarządzania własnymi sprawami, prowadząc konflikt z nieobecnymi dzierżawcami, a później z Koroną Brytyjską o dostęp i kontrolę nad zasobami wyspy. W chłopskiej historii barbudańskiej dominowały trzy wątki: wspólne posiadanie ziemi; użytkowanie gruntów komunalnych na potrzeby przemieszczania upraw i zwierząt gospodarskich w wolnym wypasie; oraz emigracja jako zawór bezpieczeństwa dla ograniczonych zasobów wyspy oraz źródło przekazów pieniężnych i innych korzyści.

(…) Większość Barbudy to zarośla, w których żyją jelenie, świnie i dzikie zwierzęta, potomkowie zwierząt sprowadzanych przez wczesnych europejskich handlarzy i osadników. Pozostałości wiecznie zielonych lasów — biały cedr, paprocie, terpentyna i czarne drzewo oliwne — przetrwały wśród kolumnowych kaktusów, ciernistych krzewów i trawiastych polan, gatunków kserofitów przystosowanych do gleb zdegradowanych przez okresowe oczyszczanie gruntów, wypas i wypalanie węgla drzewnego. Chociaż wielu Barbudańczyków zajmuje się uprawą przesuwną, żaden z nich nie jest pełnoetatowym rolnikiem. Okolica jest niezamieszkana, zaś prawo kiedyś wymagało, a zwyczaj nadal skłania wszystkich Barbudańczyków do życia w jedynej wiosce na wyspie - Codrington - lub w jej pobliżu. Turystyka ogranicza się do pojedynczych kurortów na przeciwległym brzegu wyspy.

(...) W niewolniczych czas Barbudańczycy zbudowali spójną społeczność kreolską, której solidarność pokonywała nieobecnych właścicieli i nieszczęsnych lokalnych nadzorców. Próby nakłonienia Barbudańczyków do pracy na posiadłościach Antigui nie zakończyły się sukcesem. (...) Emancypacja w 1834 roku w niewielkim stopniu zmieniła życie Barbudy. Przejście od bycia niewolnikami do wolnych ludzi było mniej gwałtowne i mniej znaczące niż gdzie indziej. Barbudańczycy nie zostali właścicielami ziemskimi. Kontynuowali swoje różnorodne zajęcia – polowanie i rybołówstwo, pielęgnację terenów zaopatrzeniowych, wycinkę drewna i wypalanie węgla drzewnego, ratowanie wraków – czasami byli zatrudniani przez właścicieli lub rząd, zazwyczaj lekceważąc przy tym te władze, często stając wobec nich w jawnym buncie. Agenci i urzędnicy nieustannie narzekali na kłusownictwo barbudańskie.

Barbudańczycy, epizodycznie skłaniani do pracy w projektach dzierżawców i rządu, trzymali się głównie zwyczajowych sposobów utrzymania. Kiedy nadmiernie optymistyczny rozwój zawodził, zwykle wracali do swoich rozległych działek, hodowli i łowisk. Barbudańczycy mieli dobry powód, by woleć być swoimi własnymi panami: 250 lat doświadczenia raz po raz pokazywało im jak niewiarygodne i wyzyskowe są alternatywne sposoby wykorzystania zasobów sponsorowane przez szefów i obcych. Przede wszystkim nauczyli się, że tylko wspólne posiadanie gwarantuje dostęp do skąpych i cennych zasobów.

(...) Niewielki rozmiar wyspy, jednorodność i ubogie gleby, a także familiaryzm niewolników i ich potomków sprawiły, że Barbuda stała się posiadłością, której nie można było rozdzielać między jednostki, a jedynie wspólnie posiadać. W przeciwieństwie do innych odziedziczonych rodzinnych ziem na Karaibach, własność komunalna Barbudy opiera się na 'cenionym złudzeniu, że są squattersami na Ziemi Niczyjej'.

Nieprzerwany nawał petycji sprawił, że upieranie się Barbudów przy zwyczajowych prawach wspólnotowych stało się wręcz przysłowiowe w Urzędzie Kolonialnym. Ich przodkowie, jak utrzymywali Barbudańczycy, mieli dostęp do ziemi na całej wyspie, mogli zewsząd czerpać utrzymanie, dysponowali pozwoleniem na polowanie na jelenie i dziki, trzymanie bydła, hodowanie kóz i owiec, ścinanie drewna opałowego, spalanie węgla drzewnego, łowienie ryb i tak dalej. Żadne dokumenty poza praktyką użytkowania przez wiele pokoleń nie potwierdzały tych zbiorowych 'prawa'. Wszyscy Barbudańczycy należeli do kilkudziesięciu rodzin od dawna tam zamieszkałych; wszyscy jednym głosem upierali się, że Barbuda należy do nich samych. Żadna osoba z zewnątrz, czy to właściciele, urzędnicy rządowi, czy inni mieszkańcy Indii Zachodnich (przede wszystkim Antiguańczycy) nie mogą pozbawić ich wyłącznych barbudańskich praw. Ciągłość rodziny, społeczności, uporczywych roszczeń prawnych pomogły w zachowaniu tradycyjnych sposobów utrzymania, rozważnie ograniczonej eksploatacji środowiska i ogólnie zrównoważonej eksploatacji zasobów. Te zwyczajowe prawa wywodziły się jeszcze z czasów niewolnictwa. Chociaż niewolnicy z Barbudy legalnie nie posiadali niczego, regularnie zabierali produkty leśne na własny użytek.

Gdy w 1898 roku Urząd Kolonialny przejął Barbudę od ostatniego dzierżawcy, Barbudowie stali się, tak jak chcieli, wspólnymi dzierżawcami Korony. Wciąż obowiązujące rozporządzenie z 1904 r. potwierdziło posiadanie pojedynczych domów w wiosce Codrington i pozostałej większości wyspy we wspólnej dzierżawie. Wysiłki rządu zmierzające do wymuszenia choćby nominalnego czynszu za grunty pod zaopatrzenie spełzły na niczym w obliczu barbudańskiego uporu, że wolne posiadanie jest ich tradycją. Barbudańczycy byli oczywiście tylko najemcami z bożej łaski; teoretycznie rzecz biorąc, Korona mogłaby ich w każdej chwili wyrzucić. Ale Urząd Kolonialny uznał, że prawo nie stanowi tu rzeczywistości społecznej: codzienna praktyczność, jeśli nie zwyczajna sprawiedliwość, uprawnia Barbudańczyków do 'ich' wyspy.

(...) Hodowcy z Barbudy byli wówczas wykluczeni tylko z określonych projektów rządowych — działek z uprawą bawełny, zagród dla zwierząt gospodarskich, plantacji orzechów kokosowych. Ogrodzenie z drutu kolczastego, okresowo odnawiane i często przesuwane, dzieliło Barbudę z grubsza na dwie części, jedną przeznaczoną do wypasu zwierząt gospodarskich i na tereny zaopatrzeniowe. Ale to ogrodzenie, łatwo i często przełamywane, nigdy całkowicie nie odgradzało żadnego obszaru od uprawy. Sam drut już dawno zniknął, został pochłonięty w celu wzmocnienia ogrodzeń wokół ruchomych gruntów aprowizacyjnych.

Przed rokiem 1920 Barbudańczycy mieli tytuł prawny do mniej więcej połowy wyspy; do 1983 roku, wraz z ostateczną dekolonizacją, kontrolowali de facto praktycznie wszystkie jej zasoby. Wyłączne prawo Barbudańczyków do ich ziemi było kluczową kwestią, gdy w 1981 roku Barbuda została wypchnięta - wbrew swojej woli - do niepodległości od Wielkiej Brytanii w partnerstwie z większą i potężniejszą od siebie Antiguą. Od tego czasu toczą się spory o własność ziemi z Antiguą. Barbudańczycy nalegają, aby 'zostawili tę małą cenną skałę tylko dla Barbudy i Barbudańczyków'. Rada Barbudy twierdzi, - wbrew Antigui - że żadna ziemia na Barbudzie nie może zostać sprzedana ani zagospodarowana bez jej zgody.

Od XVIII wieku do chwili obecnej uzus stopniowo potwierdza uporczywe roszczenia Barbudańczyków do całej wyspy i jej zasobów. A niezbywalna ziemi stanowi trwałą podstawę dla społeczności wyspiarzy. (…) Wspólne posiadanie i komunalne użytkowanie odzwierciedlały solidarność społeczności i respektowanie ograniczeń surowcowych Barbudy. A wspólne prawa, wraz z ruchomą uprawą (postrzeganą jako zło wcielone przez urzędników kolonialnych), chroniły Barbudańczyków zarówno przed zewnętrzną tyranią, jak i przymusem ekonomicznym. (...) Hodowla w otwartym wypasie pomogła utrzymać jedność Barbudy. 'Bardziej niż jakakolwiek pogoń za gotówką lub utrzymaniem', zauważa antropolog, 'hodowla bydła umożliwia Barbudańczykom przystosowanie się do zmian środowiskowych, wzmocnienie więzi społecznych i solidarności społeczności, stworzenie komfortowej społecznej i ekonomicznej przestrzeni dla ludzi przy skąpych środkach, a wreszcie poszerzenie aktywności gospodarczej w świecie poza Barbudą'. Sabotowanie hodowli bydła i projektów grodzeń narzuconych przez właścicieli, a później przez rząd, miało zatem dla Barbudy sens.

Migracja uzupełnia charakterystyczne komunalne sposoby utrzymania Barbudy. Ponieważ populacja przerosła zasoby, wielu młodych Barbudańczyków musiało wybierać między głodem a wyjazdem. Ale emigranci i ich potomkowie nadal mają udział w komunalnym posiadaniu i użytkowaniu ziemi barbudańskiej. Kolektywne posiadanie i zarządzanie komunalne na Barbudzie zostały uzupełnione zakorzenionym długotrwale nawykiem wspierającej sprawy lokalne emigracji i powrotami do kraju".

D. Lowenthal, C. Clarke, The Triump of the Commons: Barbuda Belongs to All Barbudans Together In J. Besson, J. Momsen, Carribean Land and Development Revisited, New York and Basingstoke 2007.