On the Lumpen-Precariat-to-Come / O lumpen-prekariacie, który nadchodzi

On the Lumpen-Precariat-to-Come

"Certain déclassé, degraded or degenerated elements of the proletariat are named by Marx as the lumpenproletariat. In On the International Workingmen’s Association and Karl Marx, Bakunin describes this concept as ‘the riffraff, that rabble almost unpolluted by bourgeois civilization’. The lumpenproletariat signifies the destitute, the lowest of the low, the underclass, the social scum. Put in contemporary parlance, this element is without work, education or vocational training. It is the proletariat of the proletariat. The lumpenproletariat constitutes the heterogeneous, waste, unproductive expenditure. As such it is unassimilable. It is the modern day NEET, the coinage of former British Prime Minister Tony Blair, the freeta in Japan (the portmanteau of the English word freelance and the German word Arbeiter or labourer). It is the precariat. This abject element works in the labour force – often informally, sometimes illegally and casually, forming a disposable class whose work is manifestly precarious and so their existence too as they are essentially without place. Their space is outside or on the margins of the law. They are the spectres of the spectacle of hyper-consumption. Put another way, the lumpenproletariat en mass does not constitute work as their œuvre is excluded from the world of work and reason.

For Mikhail Bakunin, the lumpenproletariat carries ‘in its heart, in its aspirations, in all necessities and the miseries of its collective position, all the germs of the socialism of the future’. Why? Because the lumpenproletariat is a revolutionary class untarnished by power relations, unpolluted by ‘bourgeois civilization’, there is no surplus-value to sell. As a reserve army of labour it is radical as it is rootless. The lumpenproletariat is composed of untouchables, prostitutes, rioters, revolutionaries, even poets and artists – the good, the bad and the ugly. In other language, this heterogeneous mass is comprised of those schizos, hysterics, paranoiacs as invoked in Deleuze and Guattari’s work. The lumpenproletariat is the Ur-proletariat; it is present in all societies in the metakosmia or intermundia of the world, subsisting there in the middle of things with the possibility to act, to act as a catalyst, to seek out the limits of capitalism.

Marx discusses the concept of the lumpenproletariat in various places. First used in The German Ideology, it then appears at length in The Eighteenth Brumaire of Louis Bonaparte, or also in The Communist Manifesto. In volume one of Capital , in Chapter 25.4, entitled Different Forms of Existence of the Relative Surplus Population. The General Law of Capitalist Accumulation, Marx describes the actual lumpenproletariat as ‘vagabonds, criminals, prostitutes’. In 1848, in Chapter One of The Communist Manifesto, the lumpenproletariat is named the ‘dangerous class’, the social scum, ‘that passively rotting mass thrown off by the lowest layers of the old society’. While it has no revolutionary self-consciousness in itself, it nevertheless, for Marx, is tied to the question of the proletarian revolution. Outside society, in the intermundia, between worlds, it carries the transcendental potential to transform the inner workings. Yet, Marx in The Communist Manifesto believes it is nigh possible for this ‘dangerous class’ to be swept into the movement by a proletarian revolution. He writes:

‘[That] passively rotting mass thrown off by the lowest layers of old society, may, here and there, be swept into the movement by a proletarian revolution; its conditions of life, however, prepare it far more for the part of a bribed tool of reactionary intrigue’.

Marx describes this composition in depth in The Eighteenth Brumaire of Louis Bonaparte, in which he speaks of the lumpenproletariat as ‘the whole indefinite, disintegrated mass, thrown hither and thither’. It is composed widely of outlaws, vagabonds, discharged soldiers and ex-cons, escaped galley slaves, swindlers, pickpockets, tricksters, gamblers, pimps, brothel keepers, porters, tinkers and beggars. While this remains worthy of scholarly exegesis, we must constantly update this list. In the 21st century, the lumpenproletariat or exploited multitude is without tribe, clan, without employment: a living dead or permanent underclass. The question asked by Marx remains profound: How to transform the waste product of society, the disposable, surplus, the nonassimilable and nongovernable into a mass capable of ushering in a new epoch?. This is taken up by Frantz Fanon in The Wretched of the Earth. He grants the lumpenproletariat a role in the envisioned African revolution. Fanon writes: ‘So the pimps, the hooligans, the unemployed, and the petty criminals throw themselves into the struggle like stout working men […] The prostitutes too, and the maids who are paid two pounds a month, all who turn in circles between suicide and madness, will recover their balance, once more go forward, and march proudly in the great procession of the awakened nation’.

Félix Guattari picks up on Marx’s focus on the role of desire, the production of subjectivity and its importance as a tool of revolutionary momentum and imagination in the first half of the 18th century. While Marx’s understanding of the social subject is deemed distinct from Guattari’s own sense, which is to say a focus on fantasy, social creativity or ‘transversality’, Guattari says: ‘I am glad to find in Marx – and no longer the ‘young Marx’ – this re-emergence of subjectivity’. He writes: ‘[N]owadays the margins (the emarginati), the new forms of subjectivity, can also affirm themselves in their vocation to manage society, to invent a new social order, without thereby having to take their directions from […] phallocratic, competitive, brutal values. They can express themselves through their becomings of desire’. In the wake of the student uprisings in 1968, Guattari – deliriously – in Students, the Mad, and ‘Delinquents a paper delivered at the Third International Congress of Psychodrama, Sociodrama, and Institutional Therapy, held in Baden, September, 1968, designated revolutionary militant escapees, ‘the Katangais’ or thugs - as those who in fleeing control could be conceived as prototypes of the ‘new man’ of the future socialist society.

2. Japan

It is clear that 200 years after the birth of Marx, the composition of the lumpenproletariat has changed from ‘vagabonds, criminals, prostitutes’, pariahs and untouchables, to precarious workers, a working poor, to contract staff, day staff, zero hour contract staff, and more desperately to the underclass or permanent underclass. Marx’s distinction between the revolutionary labouring poor and the reactionary lumpenproletariat no longer holds under the global conditions of contemporary exploitation.

I ask my Japanese students about the term. They stumble for the smartphones for the answer. I tell them that ルンペン (lumpen), a Japanese word, is from German. The word is tied to 浮浪者 (furousha) which formally means vagrancy. It is a verb too: to wander, or to bum about. Synonymous nouns include a vagrant, a street urchin, a waif, a tramp, or hobo. It is also synonymous with a jobless or unemployed person. A hobo’s life is translated as ルンペン生活 (lumpen seikatsu). I tell them that in Samuel Johnson’s 1755 Dictionary, the lumpenproletariat is designated ‘wretched, vile, or vulgar’ – a sub-human class. They form the lowest level of the proletariat, unskilled workers, the precariat, the unemployed or underemployed, the working poor, alienated from the society they serve. No one knows of its existence and meaning. No student I have come across knows of its existence and meaning. More than this, few want to know of its existence and meaning, save compromising their blissful, convenient everydayness.

The question ‘how can Marx’s theory of the lumpenproletariat help us to understand capitalism today?’ in hyper-authoritarian Asian economies found in Korea, Japan, Singapore, and the Philippines is a timely one as it considers the various modes of composition of the lumpenproletariat in metropolises like Seoul, Tokyo, Singapore, or Manila. The neologism lumpenprecariat is used here to distinguish it from the historical sense of lumpenproletariat in Marx and the modern sense of precariat in Japan, as discussed by Franco Berardi, Anne Allison, and others. We are looking to assess the formation of the precariat of the precariat, the lumpen of the precariat, the waste and wasted of all levels of the socius.

In Japan, the heterogeneous formation of the lumpenproletariat has been designated the 'working poor'. Loulia Mermigka designates the lumpenproletariat as those without fixed political allegiance. It is a heterogeneous collectivity of ‘high school and university students, unnameable proletarians […] refugees, immigrants and civilians’. Such a group may Mermigka explains, ‘choose to participate in the violent expression against the police, against chain stores as symbols of the society of the spectacle, against the banks as symbols of financial capital, and against public buildings as symbols of the state’. Mermigka argues it is timely to analyse and search for ‘the anarchist subjectifications’ and new revolutionary connections with the lumpenproletariat and with minorities. Following Deleuze and Guattari, Mermigka argues that it is from within ‘the unnameable proletariat, the unemployed and the minorities’ that new lines of flight will be drawn and ‘vital connections made against the automation of the capitalist axiomatic and its bureaucratic programming’. Out of this world of bums, outcasts and multitude in the Asian region, we must forecast the possibility of another world and people.

In Japan, the composition of the lumpenproletariat may have shifted somewhat. The multitude work but do so precariously. They remain a non-class, a ‘people without a definite trade, gens sans feu et sans aveu [men without hearth or home]’ as Marx says in Part I of The Class Struggles in France, 1848 to 1850 and they vanish as soon as they are spotted. This form of subaltern, identity is without home, without employment, without a state. It is a precipitate on the meniscus of the socius.

There are tens of thousands of young people who work the night shift in Tokyo to make rice balls and sandwiches for the convenience stores. Many of these young people I suspect are without official paperwork. They lead a precarious existence outside the normal way of the world. Japan cannot survive without them. They are not seen. And intentionally so. If they were seen the whole system would collapse. This is the other side of the middle class dream, the lumpenproletariat who work in the shadows, in the dark, working the night shift away from respectable Japanese society. Their existence is not seen.

In the early 1980s I began reading Marx when dogmatic ideas and mantras about the revolution to come were very much out of vogue. And after 1989, little was left but to indulge in the spectre of Marx. Yet I continue to read him now even though talk is less about species-being (Gattungswesen) and the return of man to man and more about the object and non-human relations. Furthermore, the trauma of the Anthropocene has rightly redirected questions back to the needs of humanity. Yet, it is Marx’s work which redirects my attention so as to think about the precarious lives of vast swathes of humanity. This is less a desire to interpret the world renew and more a desperate need to transform material reality to help those born into this world. Yet, gone are the days when ‘we’ could take inspiration from Marx’s claim in the Introduction to A Contribution to the Critique of Hegel’s Philosophy of Law that ‘[b]y proclaiming the dissolution of the hitherto existing world order the proletariat merely states the secret of its own existence, for it is in fact the dissolution of that world order’.

As both perpetrators and victims of Integrated World Capitalism (Guattari and Negri), we, without the democratic right to vote, who must move around the globe to work, we, the lumpenproletariat, dare not organize and contest the way of things – lest we are sent back home. We have a membership to the most docile generation that has ever existed, according to Agamben.

Our revolutionary energy is spent elsewhere – on computer games, porn, gambling, endless forms of intoxication to escape the reality of the working day. Moreover, it is not so much that the ‘people are missing’ as Deleuze and Guattari insist but that they are invisible. We do not see them. And ‘we’ do, but do not wish to. These are the people who work in the factories and farms on shadowy apprentice schemes which escape Japan’s strict immigration laws. Those who start work late and finish only in the early morning. We see groups of them at the train stations getting on buses in the evening; young, precarious, downcast and illegal. They are the people which polite society does not wish to see but hypocritically demands. Who or what is this lumpenproletariat, this ‘industrial reserve army’? Its composition are the Filipino women who service the sex industry, who are sometimes forced into prostitution or, if not, who come freely to work for several months to save money for those back home. Žižek talks about this reality too, those from Bangladesh who work in the Middle East on the construction sites, whose passports are taken away; as private citizens they are not allowed to visit the malls and supermarkets they have built as workers. He writes in Living at the end of Times:

‘[N]owhere are the new forms of apartheid more palpable than in the wealthy Middle Eastern oil states – Kuwait, Saudi Arabia, Dubai. Hidden on the outskirts of the cities, often literally behind walls, are tens of thousands of ‘invisible’ immigrant workers doing all the dirty work, from servicing to construction, separated from their families and refused all privileges’.

Žižek asks the right questions, ‘what do you want, what kind of society do you want?’ Yet, for those on the outskirts of society, there is no reply, other than a long, brooding silence. There is no rejection of the life of the city, there is no desire for withdrawal, no purist commitment to authenticity; those destitute populations in the outer zone of the ‘archipelago of urban technopoles’ (Lingis) only want to belong to the inner circles of the city – who want to exploit others, who want to enjoy their will to revenge. In The First Person Singular, Lingis puts the universal brotherhood of man in question:

‘The lumpenproletariat, the inner-city poor, the slum dwellers do not form a homogeneous class, but instead milieus, clans, marginals, packs, and gangs linked by attractions and repulsions, sympathies and antipathies, alliances, and penetrations where individuals are coupled on to a few implements and a few luxury objects and to other individuals. Cues, watchwords, passwords order these couplings. They are discontinuous utterances. They are not derived from a coherent ideology’.

Marx’s views are not altogether prejudicial. He writes of the honest and ‘working’ lumpenproletariat: ‘From whore to pope, there is a mass of such rabble. But the honest and ‘working’ lumpenproletariat belongs here as well; e.g. the great mob of porters etc. who render service in seaport cities etc.’ This springs to mind Lingis’s comments in Dangerous Emotions in his chapter entitled Joy in Dying in which he speaks of the role of the hero:

‘Heroes do not merely occupy their minds with the oppression and misery of a whole people and derive out of this pity for others, felt as a personal affliction, the forces with which to anticipate a future and construct a strategy of liberation. They are those who understand not only the suffering of the downtrodden, but also their bravery […] Their cause is not to enlist the whole people in the service of an idea that sacrifices the present to the future, only to extend the world of work and reason to the marginalized, to those languishing in shantytowns and adrift in the filthy nights of cities. Their cause and their struggle is to think and work for a world where the laughter of those on doorstoops, in dingy bars, on the docks, and in the fields will be heard over the guffaws of the rich and powerful’

From the above it can be seen that it is timely to write a social critique of the masses of people, the slum dwellers and marginals, living in ‘hopeless economic conditions and cultural collapse of the outer zone’. Lingis continues:

‘The sacred is not only what sovereignly places itself outside the world of work in sumptuous splendor; it is also what the world of work and reason relentlessly drives out, torments, and crushes. The delinquent, the derelict, the senile, the lumpenproletariat—this living human waste, more difficult to dispose of than the industrial waste of high-tech America - excites the most vehement repugnances’.

3. Korea: Bitcoin and the Lumpenproletariat

The lumpenproletariat, christened by Karl Marx and Friedrich Engels, is the by-product of capitalism. Its members are working class, but do not recognise themselves as such, that is, they are a working class without class consciousness. When Marx and Engels coined the term to criticise the ‘underclass’ they regarded the lumpenproletariat as those who are not able to think about the revolutionary movement of the proletariat. For Marx and Engels, the lumpenproletariat is the ‘dangerous class’ who are ready to collaborate with reactionary forces at any moment. However, this presupposition should be revised once observing the existence of the lumpenproletariat. They still seem to be the dangerous underclass, but not in the Marx and Engels’ sense. In a different way, they emerge as the incarnation of desiring machines. Picking up a case in South Korea, the so-called Bitcoin Syndrome reveals how the dangerous elements of the lumpenproletariat come to exist.

Capitalism operates as the mechanism of self-cancellation. It does not produce its buriers but destroyers. The more productive, the more useless. Exchange-values come to replace the essence of use-values. The point Marx tries to make through his critique of capitalism is that exchange-values disguise themselves for use-values. In this way, the lumpenproletariat could be misrecognised as workers. However, they are not. The Bitcoin Syndrome in South Korea apparently exposes the truth of the lumpenproletariat, the ‘scum of the earth’ as Hannah Arendt named refugees. As non-workers, they are not useful; in other words, they have no human capital. They cannot make a profit by selling their labour power. Bitcoin Syndrome brings into focus the relation between economy and state. Students and young people do not want to work in the old ways but to get rich quick through cryptocurrency trading, a desire the government cannot control and regulate. In South Korea, young people are fascinated by the idea of investing in Bitcoin. They insist that Bitcoin is the only hope for their future, in the sense that it would allow them to rise up the social ladder. According to The New York Times on 3 December 2017, ‘nowhere has the public frenzy been more feverish than in South Korea’. One young man on a TV programme dealing with the issue of the Bitcoin craze argues that ‘you are always already underclass, even though you have 5000 dollars’. This sentiment is shared by many Korean young people and can be attributed to the neo-liberal cynical credo that ‘there is no alternative’. Korean young people have suffered from unemployment and economic austerity very long time. In my view, this cynicism is reproduced and enhanced by neo-liberal bio-politics, which reduces humans conceptually to the notion of the ‘population’. Only statistic data represents them, though not in a round figure, but a flat fragment. The useless scum exists as indicators of consumption, in graphs of desire, but they nonetheless are not so much passive as aggressive. Their cynicism expresses criticism of capitalism, even though no method is offered to exit the way things are.

What the Bitcoin Syndrome proves is that the lumpenproletariat would demolish the capitalist system if there is a chance of escape from it. The members of the lumpenproletariat are out of order, working as anarchic energy against the state, a flowing and floating population hidden behind the sum of data. They will cancel the capitalist axiomatics by exhibiting their uselessness as labour power, resisting the use of them in the capitalist mode of production. As Marx and Engels say, they are not a revolutionary class, but if there is no longer any revolution breaking through capitalism, how should they find any possible exit from this hellish reality? They do not intend to revolt against the system, but they do have the intention to stay in their uselessness, resisting the way in which capitalism commodifies their labour power. In sum, they do not want to be workers, but capitalists. This is the way of life of being the underclass. It seems that they are definitely complicit in reproducing the given system, but not in the usual way, perhaps in the dangerous conjunctures of desires.

4. Conclusion

In the technocratic-commercial archipelago of urban technopoles, we continue to work because not only are millions of people suffering in loneliness and isolation, living precarious lives, their subjectivity ripped away from them, engineered by others, but because we are them too, teaching, writing and living, without the rule of law and the right to vote. We are those who travel thousands of miles to find work, who live in spaces invisible to mainstream society, disenfranchised, and at the mercy of the abuse of power. Incapable of dreaming alternatives to the status quo: this is the modern day lumpenprecariat. We are them and we too must imagine a different tomorrow. We share the decision to embrace a world in which the lumpen and the philosopher will equally belong to groups-in-fusion focused on the transformation of the world".

J.P.N. Bradley, A. Taek-Gwang, On the Lumpen-Precariat-to-Come, https://www.triple-c.at/index.php/tripleC/article/view/1006/1229

O lumpen-prekariacie, który nadchodzi

"Pewne zdeklasowane, zdegradowane lub zdegenerowane elementy proletariatu Marks nazywa lumpenproletariatem. W On the International Workingmen’s Association and Karl Marx Bakunin opisuje tę koncepcję jako 'gałgaństwo, ten motłoch prawie nieskażony cywilizacją burżuazyjną'. Lumpenproletariat oznacza nędzarza, najniższego z najniższych, podklasę, szumowinę społeczną. We współczesnym języku element ten pozostaje bez pracy, edukacji czy szkolenia zawodowego. To proletariat wśród proletariatu. Lumpenproletariat to niejednorodny, marnotrawny, nieproduktywny naddatek. Jako taki jest nie do zasymilowania. Jest to współczesny NEET [not in employment, education, or training], jak ujął to były premier Wielkiej Brytanii Tony Blair, albo freeta w Japonii (zbitka powstała z angielskiego słowa freelance i niemieckiego słowa Arbeiter, czyli pracownik). Jest to prekariat. Ten nikczemny element działa wśród siły roboczej – często nieformalnie, czasem nielegalnie i dorywczo, tworząc rozporządzalną klasę, której praca jest wyraźnie prekarna, tak jak i samo jej istnienie, ponieważ zasadniczo nie ma dla niej miejsca. Jej przestrzeń znajduje się na zewnątrz lub na marginesie prawa. Jest ona widmem spektaklu hiperkonsumpcji. Innymi słowy, lumpenproletariat en masse nie konstytuuje pracy jako swego dzieła, ponieważ jego twórczość jest wykluczona ze świata pracy i rozumu. 

Dla Michaiła Bakunina lumpenproletariat nosi 'w swoim sercu, w swoich aspiracjach, we wszystkich potrzebach i nieszczęściach swojej zbiorowej pozycji, wszelkie zarodki socjalizmu przyszłości'. Czemu? Ponieważ lumpenproletariat jest klasą rewolucyjną niesplamioną stosunkami władzy, nieskażoną 'cywilizacją burżuazyjną', nie generuje żadnej wartości dodatkowej do sprzedania. Jako rezerwowa armia przemysłowa jest radykalna, ponieważ nie ma korzeni. Lumpenproletariat tworzą niedotykalni, prostytutki, buntownicy, rewolucjoniści, a nawet poeci i artyści – dobrzy, źli i brzydcy. Innymi słowy, ta niejednorodna masa składa się z tych schizofreników, histeryków, paranoików, do których nawiązywali Deleuze i Guattari. Lumpenproletariat to Ur-proletariat; jest obecny we wszystkich społeczeństwach w metakosmii lub przedsionkach świata, egzystując w samym jego środku z możliwością działania, działania jako katalizatora, poszukiwania granic kapitalizmu.

Marks w różnych miejscach omawia pojęcie lumpenproletariatu. Po raz pierwszy użyte zostaje w Ideologii niemieckiej, potem pojawia się obszernie w Osiemnastym brumaire'a Ludwika Bonaparte, a także w Manifeście komunistycznym. W tomie pierwszym Kapitału, w rozdziale 23, dziale 4, zatytułowanym Różne formy istnienia przeludnienia względnego. Ogólne prawo akumulacji kapitalistycznej Marks opisuje rzeczywisty lumpenproletariat jako 'włóczęgów, przestępców, prostytutki'. W 1848 r. w pierwszym rozdziale Manifestu komunistycznego lumpenproletariat został nazwany 'klasą niebezpieczną', mętami społecznymi, 'tym biernym wytworem gnicia najniższych warstw starego społeczeństwa'. Chociaż nie ma on sam w sobie rewolucyjnej samoświadomości, to jednak dla Marksa pozostaje związany z kwestią rewolucji proletariackiej. Poza społeczeństwem, w między-światach, między światami, niesie transcendentalny potencjał transformacji jego wewnętrznego funkcjonowania. Jednak Marks w Manifeście komunistycznym uważa, że ​​jest prawie niemożliwe, aby ta 'niebezpieczna klasa' została wciągnięta do ruchu przez rewolucję proletariacką. Pisze on:

'Lumpenproletariat, ten bierny wytwór gnicia najniższych warstw starego społeczeństwa, bywa tu i ówdzie wciągany do ruchu przez rewolucję proletariacką, ale wskutek całej swej sytuacji życiowej jest raczej skłonny do sprzedawania się jako narzędzie reakcyjnych knowań'.

Marks dogłębnie opisuje kompozycję lumpenproletariatu w Osiemnastym brumaire'a Ludwika Bonaparte, w którym mówi o nim jako o 'całej tej nieokreślonej, luźnej, we wsze strony miotanej masie'. Składa się ona głównie z banitów, włóczęgów, zwolnionych żołnierzy i byłych skazańców, zbiegłych niewolników z galer, szwindlarzy, kieszonkowców, oszustów, hazardzistów, alfonsów, burdelarzy, tragarzy, majsterkowiczów i żebraków. Chociaż lista ta byłaby godna naukowej egzegezy, musimy stale ją aktualizować. W XXI wieku lumpenproletariat, czyli wyzyskiwana wielość, pozbawiona jest plemienia, klanu, zatrudnienia: to żywy trup lub permanentna podklasa. Pytanie zadane przez Marksa pozostaje głęboko aktualne: jak przekształcić osad społeczeństwa, to, co rozporządzalne, nadwyżkowe, nieprzyswajalne i nie dające się rządzić, w masę zdolną do zapoczątkowania nowej epoki? Zagadnienie to podejmuje Frantz Fanon w Wyklętym ludzie ziemi. Przyznaje on lumpenproletariatowi rolę w planowanej rewolucji afrykańskiej. Fanon pisze: 'Sutenerzy, przestępcy, bezrobotni, głosząc wspólne żądania, rzucają się do walki wyzwoleńczej niczym wzorowi ludzie pracy […] Prostytutki, służące za marne grosze, desperaci, wszyscy stojący na krawędzi szaleństwa lub samobójstwa, odnajdują równowagę, włączają się do marszu i śmiało biorą udział w pochodzie rozbudzonego narodu'.

Félix Guattari zwraca uwagę na rolę, jaką u Marksa odgrywa pragnienie w zakresie produkcji podmiotowości i jego znaczenie jako narzędzia rewolucyjnego rozmachu i wyobraźni w pierwszej połowie XVIII wieku. Podczas gdy Marksowskie rozumienie podmiotu społecznego jest uważane za odrębne od własnej propozycji Guattariego, która koncentruje się na fantazji, społecznej kreatywności lub 'transwersalności', Guattari mówi: 'Cieszę się, że znalazłem u Marksa – ale już nie u tzw. młodego Marksa – to ponowne wyłonienie się podmiotowości'. Pisze on: 'Teraz to marginesy (emarginati), nowe formy podmiotowości, mogą również zdradzać swoje powołanie do kierowania społeczeństwem, do wynajdywania nowego porządku społecznego, bez konieczności kierowania się […] fallokratycznymi, konkurencyjnymi, brutalnymi wartościami. Mogą wyrażać siebie poprzez swoje stany pragnienia'. Po studenckich powstaniach w 1968 roku Guattari – delirycznie – w referacie Studenci, szaleni i delikwenci, wygłoszonym na Trzecim Międzynarodowym Kongresie Psychodramy, Socjodramy i Terapii Instytucjonalnej, który odbył się w Baden we wrześniu 1968 r., ochrzcił mianem rewolucyjnego bojowego uciekiniera, 'obywateli Katangi' lub zbiorów – jako tych, którzy uciekając przed kontrolą, mogliby być pomyślani jako prototypy 'nowego człowieka' przyszłego społeczeństwa socjalistycznego.

2. Japonia

Jest jasne, że 200 lat po narodzinach Marksa skład lumpenproletariatu zmienił się z 'włóczęgów, przestępców, prostytutek', pariasów i niedotykalnych, w prekarnych robotników, pracujących biednych, pracowników kontraktowych, wyrobników dniówkowych, personel na umowach zero hours, a w bardziej desperackich formach w podklasę lub stałą podklasę. Marksowskie rozróżnienie między rewolucyjną biedotą robotniczą a reakcyjnym lumpenproletariatem nie obowiązuje już w globalnych warunkach współczesnego wyzysku.

Pytam moich japońskich studentów o znajomość terminu. W poszukiwaniu odpowiedzi sięgają po smartfony. Mówię im, że ルンペン (lumpen), japońskie słowo, pochodzi z niemieckiego. Słowo to jest związane z 浮浪者 (furousha), co formalnie oznacza włóczęgostwo. To także czasownik: wędrować lub plątać się. Rzeczowniki synonimiczne to włóczęga, uliczny urwis, podrzutek, tramp lub hobo. Jest również synonimem osoby bezrobotnej lub niezatrudnionej. Życie hobo jest tłumaczone jako ルンペン生活 (lumpen seikatsu). Mówię im, że w Słowniku Samuela Johnsona z 1755 r. lumpenproletariat jest określony jako 'nędzny, nikczemny lub wulgarny' – klasa podludzka. Tworzą najniższy szczebel proletariatu, robotników niewykwalifikowanych, prekariat, bezrobotnych lub zatrudnionych w niepełnym wymiarze, ubogich pracujących, wyalienowanych ze społeczeństwa, któremu służą. Nikt nie wie o jego istnieniu i znaczeniu. Żaden student, którego spotkałem, nie wie o jego istnieniu i znaczeniu. Co więcej, niewielu chce wiedzieć o jego istnieniu i znaczeniu, by utrzymać swoją akceptację dla błogiej, wygodnej codzienności. 

Pytanie 'w jaki sposób Marksowska teoria lumpenproletariatu może pomóc nam zrozumieć dzisiejszy kapitalizm?' w hiperautorytarnych gospodarkach azjatyckich w Korei, Japonii, Singapurze i na Filipinach jest na czasie, ponieważ uwzględnia różne sposoby przejawiania się lumpenproletariatu w metropoliach takich jak Seul, Tokio, Singapur czy Manila. Używa się tu neologizmu lumpenprekariat, aby odróżnić go od historycznego sensu lumpenproletariatu u Marksa i nowoczesnego znaczenia prekariatu w Japonii, o którym mówili Franco Berardi, Anne Allison i inni. Staramy się uchwycić powstawanie prekariatu prekariatu, lumpenprekariatu, odpadu i marnotrawstwa na wszystkich poziomach socius.

W Japonii niejednorodną formację lumpenproletariatu określa się mianem 'pracujących biednych'. Loulia Mermigka określa lumpenproletariat jako pozostających bez stałej przynależności politycznej. To heterogeniczna zbiorowość 'licealistów i studentów, nienazwanych proletariuszy […] uchodźców, imigrantów i obywateli'. Taka grupa może, wyjaśnia Mermigka, 'wybrać uczestnictwo w brutalnej akcji przeciwko policji, przeciwko sieciówkom jako symbolom społeczeństwa spektaklu, przeciwko bankom jako symbolom kapitału finansowego i przeciwko budynkom publicznym jako symbolom państwa'. Mermigka przekonuje, że nadszedł czas na analizę i poszukiwanie 'anarchistycznych upodmiotowień' i nowych rewolucyjnych powiązań z lumpenproletariatem i mniejszościami. Za Deleuze'em i Guattarim Mermigka argumentuje, że to z wnętrza 'nienazwanego proletariatu, bezrobotnych i mniejszości' zostaną wytyczone nowe linie ujścia i 'kluczowe powiązania przeciwko automatyzacji kapitalistycznej aksjomatyki i jej biurokratycznemu programowaniu'. Z tego świata włóczęgów, wyrzutków i wielości w regionie Azji musimy przewidzieć możliwość zaistnienia innego świata i innego ludu.

W Japonii skład lumpenproletariatu mógł się nieco zmienić. Wielość pracuje, ale robi to na prekarnych warunkach. Pozostaje nieklasą, 'ludźmi bez określonego zajęcia, gens sans feu et sans aveu', jak powiada Marks w części I Walk klasowych we Francji i znika, gdy tylko zostaje zauważony. To forma podporządkowania, tożsamości bez domu, bez pracy, bez państwa. Jest to osad na kopule socius.

Dziesiątki tysięcy młodych ludzi pracują w Tokio na nocną zmianę, aby przygotować kulki ryżowe i kanapki dla sklepów spożywczych. Podejrzewam, że wielu z tych młodych ludzi nie ma oficjalnych dokumentów. Prowadzą prekarną egzystencję poza normalnym światem. Japonia nie może bez nich przetrwać. Nie są widziani. I jest to celowe. Gdyby zostali zauważeni, cały system by się zawalił. To jest druga strona marzenia klasy średniej - lumpenproletariat, który pracuje w cieniu, w ciemności, zasuwa na nocną zmianę z dala od szanowanego społeczeństwa japońskiego. Jego istnienia nie widać.

Na początku lat osiemdziesiątych zacząłem czytać Marksa, kiedy dogmatyczne idee i mantry o nadchodzącej rewolucji stały się bardzo niemodne. A po 1989 roku niewiele pozostało, jak tylko oddawać się upiorowi Marksa. A jednak nadal go czytam, chociaż teraz mówi się mniej o bycie gatunkowym (Gattungswesen) i powrocie człowieka do człowieczeństwa, a bardziej o przedmiocie i relacjach nie-ludzkich. Co więcej, trauma antropocenu słusznie nakierowała pytania z powrotem na potrzeby ludzkości. Jednak to dzieło Marksa przekierowuje moją uwagę w ten sposób, by myśleć o prekarnym życiu ogromnych połaci ludzkości. Nie jest to pragnienie odnowienia świata, a bardziej desperacka potrzeba przekształcenia rzeczywistości materialnej tak, aby pomóc tym, którzy się na nim urodzili. Minęły jednak czasy, w których 'my' mogliśmy czerpać inspirację z twierdzenia Marksa ze Wstępu do Przyczynku do krytyki Heglowskiej filozofii prawa, że ​​'głosząc zniesienie dotychczasowego porządku świata, proletariat wypowiada tylko tajemnicę swego własnego istnienia, gdyż jest on faktycznym zniesieniem tego porządku świata'.

Jako sprawcy i ofiary Zintegrowanego Światowego Kapitalizmu (Guattari i Negri), my, pozbawieni demokratycznego prawa do głosowania, którzy musimy przemieszczać się po całym świecie, aby pracować, my, lumpenproletariat, nie ośmielamy się organizować i kwestionować tego jak się rzeczy mają - co najwyżej jesteśmy odsyłani do domu. Według Agambena należymy do najbardziej uległego pokolenia, jakie kiedykolwiek istniało.

Nasza rewolucyjna energia jest wykorzystywana gdzie indziej – na gry komputerowe, pornografię, hazard, nieskończone formy odurzenia, aby uciec od rzeczywistości dnia pracy. Co więcej, nie chodzi o to, że 'ludu brakuje', jak twierdzą Deleuze i Guattari, ale o to, że jest on niewidzialny. Nie widzimy go. Tak naprawdę 'my' zauważamy go, ale nie chcemy. Są to ludzie, którzy pracują w fabrykach i gospodarstwach w cienistych programach dla praktykantów, które wymykają się surowym japońskim przepisom imigracyjnym. Ci, którzy zaczynają pracę późno i kończą ją dopiero wczesnym rankiem. Widzimy ich grupki na dworcach, wsiadających wieczorem do autobusów; młodych, niepewnych, przygnębionych i nielegalnych. Są to ludzie, których kulturalne społeczeństwo nie chce widzieć, ale obłudnie potrzebuje. Kim lub czym jest ten lumpenproletariat, ta 'rezerwowa armia przemysłowa'? Jej skład stanowią filipińskie kobiety obsługujące przemysł erotyczny, które czasami są zmuszane do prostytucji lub, jeśli akurat nie, to przychodzą swobodnie do pracy na kilka miesięcy, aby zaoszczędzić pieniądze dla tych czekających w domu. Žižek także mówi o tej rzeczywistości, o tych z Bangladeszu, którzy pracują na Bliskim Wschodzie na budowach, którym odbiera się paszporty; jako prywatni obywatele nie mogą odwiedzać centrów handlowych i supermarketów, które zbudowali jako pracownicy. Pisze on w Living at the end of Times: 

'Nigdzie nowe formy apartheidu nie są bardziej namacalne niż w bogatych krajach naftowych Bliskiego Wschodu – Kuwejcie, Arabii Saudyjskiej, Dubaju. Na obrzeżach miast, często dosłownie za murami, ukryte są dziesiątki tysięcy >>niewidzialnych<< robotników-imigrantów, wykonujących całą brudną robotę, od serwisowania po budowę, odseparowanych od rodzin i pozbawionych wszelkich przywilejów'.

Žižek zadaje właściwe pytania: 'czego chcesz, jakiego społeczeństwa chcesz?'. Jednak dla osób z marginesu nie ma na nie odpowiedzi poza długą, wymijającą ciszą. Nie ma odrzucenia życia miasta, nie ma pragnienia wycofania się, nie ma purystycznego przywiązania do autentyczności; wynędzniałe populacje z zewnętrznej strefy 'archipelagu miejskich technopolii' (Lingis) chcą tylko należeć do wewnętrznych kręgów miasta – chcących wyzyskiwać innych, pragnących cieszyć się wolą zemsty. W The First Person Singular Lingis stawia pod znakiem zapytania powszechne braterstwo ludzi:  

'Lumpenproletariat, biedota ze śródmieścia, mieszkańcy slumsów nie tworzą jednorodnej klasy, lecz środowiska, klany, marginesy, sfory i gangi połączone przyciąganiem i odpychaniem, sympatiami i antypatiami, sojuszami i uwikłaniami, w których jednostki mają niewiele narzędzi i luksusu. Wskazówki, hasła, slogany porządkują te sprzężenia. Są to wypowiedzi nieciągłe. Nie wywodzą się one ze spójnej ideologii'.

Poglądy Marksa nie są całkowicie oparte na uprzedzeniach. Pisze on o uczciwym i 'pracującym' lumpenproletariacie: 'od dziwki do papieża jest cała masa takiego motłochu. Ale uczciwy i <<pracujący>> lumpenproletariat również należy do tej kategorii, np. wielki tłum zwykłych pracowników dniówkowych itp., w portach itp.'. Przypomina to komentarz Lingisa z Dangerous Emotions w rozdziale Radość w umieraniu, w którym mówi o roli bohatera:  

'Bohaterowie nie tylko zajmują swoje umysły uciskiem i nędzą całego narodu i czerpią z tej litości dla innych, odczuwanej jako osobiste cierpienie, siły, dzięki którym można antycypować przyszłość i zbudować strategię wyzwolenia. To ci, którzy rozumieją nie tylko cierpienie uciśnionych, ale także ich odwagę […] Ich celem nie jest zaciąganie całego ludu w służbę idei poświęcającej teraźniejszość na rzecz przyszłości, lecz to, by rozszerzyć świat pracy i rozumu na tych zepchniętych na margines, dla tych, którzy marnieją w dzielnicach nędzy i dryfują w brudnych nocach miast. Ich sprawą i walką jest myślenie i praca dla świata, w którym śmiech wystających na progach, w obskurnych barach, w dokach i na polach będzie słyszalny ponad śmiechem bogatych i potężnych'.

Z powyższego widać, że nadszedł czas, aby napisać krytykę społeczną mas ludzkich, mieszkańców slumsów i marginesów, żyjących w 'beznadziejnych warunkach ekonomicznych i kulturowej zapaści strefy zewnętrznej'. Lingis kontynuuje:

'Sacrum jest nie tylko tym, co suwerennie sytuuje się poza światem pracy we wspaniałym przepychu; jest to również to, co świat pracy i rozumu bezlitośnie wypędza, dręczy i miażdży. Przestępca, włóczęga, starzec, lumpenproletariat — to żywe ludzkie odchody, trudniejsze do usunięcia niż odpady przemysłowe w zaawansowanej technologicznie Ameryce — wzbudzają one najbardziej zaciekłe reakcje odrazy'.

3. Korea: Bitcoin i Lumpenproletariat

Lumpenproletariat, ochrzczony tak przez Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, jest produktem ubocznym kapitalizmu. Jego członkowie są klasą robotniczą, ale nie uznają się za nią, to znaczy są klasą robotniczą bez świadomości klasowej. Kiedy Marks i Engels ukuli ten termin, by skrytykować 'podklasę', uważali lumpenproletariat za tych, którzy nie potrafią myśleć o rewolucyjnym ruchu proletariatu. Dla Marksa i Engelsa lumpenproletariat to 'klasa niebezpieczna', gotowa w każdej chwili współpracować z siłami reakcji. Jednak to założenie powinno zostać zrewidowane, gdy przyjrzymy się istnieniu lumpenproletariatu. Nadal wydaje się on być niebezpieczną podklasą, ale nie w sensie Marksa i Engelsa. W inny sposób jawi nam się jako wcielenie maszyn pragnących. Podejmując to zagadnienie w Korei Południowej, tak zwany Syndrom Bitcoina ujawnia to, w jaki sposób powstają niebezpieczne elementy lumpenproletariatu.

Kapitalizm działa jako mechanizm samozniszczenia. Nie wytwarza swoich grabarzy, ale niszczycieli. Im bardziej jest produktywny, tym bardziej bezużyteczny. Wartości wymienne zastępują istotę wartości użytkowych. W swojej krytyce kapitalizmu Marks próbuje wskazać, że wartości wymienne ukrywają się pod wartościami użytkowymi. W ten sposób lumpenproletariat mógłby zostać błędnie uznany za robotników. Jednak tak nie jest. Syndrom Bitcoina w Korei Południowej najwyraźniej ujawnia prawdę o lumpenproletariacie, 'szumowinie ziemi', jak Hannah Arendt nazwała uchodźców. Jako niepracownicy nie są oni przydatni; innymi słowy, nie mają kapitału ludzkiego. Nie mogą zarobić na sprzedaży swojej siły roboczej. Syndrom Bitcoina skupia się na relacji między gospodarką a państwem. Studenci i młodzi ludzie nie chcą pracować starymi sposobami, ale szybko się wzbogacić poprzez handel kryptowalutami, czego rząd nie może kontrolować i regulować. W Korei Południowej młodzi ludzie są zafascynowani ideą inwestowania w Bitcoin. Twierdzą, że Bitcoin jest jedyną nadzieją na ich przyszłość, w tym sensie, że pozwoliłby im wspiąć się po drabinie społecznej. Według The New York Times z 3 grudnia 2017 r. 'nigdzie publiczne szaleństwo nie było bardziej gorączkowe niż w Korei Południowej'. Pewien młody człowiek w programie telewizyjnym zajmującym się kwestią boomu na Bitcoina twierdzi, że 'zawsze już jesteś podklasą, mimo że masz 5000 dolarów'. To uczucie podziela wielu koreańskich młodych ludzi i można je przypisać neoliberalnemu cynicznemu credo, wedle którego 'nie ma alternatywy'. Koreańscy młodzi ludzie od dawna cierpią z powodu bezrobocia i cięć ekonomicznych. Moim zdaniem ten cynizm jest powielany i wzmacniany przez neoliberalną biopolitykę, która konceptualnie redukuje ludzi do pojęcia 'populacji'. Reprezentują ją tylko dane statystyczne, ale nie w postaci okrągłej liczby, lecz płaskiego wskaźnika. Bezużyteczne szumowiny istnieją jako wskaźniki konsumpcji, w postaci wykresów pożądania, ale mimo to są nie tyle bierne, co agresywne. Ich cynizm wyraża krytykę kapitalizmu, mimo że nie oferuje żadnej metody wyjścia z tego, co jest.

Syndrom Bitcoina dowodzi, że lumpenproletariat zniszczyłby system kapitalistyczny, gdyby istniała szansa na ucieczkę od niego. Członkowie lumpenproletariatu są niesprawni, działając jako anarchiczna energia przeciwko państwu, płynna i przepływająca populacja ukryta za sumą danych. Zlikwidują kapitalistyczną aksjomatykę, pokazując swą bezużyteczność w roli siły roboczej, sprzeciwiając się swemu użyciu w kapitalistycznym sposobie produkcji. Jak mówią Marks i Engels, nie są oni klasą rewolucyjną, ale jeśli nie ma już rewolucji przekraczającej kapitalizm, jak mieliby znaleźć wyjście z tej piekielnej rzeczywistości? Nie zamierzają buntować się przeciwko systemowi, ale mają zamiar pozostać w swojej bezużyteczności, sprzeciwiając się sposobowi, w jaki kapitalizm utowarowia swoją siłę roboczą. Podsumowując, nie chcą być robotnikami, ale kapitalistami. To jest sposób na życie w podklasie. Wydaje się, że na pewno są współwinni odtworzenia obecnego systemu, ale nie w zwykły sposób, lecz być może w niebezpiecznych splotach pragnień.

4. Konkluzja

Nadal pracujemy w technokratyczno-komercyjnym archipelagu miejskich technopoli, nie tylko dlatego, że miliony ludzi cierpią w samotności i izolacji, żyją niepewnym życiem, a ich podmiotowość jest im wydzierana, ustanawiana przez innych, ale też dlatego, że i my nimi jesteśmy, ucząc, pisząc i żyjąc, bez rządów prawa i prawa do głosowania. Jesteśmy tymi, którzy przemierzają tysiące mil w poszukiwaniu pracy, żyją w przestrzeniach niewidocznych dla społeczeństwa głównego nurtu, pozbawieni praw obywatelskich i zdani na łaskę nadużyć władzy. Niezdolny do wymarzonej alternatywy dla status quo: oto jest współczesny lumpenprekariat. Jesteśmy nim i my też musimy sobie wyobrazić inne jutro. Podzielamy wybór, by afirmować świat, w którym lumpen i filozof będą w równym stopniu należeć do grup w fazie stawania-się, skupionych na przemianie świata”.

J.P.N. Bradley, A. Taek-Gwang, On the Lumpen-Precariat-to-Come, https://www.triple-c.at/index.php/tripleC/article/view/1006/1229