„At first glance, the ordinary practices conjure up James Scott's 'everyday forms of peasant resistance’. Scott, Colburn, and others have highlighted the ability of poor people to resist the oppressors by such actions as foot dragging, dissimulation, false compliance, slander, arson, sabotage and so forth. Peasants are said to act predominantly individually and discretely, but given repressive political conditions, their practices are functional to their needs.
‘The everyday form of resistance’ perspective has undoubtedly contributed to recovering the Third World poor from ‘passivity’, ‘fatalism’ and ‘hopelessness’- essentialist features of the 'culture of poverty’ with its emphasis on identifying the ‘marginal man’ as a cultural type. Scott even transcends the survival strategies model, which limits the activities of the poor to mere survival within the daily context, often at the cost of others or themselves. As Escobar suggests, the language of ‘survival strategies’ may contribute to maintaining the image of the poor as victims. Thus, to counter unemployment o price increases, they are often said to retort to theft, begging, prostitution, or the reorientation of their consumption patterns.
Scott's work is also important from a different angle. Until recently the prevailing concern of scholars, from both left and right, focused on the poor's political threat to the existing order; they were preoccupied with the question of whether the poor constituted a destabilizing force, thus ignoring the dynamics of the the poor's micro-existence and everyday politics. On the other hand, many of these authors still view the politics of the poor in terms of a revolutionary/passive dichotomy. Such a paradigm surely limits the possibility of looking upon the matter in a different light - I do not mean by taking a centrist approach but by adopting an entirely new perspective. The concept ‘everyday forms of resistance’ certainly contributes to a shift of the terms of the debate.
Yet Scott's ‘Brechtian mode of class struggle and resistance’ is inadequate to account for the dynamics of the activities of the urban poor in the Third World. While it is undeniable that concerns of survival constitute the main preoccupations of the urban disenfranchised, they also strive to move forward and improve their lives, however calmly and quietly. Their struggles are nor merely defensive, an everyday resistance against the encroachments of the ‘superordinate’ groups; nor are they simply hidden, quiet, and mostly individualistic: In my understanding, the struggles of the urban poor are also surreptitiously offensive, that is, disenfranchised groups place a great deal of restraint upon the privileges of the dominant groups, allocating constituents of the life chances of those groups (including capital, social goods, opportunity, autonomy, and thus power) to themselves. This tends to involve the urban poor in a collective, open, and highly audible campaign. Moreover, in addition to seeking concessions from the state, their individual and quiet struggles, predominantly by direct action, also effect steady and significant changes in their own lives, thus going beyond ‘marginally affecting the various forms of exploitation which peasants confront’. Scott's implicit subscription to rational choice theory would overlook the complexity of motives behind this type of struggle, where moral elements are mixed with rational calculations.
By initiating gradual ‘molecular’ change, the poor in the long run ‘progressively modify the pre-existing composition of forces’, and hence become the matrix of new changes. But unlike Gramsci's ‘passive revolutionaries’, disenfranchised groups do not carry out their activities as a conscious political strategy; rather, they are driven by the force of necessity - the necessity to survive and live a dignified life.
The most common agents involved in quiet encroachment movement encompass a variety of largely floating social dusters-migrants, refugees, the unemployed, squatters, street vendors, and other marginalized groups. Rural migrants encroach on cities and their amenities, refugees and international migrants on host states and their provisions, squatters on public and private lands or ready-made homes, and street vendors on the opportunity costs of business as well as on public space in both its physical and social facets – street sidewalks, intersections, public parks, and the like. What brings these groups into this form of struggle is, first, the initial urge for an alternative mode of life, requiring them to change jobs, places, and priorities, and second, the lack of an institutional mechanism through which they can collectively express their grievances and resolve their problems.
This latter point partially explains why the struggles of these subaltern groups often take the form of a silent repertoire of individual direct action rather than collective demand-making protests. Unlike groups of organized workers or students, the unemployed, emigrants, refugees, or street vendors are groups in flux; they are the structurally atomized individuals who operate outside the formal institutions of factories, schools, and associations. They therefore lack the institutional capacity to exert pressure, since they lack an organizational power of disruption-disruption, in the sense of ‘the withdrawal of crucial contribution on which others depend’, one that is therefore ‘a natural resource for exerting power over others’.
This initial lack of institutional power is compensated, however, by the poor's perforce versatility in taking direct action, be it collective or individual, precipitous or piecemeal, which, an the long run, might evolve into a more self-regulating/autonomous local life. Consequently, in place of protest or publicity, these groups move directly to fulfill their needs by themselves, albeit individually and discretely. In short, theirs is a politics not of protest but of redress, and is a struggle for immediate outcomes largely through individual direct action.
What do these men and women aim for? They seem to pursue two major goals. The first is the redistribution of social goods and opportunities in the form of the (unlawful and direct) acquisition of collective consumption (land, shelter, piped water, electricity, roads), public space (street sidewalks, intersections, street parking places), opportunities (favorable business conditions, locations, and labels), and other life chances essential for survival and a minimal standard of living.
The other goal is attaining autonomy, both cultural and political, from the regulations, institutions, and discipline imposed by the state. The disenfranchised expression a deep desire to live an informal life, to run their own affairs without involving the authorities or other modern formal institutions. This is not to suggest that tradition guides their lives, but rather to insist that modem institutions, in one sense, reproduce people' traditional relations as solutions to the problems that these institutions engender. In many informal communities in Third World cities, people rely on their own local and traditional norms during their daily activities, whether the establishing contracts (e.g. marriage), organizing their locality, or resolving local disputes. In a way, they are compelled to exert control over their working lives, regulating their time and coordinating their space. They grow weary of the formal procedures governing their time, obligations, and commitments; they are reluctant to undertake the discipline imposed, for instance, by paying taxes and bills, appearing in public in particular ways, and most broadly in the practice of everyday life.
The fact is that these men and women are neither marginal (i.e. essentially traditional and marginal) nor fully integrated. Rather, their poverty and vulnerability drive them to seek autonomy from the state and from modern institutions. They tend to refrain from resorting to police and other government offices primarily because of the failure of bureaucracies and modern institutions to deliver for them. These institutions impose the kind of discipline (in terms of regulating their time, behavior, and appearance) that many simply cannot afford or with which they do not wish to comply. Only the very poor may favor integration since, at least in immediate terms, it gives them more than it takes. Many slum-dwellers and those relocated from shantytowns, however, are inclined to live in squatter areas partly because they seem free from official surveillance and modem social control (for instance, in terms of the ability to communicate easily, appear in public, and practice their culture). While the poor tend to reflect the constraining facet of modernity, they welcome its liberating dimension. Thus, while the squatters do want to light their homes with electricity, use piped water and watch color TV, they do not want to pay bills subject to strict bureaucratic regulations; they yearn for flexibility and negotiation. Similarly, street subsistence work, despite its low status, low security, and other costs, has the advantage of freeing people from the discipline and controlling relations of the modern working institutions.”
A. Bayat, Street Politics: Poor People’s Movements in Iran, New York 1997.
Polityka zaułków
„Na pierwszy rzut oka zwyczajne praktyki przywodzą na myśl ‘codzienne formy chłopskiego oporu’ Jamesa Scotta. Scott, Colburn i inni podkreślali zdolność ludzi ubogich do przeciwstawiania się ciemiężcom poprzez takie działania, jak spowalnianie pracy, symulanctwo, fałszywe podporządkowanie się, oszczerstwo, podpalenia, sabotaż i tak dalej. Mówi się, że chłopi działają głównie indywidualnie i dyskretnie, ale biorąc pod uwagę represyjne warunki polityczne, ich praktyki są dobrze skrojone pod ich potrzeby.
Perspektywa ‘codziennego oporu’ niewątpliwie przyczyniła się do zmiany postrzegania biedoty z Trzeciego Świata, odchodząc od mówienia o ‘bierności’, ‘fatalizmie’ i ‘beznadziei’ – esencjalistycznych cechach ‘kultury ubóstwa’, z naciskiem na identyfikację ‘człowieka marginesu’ jako typu kulturowego. Scott wykroczył nawet poza model strategii przetrwania, który ogranicza działalność biednych do zwykłego przeżycia w kontekście codziennym, często kosztem innych lub siebie. Jak sugeruje Escobar, język ‘strategii przetrwania’ może przyczynić się do utrzymania wizerunku biednych jako ofiar. W związku z tym, aby przeciwdziałać bezrobociu lub wzrostowi cen, często mówi się o nich, że uciekają się do kradzieży, żebractwa, prostytucji lub zmiany orientacji wzorców konsumpcji.
Dzieło Scotta jest ważne również z innego punktu widzenia. Do niedawna troska badaczy, zarówno z lewej, jak i z prawej strony, koncentrowała się na politycznym zagrożeniu istniejącego porządku przez ubogich; zajmowali się pytaniem, czy ubodzy stanowią siłę destabilizującą, ignorując w ten sposób dynamikę mikroegzystencji ubogich i polityki codzienności. Z drugiej strony, wielu z tych autorów nadal postrzega politykę biednych w kategoriach dychotomii rewolucyjny/bierny. Taki paradygmat z pewnością ogranicza możliwość spojrzenia na sprawę w innym świetle – nie mam na myśli podejścia centrystycznego, ale przyjęcie zupełnie nowej perspektywy. Pojęcie ‘codzienne formy oporu’ z pewnością przyczynia się do zmiany warunków debaty.
Jednak ‘Brechtowski model walki klasowej i oporu’ opisany przez Scotta okazuje się niewystarczający, aby wyjaśnić dynamikę działań miejskiej biedoty w Trzecim Świecie. Chociaż nie można zaprzeczyć, że troska o przetrwanie jest głównym przedmiotem zainteresowania wyzutych z miejskich praw, starają się oni również iść naprzód i poprawić swoje życie, choć czynią to spokojnie i cicho. Ich walki nie są jedynie obroną, codziennym oporem przeciwko wtargnięciom grupom ‘nadrzędnych’; nie są też po prostu ukryte, ciche i przeważnie indywidualistyczne: w moim rozumieniu walki miejskiej biedoty są również skrycie ofensywne, to znaczy grupy pozbawione praw w znacznym stopniu ograniczają przywileje grup dominujących, rozdzielając części składowe szans życiowych tych grup (w tym kapitał, dobra społeczne, możliwości, autonomię, a tym samym władzę) dla samych siebie. Zwykle angażuje to biedną ludność miejską w zbiorową, otwartą i wysoce słyszalną kampanię. Co więcej, oprócz poszukiwania ustępstw ze strony państwa, ich indywidualne i ciche walki, przeważnie poprzez działania bezpośrednie, wpływają również na stałe i znaczące zmiany w ich własnym życiu, wykraczając w ten sposób poza ‘marginalny wpływ na różne formy wyzysku, z jakimi stykają się chłopi’. Założona akceptacja Scotta dla teorii racjonalnego wyboru pomija złożoność motywów stojących za tego typu walką, w której elementy moralne mieszają się z racjonalnymi kalkulacjami.
Inicjując stopniowe zmiany ‘molekularne’, biedota na dłuższą metę ‘stopniowo modyfikuje istniejący wcześniej układ sił’, stając się w ten sposób matrycą nowych zmian. Ale w przeciwieństwie do ‘biernych rewolucjonistów’ Gramsciego, grupy pozbawione praw nie prowadzą swoich działań jako świadomej strategii politycznej; kierują się raczej mocą konieczności – koniecznością przetrwania i prowadzenia godnego życia.
Do najpowszechniejszych uczestników zaangażowanych w ruch cichego wkraczania należą różnorodni, w dużej mierze pozostający w ruchu, społeczni migranci-łachmyci, uchodźcy, bezrobotni, skłotersi, sprzedawcy uliczni i inne marginesowe grupy. Migranci wiejscy wkraczają do miast z ich udogodnieniami, uchodźcy i migranci międzynarodowi do państwach przyjmujących z ich zaopatrzeniem, skłotersi na tereny publiczne i prywatne lub do gotowych do zajęcia domów, a sprzedawcy uliczni korzystają z kosztów alternatywnych prowadzenia biznesu, jak i z przestrzeni publicznych, zarówno w ich aspekcie fizycznym i społecznym – chodników ulicznych, skrzyżowań, parków publicznych i tym podobnych. Tym, co sprowadza te grupy do tej formy walki, jest, po pierwsze, początkowa chęć do prowadzenia alternatywnego trybu życia, wymagająca od nich zmiany pracy, miejsca zamieszkania i priorytetów, a po drugie, brak instytucjonalnego mechanizmu, za pomocą którego mogłyby zbiorowo wyrazić swoje zażalenia i rozwiązać swoje problemy.
Ta ostatnia kwestia częściowo wyjaśnia, dlaczego walki tych grup podporządkowanych często przybierają formę cichego repertuaru indywidualnych akcji bezpośrednich, a nie zbiorowych protestów wznoszących żądania. W przeciwieństwie do grup zorganizowanych, pracowników lub studentów, bezrobotni, emigranci, uchodźcy lub sprzedawcy uliczni są grupami będącymi w ciągłym ruchu; są strukturalnie zatomizowanymi jednostkami, które działają poza formalnymi instytucjami fabryk, szkół i stowarzyszeń. W związku z tym brakuje im instytucjonalnej zdolności do wywierania presji, ponieważ brakuje im organizacyjnej siły zakłócania – zakłócania w sensie ‘wycofania kluczowego wkładu, od którego zależą inni’, który jest tym samym ‘naturalnym zasobem potrzebnym do sprawowania władzy nad innymi’.
Ten wyjściowy brak władzy instytucjonalnej rekompensuje jednak wszechstronność ubogich w podejmowaniu działań bezpośrednich, zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych, nagłych lub fragmentarycznych, które na dłuższą metę mogą przekształcić się w bardziej samoregulujące się / autonomiczne życie lokalne. W konsekwencji, zamiast protestu lub rozgłosu, grupy te przechodzą bezpośrednio do zaspokojenia swoich potrzeb samodzielnie, aczkolwiek indywidualnie i dyskretnie. Krótko mówiąc, ich polityka nie polega na protestach, ale na zadośćuczynieniu i jest walką o natychmiastowe rezultaty, głównie poprzez indywidualne działania bezpośrednie.
Do czego dążą ci mężczyźni i kobiety? Wydaje się, że dążą do dwóch głównych celów. Pierwszym z nich jest redystrybucja dóbr i szans społecznych w postaci (bezprawnego i bezpośredniego) nabywania dostępu do zbiorowej konsumpcji (ziemi, schronienia, wodociągów, prądu, dróg), przestrzeni publicznej (chodniki uliczne, skrzyżowania, parkingi przy ulicach), możliwości (sprzyjające warunki biznesowe, lokalizacje i szyldy) oraz innych szans życiowych niezbędnych do przetrwania i utrzymania minimalnego poziomu życia.
Drugim celem jest osiągnięcie autonomii kulturowej i politycznej wobec przepisów, instytucji i dyscypliny narzuconej przez państwo. Pozbawieni praw wyrażają głębokie pragnienie życia nieformalnego, prowadzenia własnych spraw bez angażowania władz i innych nowoczesnych sformalizowanych instytucji. Nie chodzi o to, aby sugerować, że to tradycja kieruje ich życiem, ale raczej, by podkreślić, że współczesne instytucje w pewnym sensie przyczyniały się do odrodzenia tradycyjnych relacji między ludźmi jako rozwiązań problemów, które te instytucje rodzą. W wielu nieformalnych społecznościach w miastach Trzeciego Świata ludzie kierują się własnymi lokalnymi i tradycyjnymi normami podczas codziennych czynności, takich jak zawieranie umów (np. małżeńskich), organizowanie swojej miejscowości czy rozwiązywanie lokalnych sporów. W pewnym sensie są zmuszeni sprawować kontrolę nad swoim życiem zawodowym, regulować swój czas i koordynować swoją przestrzeń. Męczą ich formalne procedury rządzące ich czasem, obowiązkami i zobowiązaniami; niechętnie podporządkowują się dyscyplinie narzuconej, np. wymogom płacenia podatków i rachunków, wyglądaniem w przestrzeni publicznej w określony sposób, a przede wszystkim w życiu codziennym.
Fakty są takie, że ci mężczyźni i kobiety nie są ani marginalni (tj. zasadniczo tradycyjni i marginesowi), ani w pełni zintegrowani. Raczej ich bieda i słabość skłaniają ich do poszukiwania niezależności od państwa i nowoczesnych instytucji. Mają tendencję do powstrzymywania się od korzystania z usług policji i innych urzędów państwowych, głównie z powodu niepowodzeń biurokracji i nowoczesnych instytucji wobec ich spraw. Instytucje te narzucają dyscyplinę (w zakresie regulowania czasu, zachowania i wyglądu), na którą wielu po prostu nie stać lub której nie chcą się podporządkować. Tylko bardzo biedni mogą preferować integrację, ponieważ przynajmniej w natychmiastowej perspektywie daje im ona więcej niż odbiera. Wielu mieszkańców slumsów i osób przeniesionych ze slumsów jest jednak skłonnych mieszkać na terenach skłoterskich, częściowo dlatego, że wydają się one wolne od formalnej inwigilacji i współczesnej kontroli społecznej (na przykład pod względem zdolności do łatwego komunikowania się, pojawiania się publicznie i praktykowania własnej kultury). Chociaż biedni mają tendencję do odkrywania ograniczającego aspektu nowoczesności, z zadowoleniem przyjmują jej wyzwalający wymiar. Tak więc, podczas gdy squattersi chcą oświetlać swoje domy elektrycznością, używać wodociągów i oglądać kolorową telewizję, jednocześnie nie chcą płacić rachunków zgodnie z surowymi przepisami biurokratycznymi; pragną elastyczności i negocjacji. Podobnie, uliczna praca na własne potrzeby, pomimo jej niskiego statusu, wątłego poziomu bezpieczeństwa i innych kosztów, ma tę zaletę, że uwalnia ludzi od dyscypliny i kontroli ze strony współczesnych instytucji świata pracy ”.
A. Bayat, Street Politics: Poor People’s Movements in Iran, New York 1997.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz