The rabble on the streets and Hobbes, a Democrat
"Between late October and early November of 1647, in the midst of civil war, something extraordinary happed at Putney, south of London. Certainly one of the most remarkable episodes in English history, it was and remains a unique historical event. In the course of civil war, the New Model Army, the distinctively well-organized and disciplined military force constructed by Oliver Cromwell and his supporters in their conflict with the royalists, was proving to be not just an effective military machine but a militant political force. Yet deep divisions had emerged between the army ‘grandees’ and radicals within the rank and file. Against the oligarchic leanings of Cromwell and his allies, and even in fear of a restored monarchy, radicals had drafted a constitution, the first ever in history, intended to establish something like a democratic form of government based on a conception of inalienable rights: ‘An Agreement of the People for a Firm and Present Peace, upon Grounds of Common-Right and Freedom; as it was Proposed by the Agents of the Five Regiments of Horse; and Since by the General Approbation of the Army, Offered to the Joint Concurrence of All Free COMMONS of ENGLAND’. This draft constitution was the subject of a thorough debate, which began in St Mary’s Church, Putney and continued at the lodgings of the Army’s quartermaster general.
That there exists a documentary record in the form of a transcript taken down at the time is a truly astonishing piece of historical luck. It allows us to follow, in the colourful and moving words of the participants themselves, a debate conducted not only in the cool light of reason but also in the heat of passion, about some of the most fundamental questions of social organization and political governance. These debates are being conducted not by philosophers or theologians but by activists and soldiers, speaking in their own language, often the language of the Levellers, political militants and theorists accustomed to addressing not scholars, priests or lawyers but craftsmen, yeoman farmers and the Army rank and file.
In the sixteenth century, the specific development of English society and the English state produced a tradition of political thought in which individuals, without mediation by corporate entities, were conceived as the basic constituents of the state – nicely summed up by Sir Thomas Smith, then Queen Elizabeth’s ambassador to France. In a treatise on the English body politic, at least in part intended for the edification of a French audience and therefore assuming no knowledge of English conditions among his readers, he defined a ‘commonwealth’ or ‘societie civill’ as ‘a societie or common doing of a multitude of free men collected together and united by common accord and covenauntes among themselves, for the conservation of themselves aswell [sic] in peace as in warre'. This represents a telling contrast to the definition of a commonwealth by his contemporary, Jean Bodin, who, reflecting on French conditions, defined it as composed not of free individuals but of ‘families, colleges or corporate bodies’.
Smith did not draw any radical conclusions from this definition of the body politic. He took for granted a limited parliamentary franchise, and his conception of representation in Parliament simply assumed that the propertied classes would govern, while other classes would be ‘present’ in Parliament (as all men, of whatever station, had a right to be), not as members or even as electors but by virtue of the men of property who represent the interests of the commonwealth. The ‘sort of men which doe not rule’, those who do not enjoy the parliamentary franchise, include 'day labourers, poore husbandmen, yea marchantes or retailers which have no free lande, copiholders, all artificers, as Taylers, Shoomakers, Carpenters, Brickemakers, Bricklayers, Masons, &c. These have no voice nor authoritie in our common wealth, and no account is made of them but onelie to be ruled, not to rule other.'
The thinkers and activists who have been called ‘Levellers’ represented a fairly wide range of views. The name itself seems to have appeared earlier in the century to describe people who rose up against practices such as enclosure, ‘levelling’ hedges, fences or walls; but increasingly the term was used pejoratively to accuse certain radicals of wanting to equalize or ‘level’, indeed even to abolish, private property.
Although in general the Levellers represented small and ‘middling’ proprietors, craftsmen, traders and yeoman farmers, many of them, including some of their most influential spokesmen, were not only well educated but also fairly prosperous. Even the Putney Debates display a range of views, some more radical than others; but on the whole, we cannot go far wrong if we assume that the Levellers were principally spokesmen for smaller independent proprietors as against large landowners and wealthy merchants, especially the old monopolists. At a time when small proprietors were an increasingly endangered species, as property was becoming increasingly concentrated, they opposed practices such as enclosure and other attacks on customary rights, which accelerated the concentration of property; and they defended the right of the craftsman or farmer to the fruits of his labour.
Popular mobilization was not confined to voting. By 1640, the people were taking to the streets with growing regularity. The first acts of the Long Parliament in the autumn of that year were greeted with joyful demonstrations by large crowds in the streets of London. In December, 15,000 people signed the Root and Branch Petition demanding the abolition of episcopacy, and hundreds of them carried the petition to the House of Commons. Archbishop Laud was impeached for treason a week later. The people took to the streets regularly thereafter; from January 1641, there were almost daily popular riots in London. When the Earl of Strafford was executed in May of that year, it was largely under pressure from the ‘mob’, for whom he had become the chief representative of the absolutist monarchy. At the end of that year, Parliament issued the Grand Remonstrance, listing its grievances – more than two hundred of them – against the king in particularly provocative terms. What made the list especially provocative was that it was clearly intended as an appeal directly to the people outside Parliament, with the objective of mobilizing popular sentiment against the Crown.
In the early 1640s Hobbes put his genius, and his taste for paradox, to work on the new ideological and theoretical problems thrown up by the politics of this turbulent moment in English history. The most obvious problem he confronted was how to defend absolute monarchy in the face of powerful and almost universal opposition to it. The Elements of Law, composed when Parliament was assembled for the first time in eleven years and the tensions leading to civil war were coming to a head, already laid out his defence of absolute sovereignty. Here, his main objective was to defend the king against the claims of Parliament. The role of the ‘multitude’ in this work was simply to transfer its powers unconditionally to an absolute sovereign. In De Cive, Hobbes elaborates this argument in a way that indicates a preoccupation with another, more far-reaching problem than the rights of Parliament against the Crown. Among the most difficult questions for a man of his persuasion had to do not just with Parliament but with the political role of the ‘multitude’ outside Parliament. This is an aspect of Hobbes’s thought that commentators have neglected. Yet it was Hobbes who translated into theoretical terms the opposition, from both royalist and parliamentarian camps, to the multitude’s invasion of the political domain.
Parliament’s reliance on popular support gave a new political function to people who up to now had lacked an acknowledged presence in the political arena, a recognized role as active citizens. Not only did the parliamentary opponents of the king claim legitimacy for their cause on the basis of the multitude’s support, they also seemed to be moving in the direction of empowering the multitude itself. The gentry had shown itself at times willing to expand the franchise; and in moments of crisis, parliamentary leaders were ready to include in the political nation, at least temporarily, an even wider body of people, if not as electors then as agents of resistance to tyrannical rule. Eventually, the political personality of the ‘multitude’ as revolutionary agents would be given dramatic expression by the mobilization of the New Model Army; and finally, their spokesmen would demand full rights of normal citizenship.
It is hard not to admire the skill with which Hobbes has gone about his task. He not only accepts that the English state is a ‘multitude of free men collected together’ but even insists on giving that proposition its most radical construction: the commonwealth is a multitude of free and equal individuals, each possessing the same natural rights as all others – rights inherent in the individual person, not in his corporate status or in his property. Hobbes then constructs an absolutist argument on premises of which no Leveller would be ashamed. Hobbes makes use of the proposition that the multitude is a collection of individuals rather than a corporate entity not in order to stress the political rights of the multitude but, on the contrary, to deprive the multitude of its political personality. To put it more precisely, in his theory the political function of the multitude is to cancel itself. The very act that establishes the multitude as a political entity is the act by which people give up their right of resistance. And he has turned the idea of individual rights on its head: yes indeed, every man possesses certain rights by nature, but he cannot enjoy his natural rights without effectively giving them up to a sovereign power.
So Hobbes has to cope not with Bodin’s ‘colleges and corporate bodies’ but with Sir Thomas Smith’s ‘multitude of free men collected together’. If that multitude is, as Smith suggests, ‘united by common accord and convenauntes among themselves, for the conservation of themselves aswell in peace as in warre’, if individuals are united in a commonwealth by ‘common and mutual consent for their conservation’, Hobbes now has to show that their conservation requires an absolute sovereign power and that such a power is itself established by their ‘common and mutual consent’. And now, in the midst of civil war, he has to confront the ‘multitude’ not only as a theoretical abstraction or as a passive mass but as a real political agent, a multitude of common folk whose political role is growing every day. His task is to acknowledge this reality while removing its sting.
While his conclusions were anything but democratic, Hobbes reached them by appropriating some of the most radically democratic ideas of his day. The Levellers had accomplished a revolution in political thought by insisting that consent to government must be given by a multitude of individuals rather than by some corporate body that claims to represent them, and that such consent must be given continuously – not just by reserving the right of resistance in extremis but in the form of the vote – and not in one act of submission that binds them indefinitely. Hobbes met the Leveller challenge with his theory of authorization, a theory of continuing consent without voting. With that theory, he put the finishing touches on a justification of absolutism built on the premise that men are free and equal in the state of nature, that they are endowed with certain natural rights, and that they cannot be bound to obey any government to which they have not, as a multitude of individuals, given their continuous consent."
E.M. Wood, Liberty & Property. A Social History of Western Political Thought from Renaissance to Enlightenment, London and New York 2012.
Motłoch na ulicach i demokrata Hobbes
"Od końca października do początku listopada 1647 r., w środku wojny domowej, w Putney na południe od Londynu wydarzyło się coś niezwykłego. Z pewnością był to jeden z najbardziej niezwykłych epizodów w historii Anglii, który pozostaje wyjątkowym wydarzeniem historycznym. Podczas wojny domowej New Model Army, wyjątkowo dobrze zorganizowana i zdyscyplinowana siła militarna skonstruowana przez Olivera Cromwella i jego zwolenników w ich konflikcie z rojalistami, okazała się nie tylko skuteczną machiną wojskową, ale także wojowniczą siłą polityczną. Mimo to, powstały głębokie podziały między grandees (starszymi oficerami) armii a radykałami w szeregach armii. Wbrew oligarchicznym skłonnościom Cromwella i jego sojuszników, a nawet w obawie przed przywróceniem monarchii, radykałowie opracowali pierwszą w historii konstytucję, która miała na celu ustanowienie czegoś w rodzaju demokratycznej formy rządu opartej na koncepcji niezbywalnych praw: 'Porozumienie ludu w sprawie trwałego i dzisiejszego pokoju na podstawie wspólnych praw i wolności; zgodnie z propozycją przedstawicieli Pięciu Pułków Konnych; i ponieważ przyjęte za ogólną zgodą armii, przedstawione pod wspólną zgodę wszystkich Wolnych GMIN ANGLII'. Ten projekt konstytucji był przedmiotem wnikliwej debaty, która rozpoczęła się w kościele St Mary's w Putney i była kontynuowana w siedzibie kwatermistrza generalnego armii.
Fakt, że istnieje udokumentowany zapis w formie spisanej wówczas transkrypcji, jest naprawdę zdumiewającym zbiegiem historycznych okoliczności. Pozwala nam on śledzić, poprzez barwne i poruszające słowa samych uczestników, debatę prowadzoną nie tylko w chłodnym świetle rozumu, ale także w żarze pasji, na temat niektórych z najbardziej fundamentalnych kwestii organizacji społecznej i ładu politycznego. Debaty te prowadzą nie filozofowie czy teologowie, ale działacze i żołnierze, którzy mówią własnym językiem, często językiem lewellerów, bojowników politycznych i teoretyków przyzwyczajonych do zwracania się nie do uczonych, księży czy prawników, ale do rzemieślników, rolników i szeregowców.
W XVI wieku specyficzny rozwój społeczeństwa angielskiego i państwa angielskiego pozwolił wytworzyć tradycję myśli politycznej, w której jednostki, bez pośrednictwa podmiotów korporacyjnych, były postrzegane jako podstawowe elementy składowe państwa - ładnie podsumował to sir Thomas Smith, wówczas ambasador królowej Elżbiety we Francji. W traktacie o angielskim ciele politycznym, mającym na celu przynajmniej częściowo doinformowanie francuskiej publiczności, a zatem nie zakładając żadnej znajomości angielskich realiów u swoich czytelników, zdefiniował on 'rzeczpospolitą' [commonwealth] czy 'społeczeństwo cywilne' [societie civill] jako 'społeczność bądź też wspólne poczynania wielości [common doing of a multitude] wolnych ludzi zebranych pospołu i zjednoczonych poprzez wspólne porozumienie i ustalenia między sobą, dla zachowania samych siebie zarówno w pokoju, jak i na wojnie'. Stanowi to wymowny kontrast w stosunku do definicji rzeczpospolitej, sformułowanej przez współczesnemu mu Jeana Bodina, który rozważając warunki francuskie, zdefiniował ją jako złożoną nie z wolnych jednostek, ale z 'rodzin, kolegiów lub ciał korporacyjnych'.
Smith nie wyciągnął żadnych radykalnych wniosków z tej definicji ciała politycznego. Brał za pewnik ograniczoną władzę parlamentarną, a jego koncepcja reprezentacji w parlamencie zakładała po prostu, że klasy posiadające będą rządzić, podczas gdy inne klasy będą 'obecne' w izbie parlamentarnej (jak wszyscy ludzie, niezależnie od stanowiska, mieli prawo w niej być) - nie jako członkowie czy nawet elektorzy, ale za pośrednictwem ludzi stojących po stronie własności, którzy reprezentują interesy rzeczy pospolitej. Do 'ludzi, którzy nie rządzą', czyli do tych, którzy nie korzystają z parlamentarnego prawa wyborczego, należą 'pracownicy najemni, biedni rolnicy, tak marszanci lub sprzedawcy detaliczni, którzy nie mają wolnych gruntów, kopiści, wszyscy rzemieślnicy, jak kowale, szewcy, stolarze, rzemieślnicy, ceglarze, murarze itp. Nie mają oni żadnego głosu ani autorytetu w naszej rzeczy wspólnej i nie bierze się ich pod uwagę, chyba że tylko po to, by rządzić nimi, a nie pozwalać im rządzić innymi'.
Myśliciele i aktywiści, których nazywano 'lewellerami', reprezentowali dość szeroki zakres poglądów. Wydaje się, że sama nazwa pojawiła się na początku stulecia, aby opisać ludzi, którzy wystąpili przeciwko praktykom takim jak grodzenie [dóbr wspólnych] poprzez 'zrównywanie' ogrodzeń, płotów lub murów; ale coraz częściej termin ten był używany pejoratywnie, aby oskarżać pewnych radykałów o chęć wyrównania lub 'zrównywania', a nawet zniesienia własności prywatnej.
Chociaż generalnie lewellerzy reprezentowali małych i 'średnich' właścicieli, rzemieślników, kupców i rolników, wielu z nich, w tym niektórzy z ich najbardziej wpływowych rzeczników, było nie tylko dobrze wykształconych, ale także dość zamożnych. Nawet debaty z Putney prezentują różnorodne poglądy, niektóre bardziej radykalne niż inne; ale ogólnie rzecz biorąc, nie możemy się zbytnio pomylić, jeśli założymy, że lewellerzy byli głównie rzecznikami mniejszych niezależnych właścicieli, w przeciwieństwie do wielkich właścicieli ziemskich i bogatych kupców, zwłaszcza starych monopolistów. W czasach, gdy drobni właściciele byli gatunkiem coraz bardziej zagrożonym, a własność była coraz bardziej skoncentrowana, sprzeciwiali się oni praktykom takim jak grodzenie i innym atakom na prawa zwyczajowe, które przyspieszały koncentrację własności; i bronili prawa rzemieślnika lub rolnika do owoców jego pracy.
Ludowa mobilizacja nie ograniczała się do udziału w wyborach. W 1640 r. ludzie coraz częściej wychodzili na ulice. Pierwsze akty Długiego Parlamentu jesienią tego roku zostały powitane radosnymi demonstracjami tłumów na ulicach Londynu. W grudniu 15 tysięcy osób podpisało petycję Root and Branch, żądając zniesienia episkopatu, a setki z nich zaniosło petycję do Izby Gmin. Tydzień później arcybiskup Laud został oskarżony o zdradę. Odtąd ludzie regularnie wychodzili na ulice; od stycznia 1641 r. w Londynie miały miejsce niemal codzienne zamieszki ludowe. Kiedy hrabia Strafford został stracony w maju tego roku, stało się to w dużej mierze pod presją 'tłumu', dla którego stał się on głównym przedstawicielem absolutystycznej monarchii. Pod koniec tego roku parlament wydał Wielką Remonstrancję, w której wyszczególnił swoje zażalenia - ponad dwieście z nich - przeciwko królowi i zrobił to w szczególnie prowokacyjnych słowach. Lista ta była szczególnie prowokacyjna, ponieważ miała służyć jako apel skierowany bezpośrednio do osób spoza parlamentu, mający na celu zmobilizowanie ludowej opinii przeciwko Koronie.
We wczesnych latach 40. XVII wieku [Thomas] Hobbes włożył cały swój geniusz i zamiłowanie do paradoksów, aby zająć się nowymi problemami ideologicznymi i teoretycznymi, które pojawiły się w polityce w tym burzliwym momencie w historii Anglii. Najbardziej oczywistym problemem, z jakim się zmierzył, było to, jak bronić monarchii absolutnej w obliczu potężnego i niemal powszechnego sprzeciwu wobec niej. The Elements of Law, które powstały, gdy parlament został zebrany po raz pierwszy od jedenastu lat, a napięcia prowadzące do wojny domowej osiągały punkt kulminacyjny, już dawały wyraz jego obronie suwerenności absolutnej. W tej pracy jego głównym celem była obrona króla przed roszczeniami parlamentu. Rolą 'wielości' w tym dziele było po prostu bezwarunkowe przekazanie swoich uprawnień absolutnemu suwerenowi. W De Cive Hobbes rozwija ten argument w sposób, który wskazuje na zainteresowanie innym, dalej idącym problemem niż prawa Parlamentu przeciwko Koronie. Wśród najtrudniejszych pytań dla człowieka o jego przekonaniach było nie tylko odniesienie się do pozycji Parlamentu, ale także do politycznej roli 'wielości' poza Parlamentem. Jest to aspekt myśli Hobbesa, który komentatorzy zaniedbali. Jednak to Hobbes przełożył na terminy teoretyczne opozycję, zarówno ze strony obozu rojalistów, jak i parlamentarzystów, wobec inwazji wielości w sferę polityczną.
Parlamentarne poleganie na poparciu społecznym nadało nową funkcję polityczną ludziom, którym do tej pory brakowało uznawanej formy obecności na arenie politycznej, akceptowanej roli aktywnych obywateli. Parlamentarni przeciwnicy króla nie tylko domagali się prawowitości dla swojej sprawy na podstawie poparcia wielości, ale także wydawali się zmierzać w kierunku umocnienia samej wielości. Szlachta okazała się czasami skłonna do rozszerzenia praw wyborczych; a w chwilach kryzysu liderzy parlamentarni byli gotowi włączyć do narodu politycznego, przynajmniej tymczasowo, jeszcze szersze grono ludzi, jeśli nie jako elektorów, to jako agentów oporu wobec tyrańskich rządów. Ostatecznie polityczna osobowość 'wielości' jako agentów rewolucji miała uzyskać dramatyczny wyraz poprzez mobilizację New Model Army; i wreszcie jej rzecznicy mieli się domagać pełnych praw do normalnego obywatelstwa.
Trudno nie podziwiać zręczności, z jaką Hobbes wykonał swoje zadanie. Nie tylko zgadza się, że państwo angielskie jest 'wielością wolnych ludzi zebranych pospołu', ale nawet nalega na nadanie tej propozycji jej najbardziej radykalnej konstrukcji: wspólnota to wielość wolnych i równych jednostek, z których każda ma takie same prawa naturalne jak wszystkie inne - prawa przysługujące pojedynczej osobie, a nie ze względu na jej korporacyjny status czy posiadaną własność. Hobbes konstruuje następnie absolutystyczny argument, na podstawie przesłanek, których nie powstydziłby się żaden leweller. Hobbes posługuje się tezą, że wielość jest raczej zbiorem indywiduów niż jednostką korporacyjną i robi to nie po to, aby podkreślić polityczne prawa wielości, ale - wręcz przeciwnie - aby pozbawić ją politycznej osobowości. Mówiąc dokładniej, w jego teorii polityczna funkcja wielości sprowadza się do tego, by anulowała ona samą siebie. Sam akt, który ustanawia wielość jako podmiot polityczny, jest aktem zrzeczenia się przez ludzi prawa do oporu. I tak Hobbes postawił na głowie ideę praw jednostki: tak, rzeczywiście, każdy człowiek posiada z natury pewne prawa, ale nie może cieszyć się swoimi prawami naturalnymi bez skutecznego oddania ich suwerennej władzy.
Tak więc Hobbes musi radzić sobie nie z 'kolegiami i ciałami korporacyjnymi' Bodina, ale z 'wielością wolnych ludzi zebranych pospołu' sir Thomasa Smitha. Jeśli ta wielość jest, jak sugeruje Smith, 'zjednoczona poprzez wspólne porozumienie i ustalenia między sobą, dla zachowania samej siebie, zarówno w pokoju, jak i na wojnie', jeśli jednostki są zjednoczone w rzeczy pospolitej poprzez 'wspólną i wzajemną zgodę dla swego samozachowania', Hobbes musi teraz wykazać, że to samozachowanie wymaga absolutnej władzy suwerennej i że ta władza sama musi zostać ustanowiona poprzez 'wspólną i wzajemną zgodę'. I teraz, w środku wojny domowej, musi stawić czoła 'wielości' nie tylko jako teoretycznej abstrakcji lub jako biernej masie, ale jako prawdziwemu podmiotowi politycznemu, rzeszy zwykłych ludzi, których polityczna rola rośnie każdego dnia. Jego zadaniem jest uznanie tej rzeczywistości i usunięcie jej żądła.
Chociaż jego konkluzje nie miały w sobie nic z demokratyzmu, Hobbes doszedł do nich, przywłaszczając sobie niektóre z najbardziej radykalnie demokratycznych idei swoich czasów. Lewellerzy dokonali rewolucji w myśli politycznej, upierając się, że zgoda na rządzenie musi być wyrażona przez wielość jednostek, a nie przez jakąś korporację, która twierdzi, że je reprezentuje, i że taka zgoda musi być udzielana w sposób ciągły - nie tylko poprzez zastrzeżenie prawa oporu w sytuacji wyjątkowej, ale w formie głosowania - a nie w jednym akcie poddania się pod władzę, który miałby być wiążący na czas nieokreślony. Hobbes sprostał wyzwaniu lewellerów swoją teorią autoryzacji [władzy], teorią ciągłej zgody bez wymogu głosowania. Z tą teorią położył ostatnie poprawki na uzasadnieniu absolutyzmu opartym na założeniu, że ludzie są wolni i równi w stanie natury, że są obdarzeni pewnymi prawami naturalnymi i że nie mogą być zobowiązani do posłuszeństwa żadnemu rządowi, jeśli nie wyrazili na to, jako wielość jednostek, swojej nieustającej zgody."
E.M. Wood, Liberty & Property. A Social History of Western Political Thought from Renaissance to Enlightenment, London and New York 2012.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz