Wastelands and human waste. How white trash was wasted away
"First known as 'waste people', and later 'white trash', marginalized Americans were stigmatized for their inability to be productive, to own property, or to produce healthy and upwardly mobile children—the sense of uplift on which the American dream is predicated.
In Americans’ evolving attitudes toward these unwanted people, perhaps the most dramatic language attached to the mid-nineteenth century, when poor rural whites were categorized as somehow less than white, their yellowish skin and diseased and decrepit children marking them as a strange breed apart. The words 'waste' and 'trash' are crucial to any understanding of this powerful and enduring vocabulary.
Class identity and the material and metaphoric meaning of land are closely connected. For much of American history, the worst classes were seen as extrusions of the worst land: scrubby, barren, and swampy wasteland. Home ownership remains today the measure of social mobility.
The idea of America was presented by its chief promoters with great panache, a vision of how a modern republic might prove itself revolutionary in terms of social mobility in a world dominated by monarchy and fixed aristocracy. However, the reality on the ground was and is considerably different. In the most literal terms, British colonists promoted a dual agenda: one involved reducing poverty back in England, and the other called for transporting the idle and unproductive to the New World. After settlement, colonial outposts exploited their unfree laborers (indentured servants, slaves, and children) and saw such expendable classes as human waste. The poor, the waste, did not disappear, and by the early eighteenth century they were seen as a permanent breed. This way of classifying human failure took hold in the United States. Every era in the continent’s vaunted developmental story had its own taxonomy of waste people—unwanted and unsalvageable.
By thinking of the lower classes as incurable, irreparable 'breeds', this study reframes the relationship of race and class. It starts with the rich and potent meaning that came with the different names given the American underclass. Long before they were today’s 'trailer trash' and 'rednecks', they were called 'lubbers' and 'rubbish' and 'clay-eaters' and 'crackers'—and that’s just scratching the surface.
In the early days of settlement, in the profit-driven minds of well-connected men in charge of a few prominent joint-stock companies, America was conceived of in paradoxical terms: at once a land of fertility and possibility and a place of outstanding wastes, 'ranke' and weedy backwaters, dank and sorry swamps. Here was England’s opportunity to thin out its prisons and siphon off thousands; here was an outlet for the unwanted, a way to remove vagrants and beggars, to be rid of London’s eyesore population. Those sent on the hazardous voyage to America who survived presented a simple purpose for imperial profiteers: to serve English interests and perish in the process.
Most settlers in the seventeenth century did not envision their forced exile as the start of a 'Citty upon a Hill.' During the 1600s, far from being ranked as valued British subjects, the great majority of early colonists were classified as surplus population and expendable 'rubbish', a rude rather than robust population. The English subscribed to the idea that the poor dregs would be weeded out of English society in four ways. Either nature would reduce the burden of the poor through food shortages, starvation, and disease, or, drawn into crime, they might end up on the gallows. Finally, some would be impressed by force or lured by bounties to fight and die in foreign wars, or else be shipped off to the colonies. Such worthless drones as these could be removed to colonial outposts that were in short supply of able-bodied laborers and, lest we forget, young 'fruitful' females. Once there, it was hoped, the drones would be energized as worker bees.
The colonists were a mixed lot. On the bottom of the heap were men and women of the poor and criminal classes. Among these unheroic transplants were roguish highwaymen, mean vagrants, Irish rebels, known whores, and an assortment of convicts shipped to the colonies for grand larceny or other property crimes, as a reprieve of sorts, to escape the gallows. Not much better were those who filled the ranks of indentured servants, who ranged in class position from lowly street urchins to former artisans burdened with overwhelming debts. They had taken a chance in the colonies, having been impressed into service and then choosing exile over possible incarceration within the walls of an overcrowded, disease-ridden English prison. Labor shortages led some ship captains and agents to round up children from the streets of London and other towns to sell to planters across the ocean—this was known as 'spiriting'. Young children were shipped off for petty crimes. One such case is that of Elizabeth 'Little Bess' Armstrong, sent to Virginia for stealing two spoons. Large numbers of poor adults and fatherless boys gave up their freedom, selling themselves into indentured servitude, whereby their passage was paid in return for contracting to anywhere from four to nine years of labor. Their contracts might be sold, and often were, upon their arrival. Unable to marry or choose another master, they could be punished or whipped at will. Owing to the harsh working conditions they had to endure, one critic compared their lot to 'Egyptian bondage'.
Discharged soldiers, also of the lower classes, were shipped off to the colonies. For a variety of reasons, single men and women, and families of the lower gentry, and those of artisan or yeoman classes joined the mass migratory swarm. Some left their homes to evade debts that might well have landed them in prison; others (a fair number coming from Germany and France) viewed the colonies as an asylum from persecution for their religious faith; just as often, resettlement was their escape from economic restrictions imposed upon their trades. Still others ventured to America to leave tarnished reputations and economic failures behind. As all students of history know, slaves eventually became one of the largest groups of unfree laborers, transported from Africa and the Caribbean, and from there to the mainland British American colonies. Their numbers grew to over six hundred thousand by the end of the eighteenth century. Africans were found in every colony.
In English colonial vision, distant America was a wilderness of an almost inconceivable dimension. Attaching 'empty' as a metaphor to a mysterious land served the legal purposes of the English state. Without recognized owners, the territory was available and waiting to be taken. Even for the bookish cleric Hakluyt, the trope of conquest he used presented America as a lovely woman waiting to be wooed and wed by the English. They would become her rightful owners and deserving custodians. It was all a fiction, of course, because the land was not really inane ac uacuum—void and vacant. As the English conceived it, however, any land had to be taken out of its natural state and put to commercial use—only then would it be truly owned.
Obviously, the Indian occupants were deemed unable to possess a true title. Combing ancient laws for convincing analogies, English colonizers classified the Natives as savages, and sometimes as barbarians. The Indians did not build what the English would acknowledge as permanent homes and towns; they did not enclose the workable ground inside hedges and fences. Under their tenancy, the land appeared unbounded and untamed—what John Smith, in his accounts of Virginia, and later New England, described as 'very ranke' and weedy. The Indians lived off the earth as passive nomads. Profit-seeking planters and industrious husbandmen, on the other hand, were needed to cultivate the ground for its riches, and in doing so impose a firm hand.
This powerful conception of land use would play a key role in future categorizations of race and class on the experimental continent. Before they even established new and busy societies, colonizers denoted some people as entrepreneurial stewards of the exploitable land; they declared others (the vast majority) as mere occupiers, a people with no measurable investment in productivity or in commerce.
Whether barren or empty, uncultivated or rank, the land acquired a quintessentially English meaning. The English were obsessed with waste, which was why America was first and foremost a 'wasteland' in their eyes. Wasteland meant undeveloped land, land that was outside the circulation of commercial exchange and apart from the understood rules of agricultural production. To lie in waste, in biblical language, meant to exist desolate and unattended; in agrarian terms, it was to be left fallow and unimproved.
Wasteland was idle land. Arable tracts of desirable property could only be associated with furrowed fields, rows of crops and fruit trees, golden waves of grain, and pasture for cattle and sheep. John Smith embraced the same ideological premise with a precise (if crude) allusion: the Englishman’s right to the land was ensured by his commitment to carpeting the soil with manure. An English elixir of animal waste would magically transform the Virginia wilderness, making untilled wasteland into valuable English territory. Waste was there to be treated, and then exploited. Waste was wealth as yet unrealized.
In his Discourse of Western Planting, Hakluyt confidently described the entire continent as that 'waste firm of America'. Not terra firma, but waste firm. He saw natural resources as raw materials that could be converted into valuable commodities. Like other Englishmen of his day, he equated wastelands with commons, forests, and fens—those lands that sixteenth-century agrarian improvers eyed for prospective profits. Wasteland served the interest of private owners in the commercial marketplace, when the commons was enclosed and sheep and cattle grazed there; forests could be cut down for timber and cleared for settlements; fens or marshes could be drained and reconstituted as rich, arable farmland.
It was not just land that could be waste. People could be waste too. And this brings us to our most important point of embarkation: Hakluyt’s America required what he classified as 'waste people', the corps of laborers needed to cut down the trees, beat the hemp (for making rope), gather honey, salt and dry fish, dress raw animal hides, dig the earth for minerals, raise olives and silk, and sort and pack bird feathers. He pictured paupers, vagabonds, convicts, debtors, and lusty young men without employment doing all such work. The 'fry [young children] of wandering beggars that grow up idly and hurtfully and burdenous to the Realm, might be unladen and better bred up.'
Seeing the indigent as wastrels, as the dregs of society, was certainly nothing new. The English had waged a war against the poor, especially vagrants and vagabonds, for generations. By 1584, when Hakluyt drafted his Discourse of Western Planting, the poor were routinely being condemned as 'thriftless' and 'idle', a diseased and dangerously mobile, unattached people, everywhere running 'to and fro over all the realm'. Compared to swarms of insects, labeled as an 'over-flowing multitude', they were imagined in language as an effluvial current, polluting and taxing England’s economic health.
Slums enveloped London. As one observer remarked in 1608, the heavy concentrations of poor created a subterranean colony of dirty and disfigured 'monsters' living in 'caves'. They were accused of breeding rapidly and infecting the city with a 'plague' of poverty, thus figuratively designating unemployment a contagious disease. Distant American colonies were presented as a cure. The poor could be purged. In 1622, the famous poet and clergyman John Donne wrote of Virginia in this fashion, describing the new colony as the nation’s spleen and liver, draining the 'ill humours of the body . . . to breed good bloud.' Others used less delicate imagery. American colonies were 'emunctories', excreting human waste from the body politic. The elder Richard Hakluyt unabashedly called the transportable poor the 'offals of our people'.
The poor were human waste. Refuse. The sturdy poor, those without physical injuries, elicited outrage over their idleness. But how could vagabonds, who on average migrated some twenty to eighty miles in a month, be called idle? William Harrison, in his popular Description of England (1577), offered an explanation. Idleness was wasted energy. The vagabonds’ constant movement led nowhere. In moving around, they failed (like the Indians) to put down healthy roots and join the settled labor force of servants, tenants, and artisans. Harrison thought of idleness in the same way we might today refer to the idling motor of a car: the motor runs in place; the idle poor were trapped in economic stasis. Waste people, like wastelands, were stagnant; their energy produced nothing of value; they were like festering weeds ruining an idle garden.
Wasteland, then, was an eyesore, or what the English called a 'sinke hole'. Waste people were analogized to weeds or sickly cattle grazing on a dunghill. But unlike the docile herd, which were carefully bred and contained in fenced enclosures, the poor could become disruptive and disorderly; they occasionally rioted. The cream of society could not be shielded from the public nuisance of the poor, in that they seemed omnipresent at funerals, church services, on highways and byways, in alehouses, and they loitered around Parliament—even at the king’s court.
Whatever else their lives entailed, vagrants, children of beggars, and ex-soldiers who might be transported to the New World and transplanted onto its soil were thought to be fertilizing wasteland with their labor. Their value was calculated not in humane (or even human) terms, but as a disembodied commercial force. If that proposition seems cold and calculating, it was. In death, they were, to use the operative modern phrase, collateral damage. They had more value to the realm as dead colonists than as idle waste in England. In his grand scheme, Hakluyt imagined disciplined children of English beggars who survived in the colonies as nothing more than a future pool of soldiers and sailors.
Planting unwanted people in American soil meant fewer temptations to take up lives of crime. Some might actually thrive in the open, vacant land of America—because surely they had no chance at all in the overpopulated labor market back home. Still, one cannot resist the conclusion that the children of the poor were regarded as recycled waste.
Colonizing schemes all drew on the language of breeding. Fertility had to be monitored, literally and figuratively, under the watchful supervision of household and town fathers. This was the case in disciplining unruly children, corralling servants, and dispensing religious membership privileges to the next generation (i.e., the offspring of the godly). Good breeding practices tamed otherwise unmanageable waste, whether it was wasteland or waste people; breeding sustained the pastoral tradition already associated with the Elizabethan age, which found its best literary expression in testaments to rustic beauty and cosmic harmony.
What separated rich from poor was that the landless had nothing to pass on. They had no heirs. This was particularly true in Jamestown, where the orphans of dead servants were sold off like the possessions of a foreclosed estate. As 'beggarly spawn', the poor were detached from the land. Only proper stewards of the fertile ground deserved rights.
Fertility was greatly prized in colonial America. Good male custodians were needed to husband the land’s wealth. Widows were expected to quickly remarry, so that their land did not go to waste. Some women used this practice to their advantage. Husbanding fertile women remained central to colonial concepts of class and property. This dictate became even more fixed as Virginians began to regulate the offspring of slave women. In a law passed in 1662, a slave was defined not only by place of origin, or as a heathen, but also for being born to an enslaved woman.
Fertility played an equally significant role in defining women’s and men’s places in society. A woman’s breeding capacity was a calculable natural resource meant to be exploited and a commodity exchanged in marriage. For slave women, fertile capacity made the womb an article of commerce and slave children chattel—movable property, like cattle. (The word 'chattel' comes from the same Latin root as 'cattle'.) Slave children were actually listed in the wills of planters as 'breedings', and a slave woman’s potential to breed was denoted as 'future increase', a term that applied to livestock as well.
At the opening of the century of settlement, English philosopher Francis Bacon noted in 1605 that wives were for 'generation, fruit, and comfort'. To compare a woman’s body to arable land that produced fruit made perfect sense to his readers. The act of propagation and issue encompassed children as much as calves, alike valued as the generation of good stock. Women and land were for the use and benefit of man.
The majority of those who landed on American shores did not live long enough to own land, let alone to master it. Slavery was thus a logical outgrowth of the colonial class system imagined by Hakluyt. It emerged from three interrelated phenomena: harsh labor conditions, the treatment of indentures as commodities, and, most of all, the deliberate choice to breed children so that they should become an exploitable pool of workers.
Waste men and waste women (and especially waste children, the adolescent boys who comprised a majority of the indentured servants) were an expendable class of laborers who made colonization possible. The so-called wasteland of colonial America might have had the makings of a New Canaan. Instead, waste people wasted away, fertilizing the soil with their labor while finding it impossible to harvest any social mobility".
N. Isenberg, White Trash. The 400-Year Untold History of Class in America, London 2017.
Nieużytki i ludzkie odpady. Jak rzucano na przemiał białe śmieci
"Wpierw znani pod nazwą 'ludzkich odpadów' [human waste], a później jako 'białe śmieci' [white trash], zmarginalizowani Amerykanie byli stygmatyzowani ze względu na niezdolność bycia produktywnymi, posiadania własności, czy też powoływania na świat zdrowych i wspinających się w górę drabiny społecznej dzieci - do wywoływania podnoszącego na duchu uczucia, na którym wspierał się amerykański sen.
W zmieniającym się w czasie podejściu Amerykanów do tych niechcianych ludzi być może najbardziej dramatyczny język rozwinął się w połowie XIX wieku, kiedy to ubogich białych ze wsi sklasyfikowano jako mniej-niż-białych, o pożółkłej skórze i mających chore, zgrzybiałe dzieci, co czyniło z nich osobny szczep. Terminy 'odpad' i 'śmieci' mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia tego wpływowego i utrwalonego słownictwa.
Tożsamość klasowa i materialne oraz metaforyczne znaczenia ziemi są ze sobą ściśle związane. Przez znaczną część amerykańskiej historii, najbardziej podłe klasy były widziane jako wytwory najgorszej ziemi: zaniedbanych, jałowych i bagnistych nieużytków [wastelands]. Posiadanie domu pozostaje do dziś miarą społecznej mobilności.
Idea Ameryki została przedstawiona przez jej głównych adwokatów z wielkim rozmachem, jako wizja tego, jak nowoczesna republika może okazać się rewolucyjna pod względem mobilności społecznej w świecie zdominowanym przez monarchię i przypisaną do swojego miejsca arystokrację. Jednak przyziemna rzeczywistość była i jest znacząco inna. W najbardziej dosłownym ujęciu brytyjscy koloniści promowali podwójny program: pierwsza część obejmowała zmniejszenie ubóstwa w Anglii, a druga wzywała do transportu bezczynnych i bezproduktywnych do Nowego Świata. Po ich osiedleniu placówki kolonialne wykorzystywałyby swoich niewolnych robotników (kontraktową służbę, niewolników i dzieci) i postrzegały takie zbędne klasy jako ludzkie odpady. Biedota, śmieci nie zniknęły, a na początku XVIII wieku byli już postrzegani jako utrwalona rasa. Ten sposób klasyfikowania ludzkich niepowodzeń przyjął się w Stanach Zjednoczonych. Każda epoka w chwalebnej historii rozwoju kontynentu miała swoją własną taksonomię ludzi marnotrawnych - niechcianych i niepodlegających zbawieniu.
Myśląc o niższych klasach jako o nieuleczalnych, nienaprawialnych 'szczepach', to studium przeformułowuje relacje rasy i klasy. Wychodzi ono od bogatego i pojemnego znaczenia, które nadawano amerykańskiej podklasie pod różnymi nazwami. Na długo przed tym, jak stali się dzisiejszymi 'śmieciami z przyczep' [trailer trash] i wsiurami' [rednecks], nazywano ich 'niezdarami' [lubbers] i 'resztkami' [rubbish], 'zjadaczami gliny' [clay-eaters] i 'chuchrami' [crackers] - a to zaledwie ślizganie się po powierzchni.
W początkach osadnictwa, w zorientowanych na zysk umysłach ludzi o dobrych kontaktach, zarządzających kilkoma prominentnymi spółkami akcyjnymi, Ameryka była pojmowana w paradoksalny sposób: była to jednocześnie kraina urodzajności i możliwości oraz miejsce niebywałych nieużytków, 'zarośnięte' i zachwaszczone rozlewiska, wilgotne i pożałowania godne bagna. Oto pojawiała się szansa dla Anglii, by przerzedzić swoje więzienia i wyssać z nich na zewnątrz tysiące ludzi; tutaj było ujście dla niechcianych, sposób na usunięcie włóczęgów i żebraków, aby pozbyć się obrzydliwej populacji Londynu. Ci wysłani w niebezpieczną podróż do Ameryki, którzy przeżyli, mieli dla imperialnych spekulantów prosty cel: służyć angielskim interesom i zginąć gdzieś na drodze do jego realizacji.
Większość osadników w XVII wieku nie wyobrażała sobie przymusowego wygnania jako wstępu do założenia 'Miasta na wzgórzu'. W XVII wieku zdecydowana większość wczesnych kolonistów nie była uznawana za cennych poddanych brytyjskich, ale była klasyfikowana jako nadwyżkowa populacja i 'śmieci' do zbycia, raczej prymitywna niż krzepka. Anglicy podpisali się pod ideą, że biedne szumowiny zostaną usunięte z angielskiego społeczeństwa na cztery sposoby. Albo natura zmniejszyłaby brzemię biednych przez niedobory żywności, głód i choroby, albo, wciągnięci w przestępczość, mogliby skończyć na szubienicy. Wreszcie, niektórzy byliby siłą lub podstępem zwabieni do udziału i śmierci w zagranicznych wojnach, lub też zostaliby wysłani do kolonii. Tacy bezwartościowi bumelanci mogli być przeniesieni do kolonialnych placówek, w których brakowało sprawnych robotników i - żebyśmy o tym nie zapomnieli - młodych 'płodnych' kobiet. Spodziewano się, że tam, gdzie się znajdą, trutnie zostaną pobudzone do bycia pracowitymi pszczołami.
Koloniści byli bardzo zróżnicowani. Na dnie drabiny byli mężczyźni i kobiety z biednych i przestępczych klas. Wśród tych mało heroicznych grup byli szelmowscy rozbójnicy, podli włóczędzy, irlandzcy buntownicy, zidentyfikowane dziwki i zbieranina skazańców wysyłanych do kolonii za wielkie kradzieże lub inne przestępstwa przeciwko mieniu, jako swego rodzaju złagodzenie kary, pozwalające uciec przed szubienicą. Niewiele lepsi byli ci, którzy zapełnili szeregi oddelegowanych sług i zajmowali pozycje klasowe od skromnych ulicznych jeźdźców po byłych rzemieślników obciążonych ogromnymi długami. Zaryzykowali w koloniach, ponieważ zostali zmuszeni do służby, a następnie wybrali wygnanie zamiast ewentualnego uwięzienia w murach przepełnionego, ogarniętego chorobami angielskiego więzienia. Niedobory siły roboczej skłoniły niektórych kapitanów statków i agentów do łapania dzieci z ulic Londynu i innych miast, aby sprzedawać je plantatorom zza oceanu - było to znane jako 'buchnięcie' [spiriting]. Małe dzieci wysyłano za drobne przestępstwa. Jeden z takich przypadków dotyczy Elizabeth 'Little Bess' Armstrong, wysłanej do Wirginii za kradzież dwóch łyżek. Duża liczba biednych dorosłych i chłopców bez ojca porzuciła swoją wolność, oddając się w przymusową niewolę, a ich podróż była opłacana w zamian za zatrudnienie na okres od czterech do dziewięciu lat pracy. Ich kontrakty mogły zostać odsprzedane i często były sprzedawane po ich przybyciu. Nie mogąc ożenić się ani wybrać innego pana, mogli zostać ukarani lub biczowani do woli. Ze względu na trudne warunki pracy, które musieli znosić, jeden z krytyków porównał ich los do 'niewoli egipskiej'.
Zwolnieni żołnierze, także z niższych klas, zostali wysłani do kolonii. Z różnych powodów do masowego roju wędrownego dołączyli samotni mężczyźni i kobiety oraz rodziny z niższej szlachty, rzemieślnicy i chłopi. Niektórzy opuścili swoje domy, aby uniknąć długów, które mogłyby doprowadzić ich do więzienia; inni (spora ich liczba pochodziła z Niemiec i Francji) postrzegali kolonie jako azyl przed prześladowaniami z powodu ich wiary religijnej; równie często przesiedlenie było ich ucieczką od ograniczeń ekonomicznych nałożonych na dostępne dla nich zawody. Jeszcze inni udali się do Ameryki, aby zostawić za sobą nadszarpniętą reputację i niepowodzenia gospodarcze. Jak wiedzą wszyscy studenci historii, w końcu niewolnicy stali się jedną z największych grup zależnych robotników, transportowaną z Afryki i Karaibów, a stamtąd do kolonii brytyjskich w Ameryce. Pod koniec XVIII wieku ich liczba wzrosła do ponad sześciuset tysięcy. Afrykanów można było spotkać w każdej kolonii.
W angielskiej wizji kolonialnej odległa Ameryka była dziczą o niemal niepojmowalnych rozmiarach. Przypisanie 'pustki' jako metafory do tajemniczej krainy służyło prawnym przedsięwzięciom państwa angielskiego. Bez uznanych właścicieli terytorium było dostępne i czekało na zajęcie. Nawet dla uczonego księdza [Richarda] Hakluyta trop podboju, którego użył, przedstawiał Amerykę jako uroczą kobietę czekającą na zdobycie i poślubienie przez Anglików. Staliby się wówczas jej prawowitymi właścicielami i zasłużonymi opiekunami. To wszystko było oczywiście fikcją, ponieważ ziemia nie była tak naprawdę inane ac uacuum - pustą i niezajętą. Jednak zgodnie z zamysłem Anglików każda ziemia musiała zostać odebrana z jej naturalnego stanu i oddana do użytku komercyjnego - tylko wtedy byłaby prawdziwie posiadana.
Oczywiście, indiańscy użytkownicy ziemi zostali uznani za niezdolnych do posiadania prawdziwego tytułu do niej. Łącząc starożytne prawa z przekonującymi analogiami, angielscy kolonizatorzy klasyfikowali tubylców jako dzikusów, a czasami jako barbarzyńców. Indianie nie budowali tego, co Anglicy uznaliby za trwałe domy i miasta; nie grodzili [enclose] uprawianego gruntu wewnątrz żywopłotów i zagród. Pod ich dzierżawą ziemia wydawała się nieograniczona i nieokiełznana - to, co John Smith w swoich relacjach z Wirginii, a później Nowej Anglii, określił jako 'bardzo zarośniętą' i zachwaszczoną. Indianie żyli z ziemi jak bierni koczownicy. Z drugiej strony, szukający zysku plantatorzy i produktywni rolnicy byli potrzebni, aby uprawiać ziemię ze względu na jej bogactwo, a czyniąc to, rządzić twardą ręką.
Ta wpływowa koncepcja użytkowania gruntów odegrała kluczową rolę w przyszłych kategoryzacjach ras i klas na eksperymentalnym kontynencie. Jeszcze zanim założyli nowe i ruchliwe społeczeństwa, kolonizatorzy określali niektórych ludzi jako przedsiębiorczych zarządców ziemi nadającej się do eksploatacji; uznawali zaś innych (zdecydowaną większość) za zwykłych najemców, ludzi bez wymiernych inwestycji w produktywność czy handel.
Bez względu na to, czy była jałowa czy pusta, nieuprawiana czy zarośnięta, ziemia nabierała typowo angielskiego znaczenia. Anglicy mieli obsesję na punkcie marnotrawstwa [waste], dlatego Ameryka była w ich oczach przede wszystkim 'pustkowiem' [wasteland]. Nieużytki to tereny niezagospodarowane, będące poza obiegiem wymiany handlowej i poza przyjętymi regułami produkcji rolnej. Leżeć w pustkowiu, mówiąc językiem biblijnym, oznaczało egzystencję opuszczoną i pozbawioną opieki; w kategoriach agrarnych znaczyło to leżeć odłogiem i nie podlegać ulepszaniu.
Pustkowie to ziemia jałowa. Obszary uprawne o pożądanych właściwościach można było kojarzyć jedynie z bruzdowanymi polami, rzędami upraw i drzew owocowych, złocistymi falami zboża oraz pastwiskami dla bydła i owiec. John Smith przyjął tę samą ideologiczną przesłankę z precyzyjną (choć prymitywną) aluzją: prawo Anglika do ziemi było zapewnione przez jego wkład w wykładanie ziemi obornikiem. Angielski eliksir odchodów zwierzęcych w magiczny sposób przekształcałby dzikie pustkowia Wirginii, zmieniając nieużytki w drogocenne angielskie terytorium. Odpady były wtedy poddawane obróbce, a następnie wykorzystywane. Nieużytki były bogactwem jeszcze niezrealizowanym.
W swoim Discourse of Western Planting Hakluyt z przekonaniem opisał cały kontynent jako 'nieużytek służący za fundament Ameryki'. Nie terra firma [twarde podłoże], ale grunt z odpadów. Uważał zasoby naturalne za surowce, które można przekształcić w cenne towary. Podobnie jak inni Anglicy jego czasów, zrównywał on nieużytki dobrami wspólnymi, lasami i torfowiskami - tymi obszarami, na które szesnastowieczni reformatorzy agrarnych zerkali z nadzieją na potencjalne zyski. Nieużytki służyły interesom prywatnych właścicieli na rynku handlowym, kiedy dobra wspólne były ogrodzone i wypasano tam owce i bydło; lasy można było wycinać w celu pozyskania drewna i usuwać pod zakładanie osad; torfowiska lub bagna można było osuszać i odtwarzać jako bogate, orne pola uprawne.
Nie tylko ziemia mogła być nieużytkiem. Ludzie też mogą być nieużytkami. I to prowadzi nas do naszego najważniejszego punktu: Ameryka Hakluyta potrzebowała tego, co sklasyfikował on jako 'ludzkie odpady', korpusu robotników potrzebnych do ścinania drzew, pozyskiwania konopi (do robienia lin), zbierania miodu, soli i suszenia ryb, zdzierania surowych skór zwierzęcych, kopania minerałów w ziemi, uprawy oliwek i jedwabiu czy sortowania i pakowania ptasich piór. Wyobrażał sobie biedaków, włóczęgów, skazańców, dłużników i pożądliwych młodych mężczyzn bez pracy wykonujących całą tę robotę. 'Narybek [małe dzieci] wędrownych żebraków, które dorastają bezczynnie, z bólem i ciężarem dla Królestwa, może zostać odciążony i lepiej wychowany'.
Postrzeganie ubogich jako nieszczęśników, mętów społecznych, z pewnością nie było niczym nowym. Anglicy od pokoleń prowadzili wojnę z biednymi, zwłaszcza włóczęgami i łazikami. Do 1584 r., kiedy Hakluyt napisał swój Discourse of Western Planting, biedni byli rutynowo potępiani jako 'pozbawieni gospodarności' i 'bezczynni', jako chorzy i niebezpiecznie mobilni, nieprzypisani do żadnego miejsca ludzie, którzy gnali 'tam i z powrotem po całym królestwie'. Porównywani z rojami owadów, określanymi jako 'przepełniona wielość', wyobrażano ich sobie w języku jako prąd odpływowy, zanieczyszczający i obciążający gospodarczą kondycję Anglii.
Slumsy otaczały Londyn. Jak zauważył jeden z obserwatorów w 1608 roku, duże skupiska biedoty stworzyły podziemną kolonię brudnych i oszpeconych 'potworów' żyjących w 'jaskiniach'. Oskarżono ich o szybkie rozmnażanie się i zarażanie miasta 'plagą' ubóstwa, tym samym w przenośni określając bezrobocie jako chorobę zaraźliwą. Odległe kolonie amerykańskie były przedstawione jako lekarstwo. Biednych można było oczyścić. W 1622 roku słynny poeta i duchowny John Donne pisał o Wirginii w ten sposób, opisując nową kolonię jako śledzionę i wątrobę narodu, odprowadzającą 'złe humory z organizmu, by mnożyć dobrą krew'. Inni używali mniej delikatnych obrazów. Amerykańskie kolonie były 'wymiocinami', wydalającymi ludzkie odchody z ciała politycznego. Richard Hakluyt bezwstydnie nazywał transportowanych ubogich 'podrobami z naszego ludu'.
Biedni byli ludzkimi odpadami. Odrzutem. Krzepcy biedacy, bez fizycznych dysfunkcji, wywoływali oburzenie z powodu swojej bezczynności. Ale jak włóczęgów, którzy wędrowali średnio około dwudziestu do osiemdziesięciu mil w miesiącu, można by nazwać bezczynnymi? William Harrison w swoim popularnym dziele Description of England (1577) podał wyjaśnienie. Bezczynność była stratą energii. Ciągły ruch włóczęgów donikąd nie prowadził. Poruszając się, nie udało im się (podobnie jak Indianom) zapuścić zdrowych korzeni i dołączyć do osiadłej siły roboczej sług, dzierżawców i rzemieślników. Harrison myślał o bezczynności w ten sam sposób, w jaki moglibyśmy dziś odnieść się do silnika samochodu pracującego na jałowym biegu: silnik pracuje w miejscu; bezczynni biedacy zostali uwięzieni w zastoju ekonomicznym. Ludzkie odpady [waste people], podobnie jak nieużytki [wastelands], pozostawali w stagnacji; ich energia nie tworzyła nic wartościowego; byli jak gnijące chwasty rujnujące wyjałowiony ogród.
Pustkowie było więc obrzydliwością lub tym, co Anglicy nazywali 'zatopioną dziurą'. Ludzi-odpadów przyrównywano do chwastów lub chorowitego bydła pasącego się na gnojowisku. Ale w przeciwieństwie do potulnego stada, które było starannie hodowane i trzymane w wydzielonej zagrodzie, biedni mogli stać się uciążliwi i siać nieporządek; od czasu do czasu buntowali się. Nie można było uchronić śmietanki społeczeństwa przed uciążliwością wynikającą z publicznej obecności biednych, ponieważ wydawali się wszechobecni na pogrzebach, nabożeństwach, na drogach i ścieżkach, w piwiarniach i włóczyli się wokół Parlamentu - a nawet na królewskim dworze.
Niezależnie od tego, na czym polegało ich życie, włóczędzy, dzieci żebraków i byli żołnierze, których można było przetransportować do Nowego Świata i przesadzić na jego ziemie, postrzegano w ten sposób, że swoją pracą zapładniają nieużytki. Ich wartość nie została obliczona w kategoriach humanitarnych (czy nawet ludzkich), ale jako bezcielesna siła handlowa. Jeśli ta propozycja wydaje się zimna i wyrachowana, to dlatego, że taką była w istocie. Ich śmierć była - by sięgnąć po współczesne określenie - przypadkową szkodą. Mieli większą wartość dla królestwa jako martwi koloniści niż jako jałowe nieużytki w Anglii. W swoim wielkim planie Hakluyt wyobrażał sobie zdyscyplinowane dzieci angielskich żebraków, które przeżyły w koloniach, jako nic więcej niż przyszłą pulę pod rekrutację żołnierzy i marynarzy.
Sadzenie niechcianych ludzi na amerykańskiej ziemi dostarczało mniej pokus, by podejmować życie przestępców. Niektórzy mogliby naprawdę dobrze rozwijać się w otwartej, pustej Ameryce - ponieważ z pewnością nie mieli żadnych szans na przeludnionym rynku pracy w kraju. Nie można jednak oprzeć się wnioskowi, że dzieci ubogich były traktowane jak odpady poddane recyklingowi.
Wszystkie schematy kolonizacyjne opierały się na języku hodowlanym. Płodność musiała być monitorowana, dosłownie i w przenośni, pod czujnym nadzorem ojców domu i miasta. Tak było w przypadku dyscyplinowania niesfornych dzieci, gromadzenia sług i udzielania przywilejów przynależności religijnej następnemu pokoleniu (tj. potomstwa pobożnych). Dobre praktyki hodowlane ujarzmiały nieużytki, których w inny sposób nie dało się zagospodarować, niezależnie od tego, czy były to nieużytki gruntowe czy nieużytki z ludzi; hodowla podtrzymywała tradycję pasterską związaną już z epoką elżbietańską, która znalazła swój najlepszy wyraz literacki w świadectwach rustykalnego piękna i kosmicznej harmonii.
Tym, co oddzielało bogatych od biednych, było to, że bezrolni nie mieli nic do przekazania. Nie mieli spadkobierców. Było to szczególnie prawdziwe w Jamestown, gdzie sieroty po zmarłych służących były sprzedawane jak własność przejętej posiadłości. Biedni byli oderwani od ziemi, jako 'żebraczkowate tarło'. Tylko właściwi zarządcy żyznej ziemi zasługiwali na prawa.
Płodność była wysoce ceniona w kolonialnej Ameryce. Do zarządzania bogactwem ziemi potrzebni byli dobrzy opiekunowie płci męskiej. Oczekiwano, że wdowy szybko ponownie wyjdą za mąż, aby ich ziemia nie poszła na marne. Niektóre kobiety wykorzystywały tę praktykę na swoją korzyść. Zamężne płodne kobiety pozostawały w centrum kolonialnych pojęć klasy i własności. Dyktat ten stał się jeszcze bardziej wyraźny, gdy mieszkańcy Wirginii zaczęli regulować potomstwo niewolnic. W prawie uchwalonym w 1662 r. niewolnik był definiowany nie tylko ze względu na miejsce pochodzenia czy wyznanie, ale także przez to, że urodził się z niewolnicy.
Płodność odegrała równie istotną rolę w określaniu miejsca kobiet i mężczyzn w społeczeństwie. Zdolność rozrodcza kobiety była obliczalnym zasobem naturalnym, przeznaczonym do eksploatowania i wymiany towarowej w małżeństwie. Dla niewolnic płodność oznaczała, że łono stało się przedmiotem handlu, a dzieci niewolników stały się ruchomościami - majątkiem ruchomym, takim jak bydło. (Słowo ruchomy majątek' [chattel] pochodzi od tego samego łacińskiego źródłosłowu co 'bydło' [cattle]). Dzieci niewolników były faktycznie wymienione w testamencie plantatorów jako 'hodowla' [breedings], a potencjał niewolnicy do rozmnażania się określano jako 'przyszły przyrost' [future increase], termin stosowano również w odniesieniu do zwierząt gospodarskich.
Na stulecie osadnictwa angielski filozof Francis Bacon zauważył w 1605 r., że żony są dla 'rodzenia, owoców i wygody'. Porównanie ciała kobiety z ziemią uprawną, która wydaje owoce, miało dla jego czytelników doskonale rozpoznawalny sens. Akt rozmnażania i rodzenia obejmował zarówno dzieci, jak i cielęta, tak samo cenione jako pokolenie dobrego stada. Kobiety i ziemia służyły dla pożytku i korzyści mężczyzny.
Większość tych, którzy wylądowali na amerykańskich wybrzeżach, nie żyła wystarczająco długo, aby posiadać ziemię, nie mówiąc już o sprawowaniu nad nią kontroli. Niewolnictwo było więc logicznym następstwem systemu kolonialnego wyobrażonego przez Hakluyta. Wyłoniło się z trzech powiązanych ze sobą zjawisk: trudnych warunków pracy; traktowania kontraktów przymusowych jako towarów; i przede wszystkim ze świadomego wyboru, by wychowywać dzieci tak, by stały się pulą pracowników nadającą się do wyzysku.
Ludzie-odpady i kobiety-odpady (a zwłaszcza dzieci-odpady, dorastający chłopcy, którzy stanowili większość kontraktowych najemnych sług) stanowili zbędną klasę robotników, która umożliwiła kolonizację. Tak zwane pustkowia kolonialnej Ameryki mogły mieć zadatki na Nowy Kanaan. Zamiast tego ludzkie odpady zostały rzucone na przemiał, nawożąc glebę swoją pracą, a jednocześnie nie mogąc zebrać plonu w postaci jakiejkolwiek mobilności społecznej”.
N. Isenberg, White Trash. The 400-Year Untold History of Class in America, London 2017.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz