The Great Enclosure and the Great Revival of Blue Commons
">>All that is left of the common heritage of mankind is a few fish and a little seaweed<<. - Arvid Pardo, 1973.
For most of world history, the seas were considered a 'state of nature' common to all and open to all without restriction. Once the seas were subject to state enclosure, nation states assumed responsibility for managing the blue commons under their jurisdiction for the benefit of their citizens. They have not lived up to that responsibility. It is clear beyond any doubt the the state of the oceans is disastrous and unsustainable, and that current and past policies supposedly designed to halt the devastation have failed.
(...) The roots of this failure lie in the weakening commons communities, privatization of the seas, the handing of exploitation rights to multinational corporations, and the pursuit by governments of endless GDP growth. While global warming must be tackled at an international level, this book argues that the only hope of restoring a healthy ocean system for the benefit and wellbeing of all lies in managing the seas according to commons principles and supporting and encouraging local communities to do so.
(...) In 1804, the seventh Earl of Lauderdale, an amateur political economist, wrote a perceptive essay in which he observed that as private riches increased, public wealth declined. This has been dubbed the Lauderdale Paradox. As the rich enriched themselves by taking ever more from what had been the commons, they effectively restricted supply and created 'contrived scarcity' of what had previously been abundant, free and accessible to all. Restricting supply pushed up prices of these newly generated commodities, which could then be sold for private gain.
Those living in the commons were depicted as holding back 'progress'. What commoners had for centuries regarded as nature's bounties, to be conserved and reproduced, to be cherished and nourished, were seen as resources for economic growth, for progress. Nature coould only be harnessed to progress and economic growth if it could be exploited, which required private ownership ready to sacrifice reproduction for profit. Thus emerged the rationalization for private property rights.
For generations, this view, which drove the Industrial Revolution of eighteenth and nineteenth centuries and the formation of industrial capitalism, seemed relevant primarily to exploitation of the land-based natural world. But there was a more turbulent economic frontier waiting for capitalism and the 'free market' economy: the sea, and the globe's great oceans. (...) Seas' resources, which until twentieth century basically meant fish and other sea creatures, were treated as res nullius, belonging to nobody, and so could be taken at will and become somebody's property. (...) The nineteenth century saw US courts rationalizing property rights in nature (...). Ferae naturae (wild nature) become the property of man if he exerted labour to obtaint it. Henceforth, 'possession' became synonymous with private property.
The nineteenth century also saw transformative structural changes in the fishing industry. Instead of swarms of small boats, larger industrial fisheries took over as mechanization ushered in the era of steam trawlers. In 1882 in Grimsby, then the biggest English fishing port, there were 623 sail-powdered fishing boats and just two steamers. In 1909, there were 29 sailing vessels and 608 streamers. This reflected a shift to distant-water fishing. As a correlate, seas that had hitherto been 'states of nature', inaccessible to most fishers, became zones of conflict over access to 'resources'.
Market competition became two struggles, between commercial, profit-oriented fisheries and artisanal or commoner fisher communities, and between the fishing industries of rival countries, sometimes spilling over into skirmishes and shows of military force. And these struggles intensified further with the second industrialization of fisheries, the so-called Great Acceleration, between the 1950s and the late 1970s. Large-scale fishery corporations emerged, alongside global commodity chains providing high-value fish to wealthy customers all over the world.
In the post-1945 era, under the influence of then-orthodox economic development theory, the main policy model was state-led industrilization, involving public-private investment in fishing fleets, infrastructure, processing plants and research. (...) One lasting consequence was that some coastal states came to have huge industrial fisheries. In Chile and Peru, fishing capacity increased by about 1,300% between 1955 and 1970.
The adverse impact of this huge global expansion of industrial fisheries on fish populations and on small-scale fisheries let new urgency to the need for global regulation of what nations and their fishing industries could do in the open sea. The issue of who owns the sea became the subject of protracted international negotiations that concluded with the 1982 UN Convention on the Law of the Sea (UNCLOS).
(...) After Japan was crushed militarily (in WWII), the US administration promptly issued what became known as the Truman Proclamation in September 1945, which unilaterally declared that all the resources of the seabed on the US 'continental shelf' belonged to the United States. The continental shelf was defined as extending out to a depth of 200 metres. A concurrent proclamation extended US jurisdiction to fishing in areas of the high seas off the US coast that were important, actually or potentially, to US fishers. Although ostensibly aimed at establishing conservation areas, this was an act of imperial power. The proclamations were the first modern assertion of exclusive jurisdiction over marine resources beyond a country's territorial sea (usually regarded as twelve nautical miles). And they set a precedent.
In June 1947, Chile and then Peru went further and declared that 200 nautical miles beyond their coasts were henceforth their exclusive territory. (...) The UN Convention of the Continental Shelf of April 1958 enshrined national sovereignty over the continental shelf in international law. However, for a while, many coastal countries continued to operate with modest enclosure of the sea around them, usually imposing strict sovereignty for three nautical miles from the coastline and less stringent rules up to twelve miles.
(...) The global enclosures of the seas was further accelerated by the conflict between Britain and Iceland over fishing rights. (...) Three defining 'cod wars' between Iceland and Britain occurred between 1958 and 1976. (...) The third cod war gave further impetus to global acceptance of the principle of national sovereignty over an Exclusive Economic Zone (EEZ) extending 200 nautical miles from the coast. Enshrined in the United Nations Convention of the Law of the Sea (UNCLOS) in 1982, this can be described as the greatest single act of enclosure in the history of the world, covering about a third of the world's oceans. (...) To add perspective, that ocean grab is eighty times much as the land grab that has taken place since the beggining of the twenty-first century.
(...) UNCLOS also granted states rights to the seabed of the continental shelf if it extended beyond their EEZ, up to 350 nautical miles from the coast. And it solidified the notion of 'territorial seas' up to twelve nautical miles, which have sometimes been reserved for small-scale fisheries.
There were dissenting voices opposed to the EEZ concept, and one above all others. Arvid Pardo, a Maltese-Swedish diplomat described as 'the father of the Law of the Sea Conference', used a passionate speech at the UN General Assembly in November 1967 to argue that all the sea beyond the immediate territorial waters should be regarded as the 'common heritage of mankind'. He warned of the dangers of allowing a few technologically and militarily strong countries to dominate the oceans for their own benefit. His warnings were to no avail.
The global legitimization of EEZs was in effect an act of neo-colonization. The countries with long coastlines (...) gained most, as did those with large archipelagos of islands. (...) Morever, about 90% of all marine catch is taken inside EEZs, and those wanting to fish in EEZs must pay for the privilege. This favours industrial fisheries for which licence payments are a minor cost, while squeezing out small-scale artisanal fisheries.
(...) The vast enclosure of the sea unleased by UNCLOS in effect turned it from an 'open access' unmanaged zone - a 'state of nature' - into a commons managed by the state for its citizens. Yet governments have mostly ignored their acquired responsibility to protect the sea as commons, from which all their citizens are entitled to benefit. Just as the owners of landed property used enclosures to deprive commoners of access to resources, claiming them instead for private profit, so the legitimation of sovereignty over the continental shelf and the Exclusive Economic Zones established a basis for governments to hand the exploitation of marine resources to private, often multinational, corporations whose primary interest is making money for their owners and shareholders, whether they may be in the world.
(...) Treating seas as private property and a source of profit has set a disastrous course that has not only severely damaged ocean ecosystems and the livelihoods and cultures of coastal communities but will inevitably continue to do so, whatever the environmental rhetoric of governments and companies. (...) Then there is impact of other activities: ocean warming and acidification caused by global heating; the devastation caused by millions of tonnes of plastic, unchecked oil spills and the pumping of diesel fuel into the sea; the damage and destruction from mining and related activity in the sea, such as drilling for oil and gas by BP in the world's largest deep-sea coral reef; and the weakening and displacement of 'blue commoners', communities of fisherfolk whose practices reproduce and preserve local ecosystems.
(...) Over the past past century, and particularly in the past three decades, humanity has devastated ocean ecosystems at an increasing pace, most conspicously though not exclusively by overfishing. By early in twenty-first century, the majority of major fish species were under threat. (...) The share of the world's fish populations being fished unsustainably rose from an estimated 10% in 1974 to 34% in 2020. About 88% of all designated fish stocks around the world are either fully exploited or are overexploited. In 2020, an international study concluded that of 1,300 species of fish and marine invertebrates examined, 82% are being removed faster that they can repopulate.
(...) The refrain from mainstream fishery economists has been 'the fisheries problem' - by which they usually mean overfishing - stems from the lack of private property rights. Such rights have been extended in several ways, accentuating already extensive privatization. Yet this has not remedied the problem; rather it has worsened a deteroriating sitation. The policies used have legitimized rent-seeking at the expense of the blue commons and commoners.
There is irony about fishing as an industry that marks it out from other spheres of economic activity. Most economists equate efficiency with economic growth. But in fisheries, greater technological efficiency has resulted in falling productivity in terms of catches because advanced technology is depleting the resource base. Describing fishing in UK waters, Callum Roberts, one of Britian's foremost maritime scientists, noted: 'For every hour spent fishing today, in boats bristling with the latest fish-finding electronics, fishers land a mere 6% of what they did 120 years ago. Put another way, fishers today have to work seventeenth times harder to get the same catch as people did in the 19th century'.
(...) Whatever the rhetoric of 'sustainable growth', 'green growth' or 'blue growth', claiming to deliver a triple win for economic expansion, environmental protection and poverty reduction, the pursuit of endless growth and profit is simply not compatible with saving the oceans from further degradation and species extinction. This will impoverish many coastal communities and accelerate global warming and ecosystem destruction, thretening wellbeing of all humanity.
(...) The neoliberal consensus paved the way for the emergence of a profoundly different global economic system than was promised by its early advocates. It is best described as 'rentier capitalism', in which an ever-large chunk of revenue generated by productive activies flows to those owning assets of property - physical, financial or intellectual - rather than to workers and others generating that revenue. (...) It is in this context that oceans and marine ecosystems have become new frontier for exploitation by rentier capitalism, supported by an international architecture institutions and regulations that have aided and abetted privatization and the plunder of the blue commons that belongs to us all.
(...) Neither business as usual, in the form of rentier capitalism, nor blue growth, the win-win-win illusion that growth of the blue economy is compatible with environmental sustainability and social inclusion, will succeed in arresting the damage to marine ecosystems and the commons. Both models are charging in the wrong direction by pursuing economic growth. The only way to reverse the destructive tendencies (...) is to foster a global blue commons, in which local communities take charge of regenerating the blue economy and giving in resilience, while reviving the ethos of the commons and commoning as shared participation.
(...) Thinking about the blue commons should embrace the full cycle of nature with which humans interact. 'Commoning' is not just a matter of sharing activities and resources between people; it also involves respect for the total environment. Physical closeness is also relevant. Commoners live adjacent to and among their 'resources', watching their recreation, their infancy, their maturing, their dying and rebirth, and often their beauty and power. The natural world that surrounds them becomes an integral part of the commoners' culture and ways of thinking, living and working, respecting the reciprocities and interdependence of life. By contrast, industrialized fishing distances both the catching of fish and eating of fish from where the fishermen come and from where the consumers live. Thus vernacular knowledge fades and disappears with commercialization.
(...) Principles of blue common-wealth
The Right-to-Subsistence Principle
(...) If we accept the right to subsistence in the commons as a fundamental principle of common justice, then we can justify demanding compensation and reparations for blue commoners, as for any group of commoners, for the enroachment, spoilage, enclosure or privatization of commons resources that imperil that right.
The Right-to-Habitat Principle
(...) Commoners have always valued places, or spaces, as part of their heritage. A common habitat is a social commons; it is not just a place in which to reside but also an imagined or 'mapped in' community in which to live in the surrounding environment. (...) When an outside commerical interest, such as large fishing trawler, enters the waters of a community habitat, it is not just taking the fish, it is disrupting the habitat. (...) The habitat should be off-limits to commodification and privatization.
The Social Memory Principle
In designing a commons strategy, it is obviously important to establish mechanisms to ensure legimitacy and continuity of the commons and to combat any erosion from neglect or external corrosion. A commons and traditions of commoning have always required acceptance by a community for some considerable time. (...) So, in a blue commons, the management system must operate with respect to social memory.
The Precautionary Principle
The next vital challenge is to prevent unnecessary risks in the face of uncertainty, and to establish mechanisms to monitor the iimpact of proposed changes. (...) A blue commons approach would give the precautionary principle a high priority, especially as the harm would probably be felt by the community or its ecological basis.
The Intergenerational Principle
(...) Whatever is regarded as the commons should be protected for posteriority, and each generation has a duty to pas on at least the equal of what it inherits. (...) Those taking commercial advantage still owe compensation to the commoners of today and tomorrow.
The Public Trust Doctrine Principle
If something in nature is converted into a resource for human use, the state becomes the trustee, charged with acting on behalf of all the commoners. (...) The state therefore has a duty to conserve the environment affected by economic activity. This surely rules out ecological 'credit' or 'offset' schemes of any kind, such as creating or maintaining a coral reef as payment for destroying or damaging another, or abstaining from industrial fishing in one protected area in return for more intensive fishing in another.
The Deliberative Democracy Principle
In a market economy, particularly one oriented to rentier capitalism, the minority with market power will opt for short-term profiteering. In a commons community, economic decisions made communally will tend towards deliberative democracy, holding rent-seeking in check because a majority will wish to reproduce the common pool resources.
A blue commons distributive system
For a commons to be thrivable, the community must have adequate incomes and an ability to raise living standards, without jeopardizing the commons or veering back to the pursuit of GDP growth. With the above set of ethical guidelines in mind, the following proposals rest on three distributional claims.
First, based on the recognition of common-wealth, all forms of rentier income and common-wealth should be shared, by being recycled in some equitable way. Recall that rentier incomes stem from contrived scarcity created by private riches (the Lauderdale Paradox) and from institutions, regulations, fiscal policies and other measures that goverments and international bodies have put in place, not on the merits or efforts of individual recipents. So, if rentier incomes are to be captured for the commons, we need to look at all resources that are part of the commons heritage, comprising the natural, social, civil, cultural and knowledge commons. For instance, why financiers today make much more money than their precedessors is largely due to the ideologically driven financial market liberalization of the 1980s and 1990s. Why Big Tech has spawned a plutocracy of multibillionaires and generated unaccountable global monopolies is largely due to the globalization of US intellectual property rights regime in the 1990s. Why fishing conglomerates are so dominant in marine fishing is largely due to lavish subsidies and weakened states obliged to enter one-sided fishery access agreement or questionable joint ventures.
Second, those imposing costs that imperil the commons, such as pollution and damage to ecosystems, should pay, on the 'polluter pays' principle.
(...) The third claim is that the income and wealth of all of us are mainly due to the efforts, achievements and luck of the many generations before us, rather than individual merit or even hard work. We should all have fair share of that public wealth, as equal commoners.
(...) What should be done with the proceeds of the Blue Commons Fund? We should start by recognizing that, just as the wealth and income of all of us comes mainly from the common-wealth bequeathed by past generations, so the levies that go into the Commons Fund are derived from that common-wealth. (...) The Fund's statutory responsibility should be to act as a steward or trustee to preserve the capital value of the resources, and do so in a way tat respect the Hartwick Rule of Integenerational Equity. It can make investments to achieve that aim, which should increase the Fund's capital value. It can then distribute the surplus as common dividens to the commoners deserving compensation for the loss of the commons. The only equitable way to do that is via equal common dividens, paid as basic income. This should become an economic right".
G. Standing, The Blue Commons: Rescuing the Economy of the Sea, 2022.
Wielkie grodzenie i wielkie odrodzenie błękitnych dóbr wspólnych
">>Z wspólnego dziedzictwa ludzkości pozostało tylko kilka ryb i trochę wodorostów” - Arvid Pardo, 1973.
Przez większość historii świata morza były uznawane za 'stan natury' wspólny wszystkim i otwarty dla wszystkich bez ograniczeń. Gdy morza zostały poddane grodzeniom państwowym, państwa narodowe przejęły odpowiedzialność za zarządzanie błękitnymi dobrami wspólnymi pod swoją jurysdykcją z przeznaczeniem dla swoich obywateli. Nie wywiązały się z tej odpowiedzialności. Nie ulega wątpliwości, że stan oceanów jest katastrofalny i niezrównoważony, a obecna i przeszła polityka mająca rzekomo na celu powstrzymanie dewastacji - zawiodła.
(...) Korzenie tej porażki leżą w słabnących wspólnotach wokół dóbr wspólnych, prywatyzacji mórz, przekazywaniu praw do eksploatacji wielonarodowym korporacjom i dążeniu rządów do niekończącego się wzrostu PKB. Podczas gdy problem globalnego ocieplenia musi być rozwiązywany na poziomie międzynarodowym, niniejsza książka stawia tezę, że jedyną nadzieją na przywrócenie zdrowego systemu oceanicznego z korzyścią i dla dobrostanu nas wszystkich jest zarządzanie morzami zgodnie z zasadami dóbr wspólnych oraz wspieranie i zachęcanie do tego lokalnych społeczności.
(...) W 1804 roku siódmy hrabia Lauderdale, ekonomista polityczny-amator, napisał wnikliwy esej, w którym zauważył, że wraz ze wzrostem bogactw prywatnych, majątek publiczny maleje. Zostało to nazwane paradoksem Lauderdale'a. W miarę jak bogaci wzbogacali się, czerpiąc coraz więcej z tego, co było wcześniej dobrami wspólnymi, skutecznie ograniczali podaż i stwarzali 'sztuczny niedobór' tego, co wcześniej było dostępne w obfitości, bezpłatnie i dla wszystkich. Ograniczenie podaży spowodowało wzrost cen tych nowo wytworzonych towarów, które następnie można było sprzedawać dla prywatnych korzyści.
Mieszkańcy dóbr wspólnych byli przedstawiani jako wstrzymywacze 'postępu'. To, co pospólstwo przez wieki uważało za dobrodziejstwa natury, które należy chronić i pomnażać, pielęgnować i odżywiać, postrzegano teraz jako zasoby dla wzrostu gospodarczego i postępu. Przyrodę można by zaprząc do pracy na rzecz postępu i wzrostu gospodarczego tylko wtedy, gdy mogła być eksploatowana, a to wymagało ustanowienia własności prywatnej, gotowej poświęcić reprodukcję dla zysku. W ten sposób pojawiła się racjonalizacja praw własności prywatnej.
Od pokoleń ten pogląd, który napędzał rewolucję przemysłową XVIII i XIX wieku i ukształtował kapitalizm przemysłowy, wydawał się mieć znaczenie przede wszystkim dla eksploatacji naturalnego świata opartego na lądzie. Ale na kapitalizm i gospodarkę tzw. 'wolnorynkową' czekało bardziej niesforne pogranicze gospodarcze: morze i wielkie oceany globu. (...) Zasoby mórz, które do XX wieku ograniczały się w zasadzie do ryb i innych morskich stworzeń, były traktowane jako res nullius, rzeczy niczyje, a więc mogły być dowolnie zabierane i stawać się czyjąś własnością. (...) W XIX wieku sądy amerykańskie racjonalizowały prawa własności w przyrodzie (...). Ferae naturae (dzika przyroda) stawały się własnością człowieka, jeśli wykonał pracę, aby ją zdobyć. Odtąd 'posiadanie' stało się synonimem własności prywatnej.
W XIX wieku zaszły także transformacyjne zmiany strukturalne w przemyśle rybnym. Zamiast rojów małych łódek, pojawiło się wielkie rybołówstwo przemysłowe, ponieważ mechanizacja zapoczątkowała erę trawlerów parowych. W 1882 r. w Grimsby, wówczas największym angielskim porcie rybackim, znajdowały się 623 łodzie rybackie z żaglami i tylko dwa parowce. W 1909 r. było tam 29 żaglowców i 608 kutrów parowych. Odzwierciedlało to przejście na połowy dalekomorskie. W związku z tym morza, które dotychczas były 'stanem natury', niedostępnym dla większości rybaków, stały się strefami konfliktu o dostęp do 'zasobów'.
Konkurencja rynkowa znalazła swój wyraz w dwóch rodzajach walk - między komercyjnymi, nastawionymi na zysk rybakami i społecznościami rybaków rzemieślniczych czy też łowiących w dobrach wspólnych, oraz między przemysłami rybnymi rywalizujących krajów, czasami przeradzając się w potyczki i pokazy militarnej siły. Walki te nasiliły się jeszcze bardziej wraz z drugą industrializacją rybołówstwa, tak zwanym Wielkim Przyspieszeniem, między latami pięćdziesiątymi a późnymi latami siedemdziesiątymi XX wieku. Pojawiły się wówczas duże korporacje rybackie, a także globalne łańcuchy towarowe dostarczające ryby o wysokiej wartości zamożnym klientom na całym świecie.
W epoce po 1945 roku, pod wpływem ówczesnej ortodoksji, teorii rozwoju gospodarczego, głównym modelem polityki była państwowa industrializacja, obejmująca inwestycje publiczno-prywatne we floty rybackie, infrastrukturę, zakłady przetwórcze i badania. (...) Jedną z trwałych konsekwencji było to, że niektóre państwa przybrzeżne zaczęły mieć ogromne łowiska przemysłowe. W Chile i Peru zdolność połowowa wzrosła o około 1300% tylko w latach 1955-1970.
Niekorzystny wpływ tej ogromnej globalnej ekspansji rybołówstwa przemysłowego na populacje ryb i na rybołówstwo uprawiane na małą skalę sprawił, że pojawiła się pilna potrzeba globalnego uregulowania tego, co narody i ich przemysł rybny mogą robić na otwartym morzu. Kwestia tego, kto jest właścicielem morza, stała się przedmiotem długotrwałych negocjacji międzynarodowych, które zakończyły się Konwencją ONZ o prawie morza (UNCLOS) z 1982 roku.
(...) Po militarnym zmiażdżeniu Japonii (podczas II wojny światowej) administracja USA bezzwłocznie wydała dokument, który we wrześniu 1945 r. stał się znany jako Proklamacja Trumana i który jednostronnie deklarował, że wszystkie zasoby dna morskiego na amerykańskim 'szelfie kontynentalnym' należą do Stanów Zjednoczonych. Szelf kontynentalny został zdefiniowany jako sięgający do głębokości 200 metrów. Tamta proklamacja rozszerzyła jurysdykcję USA na połowy na obszarach pełnego morza u wybrzeży USA, co było istotne, faktycznie lub potencjalnie, dla rybaków amerykańskich. Chociaż pozornie miała na celu ustanowienie obszarów chronionych, był to akt władzy imperialnej. Proklamacje były pierwszym współczesnym zapewnieniem wyłącznej jurysdykcji nad zasobami morskimi poza morzem terytorialnym kraju (zwykle mierzonym do dwunastu mil morskich od brzegu). I stanowiły precedens.
W czerwcu 1947 roku Chile, a następnie Peru poszły dalej i ogłosiły, że 200 mil morskich poza ich wybrzeżami jest odtąd ich wyłącznym terytorium. (...) Konwencja ONZ dotycząca szelfu kontynentalnego z kwietnia 1958 r. utrwaliła suwerenność narodową nad szelfem kontynentalnym w prawie międzynarodowym. Jednak przez jakiś czas wiele krajów przybrzeżnych nadal funkcjonowało w obrębie skromnych grodzeń morza, zwykle ustanawiając ścisłą suwerenność w zakresie trzech mil morskich od linii brzegowej i mniej rygorystyczne zasady do dwunastu mil.
(...) Globalne grodzenia mórz zostały dodatkowo przyspieszone przez konflikt między Wielką Brytanią a Islandią o prawa do połowów. (...) Trzy definiujące go 'wojny dorszowe' między Islandią a Wielką Brytanią miały miejsce w latach 1958-1976. (...) Trzecia wojna dorszowa nadała dalszy impuls do globalnej akceptacji zasady suwerenności narodowej nad 'Wyłączną strefą ekonomiczną' (WSE) rozciągającą się 200 mil morskich od wybrzeża. Zapisanie tej zasady w Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza (UNCLOS) z 1982 r., można opisać jako największy pojedynczy akt grodzenia w historii świata, obejmujący około jednej trzeciej światowych oceanów. (...) Aby osadzić go we właściwej perspektywie, ta grabież oceanów była osiemdziesiąt razy większa niż grabież ziemi, która miała miejsce od początku XXI wieku.
(...) UNCLOS przyznawał państwom również prawa do dna morskiego szelfu kontynentalnego, jeśli rozciągało się ono poza ich WSE do 350 mil morskich od wybrzeża. I utrwalił pojęcie 'mórz terytorialnych' - do dwunastu mil morskich - które czasami były zarezerwowane dla rybołówstwa na małą skalę.
Pojawiły się głosy sprzeciwu przeciwko koncepcji WSE, a jeden z nich był szczególnie znaczący. Arvid Pardo, maltańsko-szwedzki dyplomata określany mianem 'ojca Konferencji o Prawie Morza', w pełnym pasji przemówieniu na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ w listopadzie 1967 r. argumentował, że wszystkie morza poza bezpośrednimi wodami terytorialnymi należy uznać za 'wspólne dziedzictwo ludzkości' [the common heritage of mankind]. Ostrzegał on przed niebezpieczeństwem wynikającym z przyzwolenia wobec kilku silnym technologicznie i militarnie krajom, aby zdominowały oceany dla swych własnych korzyści. Jego ostrzeżenia przeszły bez echa.
Globalna legitymizacja wyłącznych stref ekonomicznych okazała się w efekcie aktem neokolonizacji. Najwięcej zyskały kraje o długich liniach brzegowych (…) oraz te z dużymi archipelagami wysp. (...) Co więcej, około 90% wszystkich połowów morskich odbywa się wewnątrz WSE, a ci, którzy chcą łowić w WSE muszą zapłacić za ten przywilej. Sprzyja to rybołówstwu przemysłowemu, dla którego opłaty licencyjne stanowią niewielki koszt, przy jednoczesnym wypieraniu rybołówstwa tradycyjnego na małą skalę.
(...) Ogromne grodzenie morza wyzwolone przez UNCLOS w efekcie przekształciło je z niezarządzanej strefy 'otwartego dostępu' – 'stanu natury' – w dobra wspólne zarządzane przez państwo z pożytkiem dla swoich obywateli. Jednak rządy w większości zignorowały swoją nabytą odpowiedzialność w zakresie ochrony morza jako dobra wspólnego, z którego mają prawo korzystać wszyscy obywatele. Tak jak właściciele posiadłości ziemskich wykorzystywali grodzenia do pozbawienia ludności dostępu do zasobów, domagając się ich zamiast tego dla swojego prywatnego zysku, tak usankcjonowanie suwerenności nad szelfem kontynentalnym i wyłącznymi strefami ekonomicznymi stworzyło rządom podstawę do przekazania eksploatacji zasobów morskich prywatnym, często międzynarodowym korporacjom, których głównym interesem jest zarabianie pieniędzy dla swoich właścicieli i udziałowców, niezależnie od tego, z której części świata się wywodzą.
(...) Traktowanie mórz jako własności prywatnej i źródła zysków wyznaczyło katastrofalny kurs, który nie tylko poważnie nadszarpnął ekosystemy oceaniczne oraz źródła utrzymania i kulturę społeczności przybrzeżnych, ale nieuchronnie będzie postępował dalej, niezależnie od retoryki środowiskowej rządów i firm. (...) Następnie trzeba odnotować wpływ innych zjawisk: podgrzanie i zakwaszenie oceanów spowodowane globalnym ociepleniem; zniszczenia spowodowane milionami ton plastiku, niekontrolowanymi wyciekami ropy i pompowaniem oleju napędowego do morza; szkody i zniszczenia wywołane górnictwem na dnie morza i powiązaną z nim działalnością morską, taką jak odwierty ropy i gazu prowadzone przez BP na największej na świecie głębinowej rafie koralowej; oraz osłabienie i wysiedlenie 'błękitnych commonerów', społeczności rybaków, których praktyki odtwarzają i chronią lokalne ekosystemy.
(...) W ciągu ostatniego stulecia, a zwłaszcza na przestrzeni ostatnich trzech dekad, ludzkość w coraz większym tempie niszczyła ekosystemy oceaniczne, a w sposób najbardziej widoczny działo się - choć nie tylko - na skutek przełowienia. Na początku XXI wieku większość głównych gatunków ryb była zagrożona wyginięciem. (...) Udział światowych populacji ryb poławianych w sposób niezrównoważony wzrósł z szacunkowych 10% w 1974 r. do 34% w 2020 r. Około 88% wszystkich wyznaczonych zasobów rybnych na całym świecie jest albo w pełni wyeksploatowanych, albo nadmiernie przetrzebionych. W 2020 roku międzynarodowe badanie wykazało, że z 1300 przeanalizowanych gatunków ryb i bezkręgowców morskich 82% jest usuwanych szybciej, niż mogą się zreprodukować.
(…) Stałą śpiewką ekonomistów rybołówstwa głównego nurtu jest 'problem łowisk' – przez co zwykle rozumieją przełowienie – który ma wynikać z braku ustanowionych praw własności prywatnej. Te prawa zostały jednak rozszerzone na kilka sposobów, uwydatniając i tak już zakrojoną wcześniej na szeroką skalę prywatyzację. Ale to nie rozwiązało problemu; raczej pogorszyło i tak już pogarszającą się sytuację. Zastosowana polityka uprawomocniła pogoń za rentą kosztem błękitnych dóbr wspólnych i ich strażników.
Jak na ironię, jest rybołówstwo jest branżą, która odróżnia się od innych sfer działalności gospodarczej. Większość ekonomistów utożsamia wydajność ze wzrostem gospodarczym. Jednak w rybołówstwie większa wydajność technologiczna spowodowała spadek produktywności pod względem uzyskiwanych połowów, ponieważ zaawansowana technologia wyczerpuje bazę zasobów. Komentując połowy na wodach Wielkiej Brytanii, Callum Roberts, jeden z czołowych brytyjskich naukowców zajmujących się morzem, zauważył: 'Na każdą godzinę spędzoną dzisiaj na połowach, na łodziach najeżonych najnowszymi urządzeniami elektronicznymi do wykrywania ryb, rybacy uzyskują zaledwie 6% tego, co łowili 120 lat temu. Innymi słowy, rybacy muszą dziś pracować siedemnaście razy ciężej, aby uzyskać ten sam połów, co ludzie w XIX wieku'.
(...) Bez względu na retorykę 'zrównoważonego wzrostu', 'zielonego wzrostu' lub 'błękitnego wzrostu', utrzymującą, że modele te zapewniają potrójną wygraną - dla ekspansji gospodarczej, ochrony środowiska i ograniczania ubóstwa - dążenie do niekończącego się wzrostu i zysku po prostu nie jest zgodne z zadaniem ratowania oceanów przed dalszą degradacją i wyginięciem gatunków. Modele te doprowadzą do zubożenia wielu społeczności przybrzeżnych i przyspieszą globalne ocieplenie i zniszczenie ekosystemów, zagrażając dobrobytowi całej ludzkości.
(...) Konsensus neoliberalny utorował drogę powstaniu całkowicie odmiennego globalnego systemu gospodarczego, niż obiecywali to jego wcześni zwolennicy. Najlepiej można go opisać jako 'kapitalizm rentierski', w którym coraz większa część dochodów generowanych przez działalność produkcyjną przepływa do tych, którzy posiadają aktywa majątkowe – fizyczne, finansowe lub intelektualne – a nie do pracowników i innych generujących ten dochód. (...) W tym kontekście oceany i ekosystemy morskie stały się nowym pograniczem eksploatacji przez kapitalizm rentierski, wspierany przez architekturę międzynarodowych instytucji i regulacje, które pomagały i sprzyjały prywatyzacji i plądrowaniu należących do nas wszystkich błękitnych dóbr wspólnych.
(...) Ani 'biznes jak zwykle', w postaci kapitalizmu rentierskiego, ani błękitny wzrost - iluzja, że zwycięzcami mogą być wszyscy, że wzrost błękitnej gospodarki da się pogodzić ze zrównoważeniem środowiskowym i integracją społeczną - nie zdołają powstrzymać szkód dla ekosystemów morskich i dóbr wspólnych. Oba modele podążają w złym kierunku, dążąc do wzrostu gospodarczego. Jedynym sposobem na odwrócenie destrukcyjnych tendencji (…) jest wspieranie globalnych błękitnych dóbr wspólnych, w których lokalne społeczności przejmują odpowiedzialność za odnowę błękitnej gospodarki i uzyskują rezyliencję, przy jednoczesnym ożywieniu etosu dóbr wspólnych i uwspólniania jako współdzielonego uczestnictwa.
(...) Myślenie o błękitnych dobrach wspólnych powinno obejmować pełny cykl przyrodniczy, z którym ludzie wchodzą w interakcję. 'Uwspólnianie' to nie tylko kwestia dzielenia się aktywnościami i zasobami między ludźmi; obejmuje ono również szacunek dla całego środowiska. Ważna jest również bliskość fizyczna. Obrońcy dóbr wspólnych żyją w sąsiedztwie i pośród swoich 'zasobów', obserwując ich narodziny, niemowlęctwo, dojrzewanie, umieranie i odradzanie się, a często także ich piękno i siłę. Otaczający ich świat przyrody staje się integralną częścią kultury i sposobów myślenia, życia i pracy zwykłych ludzi, z poszanowaniem wzajemności i współzależności życia. Z kolei rybołówstwo przemysłowe wprowadza dystans zarówno między połowem ryb i spożywaniem ryb, tym, skąd pochodzą rybacy i gdzie mieszkają konsumenci. W ten sposób wiedza wernakularna rozpierzcha się i zanika wraz z postępującą komercjalizacją.
(...) Zasady błękitnej rzecz-pospolitej [common-wealth]
Zasada prawa do utrzymania
(…) Jeśli przyjmiemy prawo do utrzymania w dobrach wspólnych jako fundamentalną zasadę powszechnej sprawiedliwości, wtedy możemy uzasadnić żądanie odszkodowania i zadośćuczynienia dla błękitnych commonerów, jak i dla każdej grupy commonerów, za każde wkroczenie, zepsucie się, grodzenie lub prywatyzację zasobów wspólnych, które zagraża temu prawu.
Zasada prawa do środowisko
(...) Commonerzy zawsze cenili sobie miejsca lub przestrzenie jako część swojego dziedzictwa. Wspólne siedlisko to społeczne dobro wspólne; to nie tylko miejsce zamieszkania, ale także wyobrażona lub 'odwzorowana' społeczność, w której można żyć w otaczającym środowisku. (…) Kiedy pochodzące z zewnątrz interesy komercyjne, takie jak duży trawler rybacki, wchodzą na wody siedlisk społeczności, to nie tylko łowią ryby, ale zakłócają działanie siedliska. (...) Siedlisko powinno być niedostępne dla utowarowienia i prywatyzacji.
Zasada pamięci społecznej
Przy projektowaniu strategii dla dóbr wspólnych, ważne jest oczywiście ustanowienie mechanizmów zapewniających legitymizację i ciągłość dóbr wspólnych oraz zwalczanie erozji spowodowanej zaniedbaniem lub kolizją zewnętrzną. Dobra wspólne i tradycje uwspólniania zawsze wymagały akceptacji przez społeczność przez dłuższy czas. (…) A więc w błękitnych dobrach wspólnych system zarządzania musi działać z poszanowaniem pamięci społecznej.
Zasada ostrożności
Kolejnym istotnym wyzwaniem jest zapobieganie niepotrzebnemu ryzyku w obliczu niepewności oraz ustanowienie mechanizmów monitorowania wpływu proponowanych zmian. (...) Podejście błękitnych dóbr wspólnych nadałoby zasadzie ostrożności wysoki priorytet, zwłaszcza że szkoda byłaby prawdopodobnie odczuwana przez społeczność lub jej podstawę ekologiczną.
Zasada międzypokoleniowa
(...) Cokolwiek jest uważane za dobro wspólne, powinno być chronione dla potomności, a każde pokolenie ma obowiązek przekazać co najmniej równą część tego, co samo odziedziczyło. (…) Ci, którzy czerpią korzyści komercyjne są dłużni odszkodowanie commonerom dnia dzisiejszego i jutrzejszego.
Zasada doktryny zaufania publicznego
Jeśli coś w przyrodzie jest przekształcane w zasoby do użytku ludzkiego, państwo staje się powiernikiem, odpowiedzialnym za działanie w imieniu wszystkich commonerów. (...) Państwo ma zatem obowiązek ochrony środowiska dotkniętego działalnością gospodarczą. To z pewnością wyklucza wszelkiego rodzaju ekologiczne systemy 'kredytowe' lub 'offsetowe', takie jak tworzenie lub utrzymywanie rafy koralowej jako zapłata za zniszczenie lub uszkodzenie innej rafy koralowej lub powstrzymanie się od połowów przemysłowych w jednym chronionym obszarze w zamian za bardziej intensywne połowy w innym. .
Zasada demokracji deliberatywnej
W gospodarce rynkowej, szczególnie tej zorientowanej na kapitalizm rentierski, mniejszość posiadająca władzę rynkową wybierze krótkoterminowe zyski. W dobrach wspólnych decyzje ekonomiczne podejmowane są wspólnie i będą zmierzać w kierunku demokracji deliberatywnej, trzymającej w ryzach pogoń za rentą, ponieważ większość będzie chciała odtworzyć wspólne zasoby.
System dystrybucyjny błękitnych dóbr wspólnych
Aby dobra wspólne mogły prosperować, społeczność musi mieć odpowiednie dochody i zdolność do podnoszenia poziomu życia, bez narażania na szwank tego, co wspólne lub zwracania się z powrotem ku pogoni za wzrostem PKB. Mając na uwadze powyższy zestaw wytycznych etycznych, poniższe propozycje opierają się na trzech roszczeniach dystrybucyjnych:
Po pierwsze, w oparciu o uznanie wspólnego bogactwa, wszystkie formy dochodu rentierskiego i czerpane ze wspólnego bogactwa powinny być dzielone, poprzez dystrybuowanie ich w sprawiedliwy sposób. Przypomnijmy, że dochody rentierów wynikają ze sztucznego niedostatku stworzonego przez prywatne bogactwa (paradoks Lauderdale'a) oraz z instytucji, przepisów, polityki fiskalnej i innych mechanizmów, które wprowadziły rządy i organy międzynarodowe, a nie z zasług czy wysiłków poszczególnych beneficjentów. Tak więc, jeśli dochody rentierskie mają być przechwycone dla dóbr wspólnych, musimy przyjrzeć się wszystkim zasobom, które są częścią wspólnego dziedzictwa, obejmującego dobra wspólne naturalne, społeczne, obywatelskie, kulturowe i oparte na wiedzy. Na przykład: dlaczego finansiści zarabiają dziś znacznie więcej pieniędzy niż ich poprzednicy, co jest w dużej mierze spowodowane ideologiczną liberalizacją rynków finansowych w latach 80. i 90. XX wieku. Albo, dlaczego Big Tech zrodził plutokrację multimiliarderów i stworzył nieodpowiedzialne przed nikim globalne monopole, co wynika w dużej mierze z globalizacji amerykańskiego reżimu praw własności intelektualnej w latach 90. XX wieku. Czy też, dlaczego konglomeraty rybackie dominują w rybołówstwie morskim, co wynika w znacznej mierze z hojnych subsydiów i osłabionych państw, które są skłaniane do zawierania stronniczych umów o dostępie do rybołówstwa lub wątpliwych przedsięwzięć typu joint venture.
Po drugie, koszty uboczne, które zagrażają dobrom wspólnym, takie jak zanieczyszczenie i szkody w ekosystemach, powinny być pokrywane zgodnie z zasadą 'zanieczyszczający płaci'.
(...) Trzecie twierdzenie głosi, że dochód i bogactwo nas wszystkich zawdzięczamy głównie wysiłkom, osiągnięciom i szczęściu wielu pokoleń przed nami, a nie indywidualnym zasługom czy nawet ciężkiej pracy. Wszyscy powinniśmy mieć sprawiedliwy udział w tym bogactwie publicznym, jako równi commonerzy.
(...) Co zrobić z powyższymi wpływami do Funduszu Błękitnych Dóbr Wspólnych? Powinniśmy zacząć od uznania, że tak jak bogactwo i dochód nas wszystkich pochodzi głównie z majątku wspólnego przekazanego nam przez przeszłe pokolenia, tak samo wpłaty pobierane do Funduszu Dóbr Wspólnych pochodzą z tego majątku wspólnego. (…) Statutowym obowiązkiem Funduszu powinno być działanie w charakterze stewarda lub powiernika w celu zachowania wartości kapitałowej zasobów i to w sposób zgodny z zasadą międzypokoleniową. W tym celu może on dokonywać inwestycji, co powinno zwiększać wartość kapitałową Funduszu. Następnie może rozdzielać nadwyżkę jako wspólną dywidendę między commonerami zasługującymi na rekompensatę za utratę dóbr wspólnych. Jedynym sprawiedliwym sposobem, aby to zrobić, są wspólne dywidendy o równej wartości, wypłacane jako dochód podstawowy. Powinno to stać się prawem gospodarczym”.
G. Standing, The Blue Commons: Rescuing the Economy of the Sea, 2022.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz