The clash of colonial and indigenous commons
"What were the broad processes by which settlers of European stock created new forms of tenure and wrested control of lands from indigenous peoples, first in the Americas and later across wide stretches of Africa and Oceania? Anyone interested in this basic question about colonization and dispossession in an Atlantic world setting may be tempted to think in terms of a great “enclosure movement” that took shape first in England and Western Europe and then extended overseas to the New World, bringing survey lines, fences, and legal rules fostering exclusive access and transferability. (…) Certainly, there is an intriguing, if rough, coincidence of peak periods of enclosure in England—the Tudor period and the late eighteenth century—with times of imperial expansion and reinvigoration.
(…) While the long-run tendency may indeed have been in the direction of an enclosed private property regime that largely excluded natives, colonization was also accompanied by the establishment of commons. Evidence from seventeenth-century New Spain, New France, and New England can shed light on the interplay of enclosure and commons in the formation of colonial property regimes in North America. It shows that common property was a central feature of both native and settler forms of land tenure in the early colonial period and that dispossession came about largely through the clash of an indigenous commons and a colonial commons.
In the fifth chapter of his Second Treatise of Civil Government, a brief but powerfully argued essay titled “Of Property,” Locke has much to say about commons, enclosure, and, at least by implication, colonization. However, while he emphasizes similarity in the economic implications of commons and enclosure on the two sides of the Atlantic, Locke introduces a radical distinction between the village commons of the Old World and the open lands of the New when he turns to questions of justice and rights.
America represents a different sort of commons, wide open and available to all: not collective property, but rather the antithesis of property. Enclosure at home and enclosure overseas may be equally desirable ends, but they have to come about by very different means according to Locke. In England, voluntary agreement (and presumably compensation) is a must, whereas enclosure in America requires no one’s permission. This procedural divergence over enclosure, critical to Locke’s implied theory of colonial property formation, rests on the elision of two different criteria. Legitimate common property is local/particular, and it is instituted in law, whereas pre-colonial America knows no law, and its lands constitute a commons of universal scope: it corresponds to nature itself.
Contemporary research on the commons has shown that common property does not necessarily depend on legal formalities, but is more typically an organic aspect of fishing, hunting, grazing, or wood-cutting communities. That common property of this sort might be found in pre-Columbian North America, might even have been the norm, is a possibility that Locke never entertained. His reasoning rests too heavily on a basic ontological division between civil societies and their antithesis, natural humanity: on one side were civilized communities where land could be owned individually or communally, on the other uncivilized communities where land was open to all. In erasing the distinction, where American natives were concerned, between particular commons and openaccess resources, Locke effectively disqualified them as proprietors.
Common property was, in fact, a fundamental feature of landholding in both the New World and the Old in the early modern centuries. The commons came in myriad forms, varying from one environmental setting and subsistence regime to the next. The commons might be thought of both as a place—the village pasture—and as a set of access rights, such as gleaning and stubble grazing. This portion of the commons located in the tillage zone of a given community might be designated the “inner commons.” “Outer commons” can then be used to refer to collectively owned resources in the surrounding area beyond local croplands. This was called “the waste” in England: the zone of moor, mountain, marsh, or forest that rural folk used as rough pasture for their livestock as well as for cutting wood or peat for fuel, gathering herbs, taking rushes for basketry or thatching, felling timber for construction, and so on.
While our language of commons derives from European settings and practices, versions of common property, both the “inner commons” and the “outer commons,” were present right across indigenous North America as well. (…) We can, then, speak of an “indigenous commons,” recognizing the wide variety of arrangements by which terrain and resources belonged to specific human collectivities in the real America where Europeans came to establish their colonies. Apart from cultivated areas, America was a quilt of native commons, each governed by the land-use rules of a specific human society. The notion of a universal commons completely open to all—Locke’s “America”—existed mainly in the imperial imagination.
To this pre-owned continent came Spanish, English, and French colonists, occupying space, appropriating resources, and developing tenure practices to suit their purposes. Cleared, plowed, and enclosed farms were a part of that process of appropriation, but so were varieties of what we can call the “colonial commons.” A settler version of the “outer commons” would prove most threatening to the existing indigenous commons, because of its expansive tendencies, but the pioneers of New Spain, New France, and New England also instituted “inner commons.”
(…) If we can generalize about enclosures and the inner commons in the early stages of the European occupation of North America, it would be fair to say that settlers laid claim to land sometimes as individual families cultivating self-contained farms, sometimes as a community sharing a given space and its resources. Typically, there was a combination of “private property” and collective management. It is worth taking stock of settler commoning, if only to challenge the Lockean and neo-Lockean tendency to equate colonization, enclosure, and privatization.
The territorial extent of colonial assarts was actually quite limited during the early phases of colonization, and given the terrible depopulation occasioned by the spread of Old World diseases, they did not always cause great dislocation in and of themselves. In many places, natives welcomed settlers. (…) This was not entirely imperialist wishful thinking; it was also a reflection of the fact that “plantations” could be integrated, at least in theory, into an existing indigenous commons as part of an extensive network of places and resources governed by recognized rules of access. Obviously, the “improvement” of the land tended to undermine native subsistence in the long run as settler populations grew and as the environment was progressively transformed. But running ahead of the enclosed ecumene in many parts of the New World was a colonial outer commons: an area of settler hunting, timbering, foraging, and above all grazing that was arguably a more significant agent of dispossession than the fields and fences commonly associated with colonial settlement.
What used to be known in the United States as “the frontier” can be redefined as the zone of conflict between the indigenous commons and the colonial (outer) commons. These two commons were not different places, but rather contending customs and rules regulating the use of a given space and its resources. Over wide areas of New Spain, the intrusion of a new colonial commons into, alongside, and over the preexisting indigenous commons was central to the dispossession of Indian peoples in the sixteenth, seventeenth, and eighteenth centuries.
(…) Across the dry grasslands, and in some tropical forest regions as well, a colonial commons was taking form, and its spatial extent kept growing. This commons was shaped by colonial legislation and land-granting practices, as well as by the effects of ecological change and demographic shifts. The wasteland commons was not supposed to be for the use of Spaniards alone: the law was explicit as to natives’ right to the resources of the mountains and the tierras baldias (public lands). Of course, these areas beyond the intensely cultivated valley lands were already part of the commons of one indigenous community or another, the use of their timber, water, game, and medicinal plants and roots governed by local rules of access. The colonial commons did not necessarily nullify the indigenous commons, but it could undermine it very severely, not least because of the way it revolved around the open-range grazing of herbivores. Melville nicely sums up the crux of the conflict: “Then as today, common grazing only works when all parties agree to the rules governing the use of specified areas of land; but the Spaniards regarded all land not sown with crops as potential grazing lands, and, as conquerors, Spanish pastoralists could afford to ignore their own laws and customs when it suited them.” As Indians fought to protect their crops and their access to the dwindling resources of the rough lands, they were, in effect, engaged in an unequal struggle to preserve their indigenous commons against the aggressive expansion of the colonial commons.
In the wake of this unequal clash of commons came a process of private property formation that bore some resemblance to enclosure. Crucial to the process of hacienda formation was the intensification of property rights and the progressive removal of land from the colonial commons. It was not simply a matter of accumulating land, but of transforming what had started out as little more than a collection of licenses to graze into something more like private property. (..) “True property rights had taken the place of the original usufruct rights”.
(…) As with classic enclosure in England, the creation of more exclusive claims to land undermined the subsistence of the poor (Indians in the present case) and hastened the emergence of a class of low-wage agricultural laborers. In Mexico, ranching latifundia both depended on and contributed to the creation of a workforce of dispossessed native peasants.
Colonization proceeded very differently in the more northerly portions of North America, but here, too, a clash of commons was central to the dispossession of native populations. (…) Whereas English observers of the time deplored as a kind of partial reversion to nature the American tendency to allow animals to wander while concentrating efforts on developing the arable land, Virginia Anderson demonstrates that this practice played a significant part in dispossessing natives along the edges of English North America. (…) open grazing represented a claim to the land itself: 'Colonists in effect appropriated Indian common lands to serve as their own commons'.
This point deserves to be underlined. Colonists were claiming more than just the livestock that they themselves had introduced to this region. The territory where their animals ranged was already a commons of sorts; in an intricate geography that we catch only obscure glimpses of through European sources, indigenous families, bands, and tribes maintained access rights to the resources of this region. When settlers proclaimed, in effect, that the Indians’ deer, fish, and timber were open to all, colonists included, yet the hogs and cattle roaming these same woods remained private property, they were indeed attempting a wholesale appropriation. Beyond the limited clearings that were occupied and farmed by the English, they were asserting control over a larger zone that would correspond to the “wasteland” of rural Europe. Indians were allowed to live here and to support themselves as best they could, but the rules governing access to resources would be those of the colonists. In practice, the margin of subsistence could shrink to the vanishing point for Indians living on the colonial commons. In Maryland, a native leader named Mattagund addressed authorities in these terms: “Your cattle and hogs injure us you come too near to us to live and drive us from place to place. We can fly no further let us know where to live and how to be secured for the future from the hogs and cattle.” Here, as in New Spain, the commons functioned as a prime instrument of dispossession.
Needless to say, natives did not give up their commons without a fight. There is no way of knowing how often stray pigs and cows were killed, either for their meat or in retaliation for damaging crops or food caches. Indians made efforts to negotiate shared use of the land, but when colonists refused to cooperate and when local tensions rose, domestic animals were often targeted for destruction.
If New Spain and the English colonies present parallel histories of an expansive outer commons that facilitated later enclosure by undermining native subsistence, New France stands as a contrasting case. Here, climate, terrain, and demographic realities combined to ensure that the colonial outer commons remained a rather insignificant factor. (…) Complaints, such as there are, come not from Indians but from settlers, protesting that the natives’ dogs are slaughtering their sheep. To the various explanations that have been advanced in the past for the comparatively peaceful relationship between natives and settlers in New France (such as the fur trade, low populations, and the Catholic approach to cultural diversity), we might add one additional consideration: the absence of an aggressive colonial commons.
Dispossession through colonial commons was not limited to seventeenth-century colonial North America; similar processes extended across broad sections of the globe in later centuries. Dutch pastoralists, starting out from the Cape of Good Hope, moved their herds ever further into the South African interior, wresting control of vast grasslands from Khoikhoi herders without significant recourse to enclosure, improvement, or legally instituted property. Instead, they relied on firearms, horses, and government licenses (“loan farms”) to gain control of vital water sources; natives moved away or accepted subordinate positions as employees on white-controlled ranches. A similar pattern developed across Australia in the nineteenth century, where sheep-raisers drove their herds onto what was regarded as a great interior common pasture, regardless of the prior claims of aboriginal foragers.
(…) The high plains of the western United States constitute an interesting variant on a nineteenth-century global pattern. Here, the key ecological development that undermined the subsistence, and therefore the strength, of indigenous populations was the disappearance of the bison herds; faced with starvation, natives could not resist dispossession and confinement to reservations. (…) The industrial hunters and the ranchers extended their respective versions of the colonial commons across the wide western plains, making major contributions to the annihilation of the bison and the destruction of the native commons.
America (not to mention Australia, South Africa, and New Zealand) did not greet Europeans as an open-access universal commons, and settlers did not initially establish control of the land through procedures resembling enclosure. In the long run, of course, fences, surveys, registry offices, and other developments associated with private property made their appearance and stabilized new property regimes from which native peoples were largely excluded. But privatization of land was not the main mechanism by which indigenous territory came into the possession of colonizers; by the time that sort of enclosure occurred in many places, dispossession was already an accomplished fact, thanks in large measure to the intrusions of the colonial commons.
(…) The notion that pre-Columbian America formed a universal commons and that colonization took the form of a massive program of enclosure, establishing property in land where no such thing had been known before, has had a long life. A pro-colonialist, pro-enclosure variant can be traced from Locke and his predecessors through the Scottish Enlightenment, where the idea took root that private property was the very hallmark of civilization (and the justification for European rule over “rude” societies lacking that institution), to the modern notion that “property rights,” in the sense of strong and exclusive individual claims to land, are essential to economic development. Many writers on the left are just as inclined to subscribe to Locke’s view of colonization-as-enclosure, though in this case the valences of commons and enclosure are reversed. The association of “commons” with the poor in England and the Indians in America, not to mention its overtones of sharing and cooperation, can lead to a romantic view that emphasizes the collective aspects of commoning to the neglect of the exclusive nature of most commons known to history.
(…) A clearer sense of colonial property formation, purged of colonialist ideology, requires us to jettison the concept of the universal open commons and to explore the ways in which different property systems, each with its particular practices of commoning, confronted one another in an unequal struggle".
A. Greer, Commons and Enclosure in the Colonization of North America, "The American Historical Review", Volume 117, Issue 2, April 2012.
Zderzenie kolonialnych i tubylczych dóbr wspólnych
"Jakie były szersze procesy, poprzez które osadnicy z Europy stworzyli nowe formy własności i wyrwali kontrolę nad gruntami ludom tubylczym - najpierw w obu Amerykach i kolejno na rozległych obszarach Afryki i Oceanii? Każdy, kto zainteresowany jest tą podstawową kwestią dotyczącą kolonizacji i wywłaszczenia w świecie atlantyckim może pokusić się o myślenie o tych procesach w kategoriach wielkiego 'ruchu grodzenia', który ukształtował się wpierw w Anglii i Europie Zachodniej i następnie rozszerzył się na Nowy Świat, przenosząc tam linie pomiarowe, płoty i zasady prawne wspierające wyłączny dostęp [do własności] i możliwość jej przenoszenia. (...) Z pewnością, istnieje intrygujący, choć naciągany, związek pomiędzy szczytowymi okresami grodzeń w Anglii - okresem dynastii Tudorów i późnym wiekiem XVIII - z czasami imperialnej ekspansji i ożywienia.
(...) Chociaż długoterminowa tendencja faktycznie mogła zmierzać w kierunku grodzenia reżimu własności prywatnej, który w znacznej mierze wykluczał tubylców, to kolonizacji towarzyszyło także formowanie się dóbr wspólnych. Materiał dowodowy z siedemnastowiecznej Nowej Hiszpanii, Nowej Francji i Nowej Anglii może rzucić nowe światło na wzajemne oddziaływanie grodzeń i dóbr wspólnych w powstawaniu reżimów własności kolonialnej w Ameryce Północnej. Pokazuje on, że własność wspólna była centralną częścią składową zarówno rdzennych, jak i osiedleńczych form posiadania ziemi we wczesnym okresie kolonialnym i że wywłaszczenie dokonało się w dużym stopniu na skutek zderzenia tubylczych i kolonialnych dóbr wspólnych.
W piątym rozdziale Drugiego traktatu o rządzie, w zwięzłym, ale pełnym argumentacji eseju zatytułowanym O własności, Locke miał wiele do powiedzenia o dobrach wspólnych, grodzeniu i - przynajmniej w domyśle - o kolonizacji. Jednakże, chociaż podkreślał podobieństwo między gospodarczymi implikacjami dóbr wspólnych i grodzenia po dwóch stronach Atlantyku, to Locke wprowadził radykalne rozgraniczenie pomiędzy wioskowymi dobrami wspólnymi Starego Świata i otwartymi terenami Nowego Świata, kiedy odnosił się do kwestii praw i sprawiedliwości.
Ameryka reprezentuje [dla Locke'a] inny rodzaj dobra wspólnego, szeroko otwartego i dostępnego dla wszystkich: nie własności wspólnej, a raczej antytezy wszelkiej własności. Grodzenia u siebie i grodzenia zamorskie mogą być równie pożądanymi skutkami, ale muszą się zrealizować - według Locke'a - za sprawą bardzo odmiennych środków. W Anglii dobrowolne porozumienie (i przypuszczalnie odszkodowanie) jest czymś koniecznym, podczas gdy grodzenia w Ameryce nie wymagają niczyjej zgody. Ta proceduralna różnica w odniesieniu do grodzeń, kluczowa dla dorozumianej Locke'owskiej teorii formowania się własności kolonialnej, zasadza się na rozdźwięku między dwoma różnymi kryteriami. Uprawomocniona własność wspólna jest lokalna/partykularna i zinstytucjonalizowana w prawie, podczas gdy przedkolonialna Ameryka nie zna prawa, a jej ziemie stanowią dobra wspólne o uniwersalnym zakresie: odpowiadają naturze jako takiej.
Współczesne badania nad dobrami wspólnymi pokazały, że dobro wspólnie niekoniecznie zależy od prawnych formalności, ale stanowi zazwyczaj organiczny aspekt funkcjonowania społeczności rybackich, łowieckich, pasterskich czy żyjących z wyrębu. To, że własność wspólną tego rodzaju można odnaleźć w pre-kolumbijskiej Ameryce Północnej, że mogła być tam normą, nie było przez Locke'a brane pod uwagę. Jego rozumowanie opierało się zbyt mocno na podstawowym ontologicznym podziale na społeczeństwa obywatelskie i ich antytezę, ludzkość w stanie natury: po jednej stronie były cywilizowane społeczności, w których ziemia mogła być posiadana indywidualnie lub komunalnie; z drugiej strony były społeczności niecywilizowane, w których ziemia była otwarta dla wszystkich. Usuwając - w odniesieniu do rdzennych Amerykanów - rozróżnienie na partykularne dobra wspólne i zasoby wolnego dostępu, Locke w rezultacie odmawiał im prawa do bycia posiadaczami.
Własność wspólna była, w rzeczywistości, fundamentalnym składnikiem posiadania ziemi zarówno w Nowym Świecie, jak i w Starym w społeczeństwach wczesnej nowoczesności. Dobra wspólne występowały w niezliczonych formach, różniących się w zależności od uwarunkowań środowiskowych i reżimów utrzymania. Dobra wspólne można skonceptualizować zarówno jako miejsce - wiejskie pastwisko - jak i jako zestaw praw dostępu, takich jak zbieractwo [gleaning] i wypas na ścierniskach. Tego rodzaju część dóbr wspólnych, zlokalizowana w strefie uprawnej danej wspólnoty może zostać oznaczona jako 'wewnętrzne dobra wspólne'. 'Zewnętrzne dobra wspólne' odnosić się mogą do kolektywnie posiadanych zasobów w obszarze otaczającym lokalne uprawy. Nazywano je 'odpadami' [the waste] w Anglii: to strefa wrzosowisk, gór, bagien czy lasu, którą ludność wiejska używała jako pastwisko dla swojego inwentarza, jak również do ścinania drzewa czy pozyskiwania torfu na opał, do zbioru ziół, sitowia na kosze lub strzechę, ścinania drewna jako budulca i tak dalej.
Chociaż nasz słownik dotyczący dóbr wspólnych wywodzi się z europejskiego otoczenia i praktyk, pewne wersje własności wspólnej, zarówno 'wewnętrznych dóbr wspólnych', jak i 'zewnętrznych dóbr wspólnych', były obecne również w obrębie tubylczej Ameryki Północnej. (...) Możemy wobec tego mówić o 'tubylczych dobrach wspólnych', rozpoznając przy tym szeroki zestaw rozwiązań, na mocy którego teren i zasoby były przynależne określonym ludzkim społecznościom w realnie istniejącej Ameryce [a nie wyobrażonej Ameryce Locke'a], do której Europejczycy przybyli, by ustanowić swoje kolonie. Poza uprawianymi gruntami, Ameryka była zlepkiem rodzimych dóbr wspólnych, z których każde było zarządzane poprzez zasady użytkowania ziemi typowe dla poszczególnej społeczności. Pojęcie uniwersalnego dobra wspólnego, całkowicie otwartego dla wszystkich - Locke'owskiej 'Ameryki' - istniało głównie w imperialnej wyobraźni.
Do tego już posiadanego kontynentu przybyli hiszpańscy, angielscy i francuscy koloniści, zajmujący przestrzeń, przywłaszczający zasoby i rozwijający praktyki posiadania, które służyły im zamiarom. Oczyszczone, zaorane i ogrodzone farmy stanowiły część procesu zawłaszczenia, ale tak samo było z różnymi odmianami tego, co możemy nazwać 'kolonialnymi dobrami wspólnymi'. Osadniczy wariant 'zewnętrznych dóbr wspólnych' miał okazać się najbardziej zagrażający dla istniejących tubylczych dóbr wspólnych, ze względu na swoje ekspansjonistyczne tendencje, ale pionierzy w Nowej Hiszpanii, Nowej Francji i Nowej Anglii ustanawiali także 'wewnętrzne dobra wspólne'.
(...) Jeśli mielibyśmy uogólnić narrację o grodzeniach i wewnętrznych dobrach wspólnych na wczesnych etapach europejskiego zasiedlania Ameryki Północnej, należałoby uczciwie stwierdzić, że osadnicy wysuwali roszczenia do ziemi niekiedy jako indywidualne rodziny, kultywujące samodzielne gospodarstwa, a niekiedy jako wspólnoty współdzielące daną przestrzeń i jej zasoby. Zwykle następowało połączenie 'własności prywatnej' i kolektywnego zarządzania. Warto przyjrzeć się osadniczym mechanizmom uwspólniania [commoning], choćby po to, by zakwestionować Locke'owskie i neo-Locke'owski inklinacje do zrównywania kolonizacji, grodzeń i prywatyzacji.
Terytorialny zasięg kolonialnych zawłaszczeń był w rzeczywistości dość ograniczony we wczesnych fazach kolonizacji i mając na uwadze straszliwe wyludnienie spowodowane rozprzestrzenianiem się chorób Starego Świata, trzeba zauważyć, że zawłaszczenia te nie zawsze powodowały wielkie niepokoje. W wielu miejscach tubylcy dobrze przyjmowali osadników. (...) Nie było to wyłącznie imperialistyczne myślenie życzeniowe; było to odzwierciedlenie faktu, że 'plantacje' mogły być integrowane, przynajmniej w teorii, z istniejącymi tubylczymi dobrami wspólnymi jako element rozległej sieci miejsc i zasobów, zarządzanych poprzez reguły dostępu. Oczywiście, 'ulepszanie' gruntów niosło ze sobą tendencję do osłabiania warunków utrzymania tubylców na dłuższą metę, w miarę wzrostu populacji osadników i stopniowej transformacji środowiska. Ale wybiegając poza ogrodzoną ekumenę w wielu częściach Nowego Świata, znajdowały się tam kolonialne zewnętrzne dobra wspólne: obszar polowań osadników, wyrębu, zbiorów, a przede wszystkim wypasu, który był prawdopodobnie bardziej znaczącym czynnikiem wywłaszczeń niż pola i płoty powszechnie kojarzone z osadnictwem kolonialnym.
To, co było znane w Stanach Zjednoczonych jako 'pogranicze' może zostać zredefiniowane jako strefa konfliktu pomiędzy tubylczymi dobrami wspólnymi a kolonialnymi (zewnętrznymi) dobrami wspólnymi. Te dwa rodzaje dóbr wspólnych nie stanowiły różnych miejsc, ale były raczej konkurencyjnymi zwyczajami i zasadami regulującymi użytek danej przestrzeni i jej zasobów. Na szerokich obszarach Nowej Hiszpanii wtargnięcie nowych kolonialnych dóbr wspólnych do, obok i na istniejące wcześniej tubylcze dobra wspólne miało kluczowe znaczenie dla wywłaszczenia ludów indiańskich w szesnastym, siedemnastym i osiemnastym stuleciu.
(...) Na suchych łąkach, a także w niektórych regionach lasów tropikalnych, formowały się kolonialne dobra wspólne, a ich zasięg przestrzenny stale wzrastał. Te dobra wspólne zostały ukształtowane przez kolonialne ustawodawstwo i praktyki przyznawania gruntów, jak również przez skutki przemiany ekologicznej i zmian demograficznych. Dobra wspólne w formie nieużytków nie miały być przeznaczone jedynie na użytek Hiszpanów: prawo jasno określało uprawnienia tubylców do zasobów w górach i na tierras baldıas (gruntach publicznych). Oczywiście, te obszary leżące poza intensywnie użytkowanymi ziemiami z dolin były już częścią dóbr wspólnych tej czy innej wspólnoty tubylców, a użytek ich drewna, wody, zwierzyny czy roślin leczniczych i korzeni rządzony był przez lokalne zasady dostępu. Kolonialne dobra wspólne niekoniecznie musiały anulować tubylcze dobra wspólne, ale mogły bardzo poważnie je osłabiać, nie tylko ze względu na to, że obracały się one wokół wypasu roślinożernych zwierząt na otwartym terenie. [Elinor] Melville zgrabnie podsumowuje sedno konfliktu: 'Wtedy, jak i dziś, wspólnotowy wypas działa dobrze jedynie wówczas, gdy wszystkie strony zgadzają się, co do zasad rządzących użytkiem określonych obszarów ziemi; ale Hiszpanie postrzegali wszystkie niezasiane pod uprawy ziemie jako potencjalne pastwiska i - jako zdobywcy - hiszpańscy pasterze mogli pozwolić sobie na ignorowanie swoich własnych praw i zwyczajów, kiedy to im pasowało'. Gdy Indianie stawali do walki w obronie swoich upraw i swojego dostępu do kurczących się zasobów surowych ziem, byli oni - w rezultacie - uwikłani w nierówną walkę, by zachować swoje tubylcze dobra wspólne w kontrze do agresywnej ekspansji kolonialnych dóbr wspólnych.
W następstwie tego nierównego zderzenia dóbr wspólnych wyłonił się proces formowania się prywatnej własności, który pod pewnymi względami przypomina grodzenia. Kluczowa dla procesu powstawania instytucji haciendy była intensyfikacja praw własności i stopniowe uwalnianie ziemi z kolonialnych dóbr wspólnych. Nie była to po prostu kwestia akumulacji ziemi, ale przeobrażania tego, co początkowo było niewiele więcej niż zbiorem licencji do wypasu w coś, co było bardziej jak własność prywatna. (...) 'Prawdziwe prawa własności zajęły miejsce pierwotnych praw użytku [usufruct]'.
(...) Tak jak w przypadku klasycznych grodzeń w Anglii, wytworzenie bardziej ekskluzywnych roszczeń do ziemi osłabiło środki utrzymania ubogich (w tym wypadku - Indian) i przyspieszyło wyłonienie się klasy nisko opłacanych robotników rolnych. W Meksyku hodowla latyfundiów zarówno zależała od, jak i przyczyniła się do powstawania siły roboczej wywłaszczonych rdzennych chłopów.
Kolonizacja postępowała bardzo odmienne na bardziej północnych obszarach Ameryki Północnych, ale tutaj także zderzenie dóbr wspólnych było kluczowe dla wywłaszczenia rdzennych populacji. (...) Podczas gdy ówcześni angielscy obserwatorzy potępiali amerykańską tendencję do przyzwalania zwierzętom na wędrowanie, koncentrując się w zamian na rozwoju gruntów ornych, to Virginia Anderson pokazała, że w angielskiej Północnej Ameryce ta praktyka odegrała znaczącą rolę w wywłaszczaniu tubylców. (...) Otwarte pastwiska wyrażały pretensje do ziemi jako takiej: 'W rezultacie koloniści przywłaszczyli wspólne ziemie Indian po to, by służyły im one jako ich własne dobra wspólne'.
Ten punkt zasługuje na podkreślenie. Koloniści domagali się więcej niż trzody, którą sami wprowadzili do tego regionu. Terytorium, na którym wypasały się ich zwierzęta było już pewnego rodzaju dobrem wspólnym; w ramach zawiłej geografii, której jedynie przebłyski znajdujemy w europejskich źródłach, tubylcze rodziny, grupy i plemiona zachowywały prawa dostępu do zasobów danego regionu. Kiedy osadnicy ogłosili, że indiańskie jelenie, ryby i drewno są otwarte dla wszystkich, łącznie z kolonistami, a jednak świnie i bydło, przechadzające się po tych samych lasach pozostawało własnością prywatną, to próbowali dokonać w rzeczy samej hurtowego zawłaszczenia. Poza ograniczonymi polami, które były zajęte i uprawiane przez Anglików, sprawowali oni kontrolę nad większą strefą, która była odpowiednikiem 'nieużytków' rolniczej Europy. Indianom pozwalano tutaj żyć i utrzymywać się najlepiej jak potrafili, ale reguły rządzące dostępem do zasobów należały do kolonistów. W praktyce, w przypadku Indian bytujących w kolonialnych dobrach wspólnych, margines utrzymania mógł kurczyć się aż do poziomu zanikania. W Maryland tubylczy przywódca noszący imię Mattagund zwrócił się do władz w ten sposób: 'Wasze bydło i świnie wyrządzają nam szkodę, zbliżacie się zbyt blisko nas, abyśmy mogli przeżyć i pędzicie nas z miejsca na miejsce. Nie możemy dalej uciekać, powiedzcie nam, gdzie mamy żyć i jak zabezpieczyć się na przyszłość przed świniami i bydłem'. Tutaj, tak jak i w Nowej Hiszpanii, dobra wspólne funkcjonowały jako główne narzędzie wywłaszczenia.
Nie trzeba dodawać, że tubylcy nie oddali swoich dóbr wspólnych bez walki. Nie możemy wiedzieć jak często zabijano niepilnowane świnie i krowy, czy to ze względu na ich mięso, czy to w odwecie za zniszczenie upraw, czy opróżniano skrytki z żywnością. Indianie podejmowali próby negocjowania współdzielonego użytku ziemi, ale kiedy koloniści odmówili współpracy i gdy lokalne spięcia narastały, zwierzęta domowe często stawały się celem ataków.
Jeśli Nowa Hiszpania i kolonie angielskie przedstawiają równoległe historie ekspansywnych zewnętrznych dóbr wspólnych, które ułatwiały późniejsze grodzenie poprzez osłabianie tubylczych źródeł utrzymania, to Nowa Francja stanowi kontrastowy przypadek. Tutaj klimat, teren i realia demograficzne łącznie sprawiły, że kolonialne zewnętrzne dobra wspólne pozostały raczej niewiele znaczącym czynnikiem. (...) Skargi, jeśli się pojawiały, pochodziły nie od Indian, ale od osadników, protestujących przeciwko zabijaniu owiec przez psy należące do tubylców. Do różnych wyjaśnień, które w przeszłości wysuwano w odniesieniu do relatywnie pokojowych stosunków pomiędzy tubylcami a osadnikami w Nowej Francji (takich jak handel futrami, niewielka liczba ludności i katolickie podejście do różnorodności kulturowej) można dodać jeszcze jedno spostrzeżenie: brak agresywnych kolonialnych dóbr wspólnych.
Wywłaszczenie poprzez kolonialne dobra wspólne nie ograniczało się do siedemnastowiecznej kolonialnej Ameryki Północnej; podobne procesy rozciągały się w kolejnych stuleci na rozległe połacie globu. Holenderscy pasterze, począwszy od Przylądka Dobrej Nadziei, prowadzili swoje stada nawet dalej w głąb południowoafrykańskiego interioru, wydzierając kontrolę nad przepastnymi łąkami pasterzom z grupy etnicznej Khoikhoi bez znaczącego uciekania się do grodzeń, ulepszeń ziemi, czy prawnego ustanawiania własności. Zamiast tego opierali się na broni palnej, koniach i licencjach rządowych ('farmach pożyczkowych'), by zyskać kontrolę nad kluczowymi źródłami wody; tubylcy wyprowadzali się lub akceptowali podległe pozycje jako pracownicy na ranczach kontrolowanych przez białych. Podobny wzorzec rozwinął się w całej Australii w XIX wieku, gdzie hodowcy owiec wypędzali swoje stada na obszar, który był postrzegany jako wielki interior wspólnego pastwiska, niezależnie od wcześniejszej roszczeń aborygeńskich zbieraczy.
(...) Wysokie równiny zachodnich Stanów Zjednoczonych stanowią interesujący wariant dziewiętnastowiecznego globalnego wzorca. Tutaj kluczową zmianą ekologiczną, która podważyła warunki utrzymania, a zatem i siłę rdzennej ludności, było zniknięcie stad bizonów; w obliczu głodu tubylcy nie mogli oprzeć się wywłaszczeniu i stłoczeniu w rezerwatach. (...) Przemysłowi myśliwi i ranczerzy rozciągali swoje wersje kolonialnych dóbr wspólnych wzdłuż szerokich zachodnich równin, wnosząc znaczący wkład w zagładę bizona i w zniszczenie tubylczych dóbr wspólnych.
Ameryka (nie wspominając o Australii, Afryce Południowej i Nowej Zelandii) nie otworzyła się dla Europejczyków jako uniwersalne dobra wspólne w wolnym dostępie, a osadnicy początkowo nie ustanowili kontroli nad ziemią poprzez procedury przypominające grodzenia. W długiej perspektywie, oczywiście, płoty, miary, urzędy stanu cywilnego i inne zmiany związane z własnością prywatną pojawiły się i pomogły ustabilizować nowe reżimy własności, z których ludy tubylcze zostały w znacznej mierze wykluczone. Ale prywatyzacja ziemi nie była głównym mechanizmem, poprzez który terytorium tubylców wpadło w posiadanie kolonizatorów; zanim tego rodzaju grodzenia pojawiły się w wielu miejscach, wywłaszczenie było już faktem dokonanym, w dużej mierze dzięki wtargnięciu kolonialnych dóbr wspólnych.
(...) Pogląd, że Ameryka przedkolumbijska stanowiła uniwersalne dobra wspólne i że kolonizacja przyjęła formę masowego programu grodzeń, ustanawiania własności ziemi tam, gdzie nic takiego wcześniej nie istniało, ma długie życie. Jego pro-kolonialny, pro-grodzeniowy wariant można prześledzić od Locke'a i jego poprzedników poprzez szkockie oświecenie, gdzie zakorzeniła się idea, według której własność prywatna stanowi cechę charakterystyczną cywilizacji jako takiej (i uzasadnienie europejskich rządów nad 'prymitywnymi' społecznościami pozbawionymi tej instytucji), po nowoczesny pogląd, że 'prawa własności', w rozumieniu mocnych i wyłączanych indywidualnych roszczeń do ziemi, są niezbędne dla rozwoju gospodarczego. Wielu autorów na lewicy jest tak samo skłonnych zgodzić się z Locke'owskim ujęciem kolonizacji jako grodzeń, chociaż w tym wypadku wektory dóbr wspólnych i grodzeń są odwrócone. Skojarzenie dóbr wspólnych z biedotą w Anglii i Indianami w Ameryce, nie wspominając o nacisku kładzionym na współdzielenie i kooperację, może prowadzić do romantycznego poglądu, który podkreśla kolektywne aspekty uwspólniania [commoning], zaniedbując przy tym wykluczający charakter większości dóbr wspólnych, jakie znamy z historii.
(...) Czytelniejsze ujęcie powstawania kolonialnej własności, oczyszczone z kolonialnej ideologii, wymaga od nas odrzucenia koncepcji uniwersalnych dóbr wspólnych w wolnym dostępie i zamiast tego eksploracji sposobów, na które różne systemy własności, każdy ze swoimi partykularnymi praktykami uwspólniania [commoning], stawały na przeciw siebie w nierównej walce".
A. Greer, Commons and Enclosure in the Colonization of North America, "The American Historical Review", Volume 117, Issue 2, April 2012.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz