„Capitalism did not do away with the former 'savage' forms of control over human productive capacity, it rather reinforced and generalized them: 'Large scale slavery or forced labour for the production of exchange value is prominently a capitalist institution, geared to the early pre-industrial stages of a capitalist world economy' (Wallerstein).
This institution was also based on the monopoly over effective weapons and the existence of breeding grounds of enough 'human cattle' which could be hunted, appropriated and subjugated. This involves a re-definition of the rising European bourgeoisie's relation to nature and to women. Whereas under pre-capitalist production-relations based on ownership of land, women and peasants were/are defined as 'earth' or parts of the earth, as nature was identified with Mother Earth and her plants, under early capitalism slaves were defined as 'cattle' and women as ‘breeders' of this cattle. We have seen that pastoral nomads also defined women mainly as breeders, not of labour power, but of male heirs mainly. But what fundamentally distinguishes the earlier pastoral patriarchs from the early capitalist patriarchs is the fact that the latter are not at all concerned with the production of the labour force and the 'breeders' of this labour force.
In the first instance, the capitalist is not a producer, but an appropriator, who follows the paradigm of predatory acquisition, the precondition for the development of capitalist productive forces. Whereas the ruling classes among the pastoralists and the feudal lords were still aware of their own dependence on nature, including women (which they, therefore, tried to influence by magic and religion), the capitalist class saw itself right from the beginning as the master and lord over nature (Merchant). Only now a concept of nature arose which generalized man-the-hunter's dominance-relation to nature. The division of the world which followed defined certain parts of the world as 'nature', that is, as savage, uncontrolled and, therefore, open for exploitation and civilizing efforts, and others as 'human', that is, already controlled and domesticated. The early capitalists were only interested in the muscle-power of the slaves, their energy to work. Nature for them was a reservoir of raw material· and the African women an apparently inexhaustible reserve of human energy.
The change-over from production relations based on a master-servant pattern to one of a contractual character between capital and wage labour would not have been possible without the use of large-scale violence, and the 'definition into exploitable nature' of vast areas of the globe and their inhabitants. It enabled the capitalists 'to take off' and to give concessions to the European workers out of the loot of the colonies and the exploitation of slaves. In fact, one could say that to the same degree that the workers of the European centre states acquired their 'humanity, were humanized', or 'civilized', the workersmen and women - of the peripheries, that is, Eastern Europe and the colonies, were 'naturalized'.
(…) However, the process of 'naturalization' did not affect only the colonies as a whole and the women of the working class, the women of the bourgeoisie also were defined into nature as mere breeders and rearers of the heirs of the capitalist class. But, in contrast to the African women who were seen as part of 'savage' nature, the bourgeois women were seen as 'domesticated' nature. Their sexuality, their generative powers as well as all their productive autonomy were suppressed and strictly controlled by the men of their class, on whom they had become dependent for their livelihood. The domestication of the bourgeois women, their transformation into housewives, dependent on the income of the husband, became the model of the sexual division of labour under capitalism. It was also necessary in order to gain control over the reproductive capacities of women, of all women. The process of proletarianization of the men was, therefore, accompanied by a process of housewifization of women.
In this process, the sphere where labour power was reproduced, the house and the family, was 'defined into nature', but private, domesticated nature, while the factory became the place for public, social ('human') production. Just as the process of 'naturalization' of the colonies was based on large-scale use of direct violence and coercion, so also the process of domestication of European (and later of North American) women was not a peaceful and idyllic affair. Women did not voluntarily hand over control over their productivity, their sexuality and their generative capacities to their husbands, and the BIG MEN (Church, State). Only after centuries of most brutal attacks against their sexual and productive autonomy European women became the dependent, domesticated housewives that we are in principle today. The counterpart of the slave raids in Africa was the witch hunt in Europe. The two seem to be connected through the same dilemma with which the capitalist version of man-the-hunter is faced: however much he may try to reduce women to a mere condition of production, to nature to be appropriated and exploited, he cannot produce living human labour power without women.
(…) Similarly, the relationship between human beings and external nature or the earth was radically changed. As Carolyn Merchant has convincingly shown, the rise of modern science and technology was based on the violent attack and rape of Mother Earth - hitherto conceived as a living organism. Francis Bacon, the father of modern science, was one of those who advocated the same violent means to rob Mother Nature of her secrets - namely, torture and inquisition - as were used by Church and State to get at the secrets of the witches. The taboos against mining, digging holes in the womb of Mother Earth, were broken by force, because the new patriarchs wanted to get at the precious metals and other 'raw-materials' hidden in the 'womb of the earth'. The rise of modern science, a mechanistic and physical world-view, was based on the killing of nature as a living organism and its transformation into a huge reservoir of 'natural resources' or 'matter', which could be analysed and synthesized by Man into his new machines by which he could make himself independent of Mother Nature.
(…) Thus, the progress of European Big Men is based on the subordination and exploitation of their own women, on the exploitation and killing of Nature, on the exploitation and subordination of other peoples and their lands. Hence, the law of this 'progress' is always a contradictory and not an evolutionary one: progress for some means retrogression for the other side; 'evolution' for some means 'devolution' for others; 'humanization' for some means 'de-humanization' for others; development of productive forces for some means underdevelopment and retrogression for others. The rise of some means the fail of others. Wealth for some means poverty for others. The reason why there cannot be unilinear progress is the fact that, as was said earlier, the predatory patriarchal mode of production constitutes a non-reciprocal, exploitative relationship. Within such a relationship no general progress for all, no 'trickling down', no development for all is possible.”
M. Mies, Patriarchy and Accumulation on a World Scale. Women in the International Division of Labour, London 2014.
Udomowienie natury, ugospodynnienie kobiet, naturalizacja peryferii
„Kapitalizm nie usunął dawnych ‘dzikich’ form kontroli nad ludzkimi zdolnościami produkcyjnymi, raczej wzmocnił je i upowszechnił: ‘Niewolnictwo na dużą skalę czy też praca przymusowa na rzecz produkcji wartości wymiennej jest w znacznym stopniu kapitalistyczną instytucją, zaprzęgniętą do wczesnych, przedprzemysłowych etapów kapitalistycznej gospodarki-świata’ (Wallerstein).
Instytucja ta była oparta także na monopolu nad orężem i istnieniu lęgowisk, które dostarczyłyby wystarczającą ilość ‘ludzkiego bydła’, na które można by było polować, przywłaszczać je i ujarzmiać. Obejmowało to redefinicję stosunku rodzącej się europejskiej burżuazji do przyrody i kobiet. Podczas gdy przedkapitalistyczne stosunki produkcji, oparte na posiadaniu ziemi, kobiet i chłopów były/są definiowane poprzez 'ziemię' albo części ziemi, skoro przyroda identyfikowana jest z Matką Ziemią i jej płodami, to we wczesnym kapitalizmie niewolnicy byli postrzegani jako ‘bydło’, a kobiety jako ‘rodzicielki’ tego bydła. Widzieliśmy, że pasterscy koczownicy również definiowali kobiety przede wszystkim w kategoriach rodzicielek – nie siły roboczej, ale przede wszystkim męskich dziedziców. Ale tym, co w sposób zasadniczy odróżnia dawnych pasterskich patriarchów od wczesnokapitalistycznych patriarchów jest fakt, że ci ostatni nie są ani trochę zainteresowani wytwarzaniem siły roboczej i ‘rodzicielek’ tejże.
Po pierwsze, kapitalista nie jest producentem, ale przywłaszczycielem, który postępuje wedle paradygmatu grabieżczych przejęć, które są warunkiem wstępnym rozwoju kapitalistycznych sił wytwórczych. Podczas gdy klasy rządzące wśród pasterzy i panowie feudalni byli ciągle świadomi swojej zależności od natury, włączając w to kobiety (na które próbowali zatem wpływać za pośrednictwem magii i religii), klasa kapitalistów widzi siebie od samego początku jako panów i posiadaczy natury (Merchant). Dopiero teraz powstaje koncepcja natury, która upowszechnia dominację mężczyzny-myśliwego w stosunku do natury. Podział świata, który następnie powstaje określa pewne części świata jako przynależne ‘naturze’, to znaczy – dzikie, niekontrolowane i przeto otwarte na wyzysk i wysiłki cywilizacyjne – a pozostałe jako ‘ludzkie’, to znaczy już okiełznane i udomowione. Pierwsi kapitaliści byli zainteresowani jedynie siłą mięśni niewolników, ich energią do pracy. Natura była dla nich rezerwuarem surowców, a afrykańskie kobiety pozornie niewyczerpanym zapasem ludzkiej energii.
Przejście od stosunków produkcji opartych na wzorcu pana i niewolnika do kontraktowego charakteru relacji pomiędzy kapitałem a pracą najemną byłoby niemożliwe bez użycia przemocy na wielką skalę i zdefiniowania w kategoriach ‘eksploatowalnej natury’ rozległych przestrzeni globu wraz z ich mieszkańcami. Umożliwiło to kapitalistom ich ‘skok’ i pozwoliło na zastosowanie ustępstw wobec europejskich pracowników w formie łupów pochodzących z kolonii i z wyzysku niewolników. W rzeczywistości można powiedzieć, że w tym samym stopniu, w jaki pracownicy europejskich państw rdzenia uzyskali swoje ‘człowieczeństwo, zostali uczłowieczeni’, czy też ‘ucywilizowani’, pracownicy i kobiety z peryferii, tzn. Europy Wschodniej i kolonii, podlegali ‘naturalizacji’.
(…) Jednakże, ten proces ‘naturalizacji’ nie dotknął wyłącznie kolonii w ich całości i kobiet z klasy robotniczej – kobiety z burżuazji także zostały zdefiniowane w terminach natury jako jedynie rodzicielki i wychowawczynie spadkobierców klasy kapitalistów. Ale w przeciwieństwie do afrykańskich kobiet, które były postrzegane jako część ‘dzikiej’ natury, burżujki widziane były jako natura ‘udomowiona’. Ich seksualność, ich zdolności wytwórcze, podobnie jak ich autonomia produkcyjna, zostały stłumione i ściśle kontrolowane przez mężczyzn z ich klasy, wobec których zależne stało się ich utrzymanie. Udomowienie kobiet z burżuazji, ich transformacja w gospodynie domowe, zależne od dochodu męża, stało się modelem dla seksualnego podziału pracy w kapitalizmie. Było także niezbędne, by posiąść kontrolę nad reprodukcyjnymi zdolnościami kobiet – wszystkich kobiet. Procesowi proletaryzacji mężczyzn towarzyszył zatem proces ugospodynnienia (housewifization) kobiet.
W procesie tym sfera, w której siła robocza podlegała reprodukcji, dom i rodzina, została ‘zdefiniowana jako naturalna’, choć prywatna, udomowiona natura, podczas gdy fabryka stała się miejscem publicznej, społecznej (‘ludzkiej’) produkcji. Tak jak proces ‘naturalizacji’ kolonii został oparty na użyciu bezpośrednich środków przemocy i przymusu na ogromną skalę, tak też proces udomowienia europejskich (a później północnoamerykańskich) kobiet nie przebiegał pokojowo i sielankowo. Kobiety nie oddały dobrowolnie kontroli nad swoją produkcyjnością, swoją seksualnością i swoimi zdolnościami wytwórczymi swoim mężom i WIELKIM MĘŻCZYZNOM (kościołowi, państwu). Tylko po upływie stuleci bardzo brutalnych ataków na ich seksualną i produkcyjną autonomię, europejskie kobiety stały się zależnymi, udomowionymi gospodyniami, którymi w zasadzie jesteśmy dzisiaj. Odpowiednikiem niewolniczych łapanek w Afryce było polowanie na czarownice w Europie. Oba zjawiska wydają się być połączone przez ten sam dylemat, z którym zostaje skonfrontowana kapitalistyczna wersja mężczyzny-myśliwego: bez względu na to, jak bardzo próbowałby sprowadzić kobiety do poziomu zwykłego elementu produkcji, do natury, która ma zostać zawłaszczona i wyeksploatowana, nie może produkować żywej ludzkiej siły roboczej bez udziału kobiet.
(…) Analogicznie, radykalnej zmianie uległa relacja między istotami ludzkimi a zewnętrzną naturą czy też ziemią. Jak przekonująco pokazała Carolyn Merchant, pojawienie się nowoczesnej nauki i technologii zostało oparte na brutalnym ataku i gwałcie zadanym Matce Ziemi – dotychczas pojmowanej w kategoriach żywego organizmu. Francis Bacon, ojciec nowoczesnej nauki, był jednym z tych, którzy postulowali te same brutalne środki w celu wykradania tajemnic Matki Natury – czyli tortury i inkwizycję – które były stosowane przez kościół i państwo, aby dotrzeć do tajemnic wiedźm. Tabu przeciwko górnictwu, przeciwko kopaniu dziur w łonie Matki Ziemi, zostało zerwane siłą, ponieważ nowi patriarchowie chcieli zdobyć metale szlachetne i inne ‘surowce’ ukryte w ‘łonie ziemi’. Powstanie nowoczesnej nauki, mechanistycznego i fizykalnego światopoglądu, było zależne od zabijania natury jako żywego organizmu i przeobrażania jej w olbrzymi rezerwuar ‘surowców naturalnych’ czy też ‘materii’, która mogła być analizowana i syntetyzowana przez Człowieka w jego nowych maszynach, poprzez które mógł on uczynić siebie niezależnym od Matki Natury.
(…) Stąd też postęp Wielkiego Europejskiego Mężczyzny obwarowany jest podporządkowaniem i wyzyskiem jego kobiet, eksploatacją i dobijaniem Natury, wyzyskiem i podporządkowaniem innych ludów i ich ziem. Dlatego prawo tego ‘postępu’ jest zawsze wewnętrznie sprzeczne, a nie ewolucyjne: postęp dla jednych oznacza regres dla drugiej strony; ‘ewolucja’ dla niektórych znaczy ‘dewolucję’ dla innych; ‘humanizacja’ dla wybranych znaczy ‘dehumanizację’ dla pozostałych; rozwój sił wytwórczych dla tych, oznacza niedorozwój i zacofanie dla tamtych. Wzrost jednych prowadzi do porażki drugich. Bogactwo dla jednych, to bieda dla innych. Powodem, dla którego nie może istnieć unilinearny postęp jest fakt, że – jak zostało to powiedziane wcześniej – drapieżczy patriarchalny sposób produkcji stanowi relację przeciwstawną wzajemności i opartą na wyzysku. W ramach takiej relacji żaden ogólny postęp, żadne ‘skapywanie bogactwa’, żaden rozwój dla wszystkich, nie jest możliwy”.
M. Mies, Patriarchy and Accumulation on a World Scale. Women in the International Division of Labour, London 2014.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz