The commons against tyranny of alarm clocks
"‘Liberty and property’ were always associated in the minds of Parliamentarian propagandists during the civil war, and the propertied did indeed get liberty. But one man’s liberty can be another man’s slavery. A quite different English tradition, whose popularity is supported by its presence in so many ballads, held that the law was the enemy of freedom.
In Edward VI’s reign legislation had helped landless agricultural labourers to find a place in which to squat or build a cottage, but in the 1570s it was declared that ‘common of pasture’ maintains ‘the idlers and beggary of the cottagers’; failure to prevent consumption of wood from common lands ‘is the only occasion of resort of so many naughty and idle persons’ — squatters, vagabonds and gypsies. As travellers do today, vagabonds from outside squatted on unenclosed wastes; in the sixteenth and seventeenth centuries these came to be seen as nurseries of beggars and thieves. Such allegations helped to incline many respectable villagers to accept enclosure.
Large numbers of cottages were erected in the late sixteenth and early seventeenth centuries. Sometimes industrialists needing cheap labour would positively encourage vagrants to build cottages on waste lands. Forest hamlets afforded some stability and freedom to landless peasants, to vagabonds and gypsies. But enclosure in general increased the dependence of labourers on landlords. Kerridge suggests that in the early seventeenth century fen-drainage was even more significant in its social effects than deforestation. Between 1626 and 1640 forest and fen riots against enclosure were particularly large in scale.
The victory of the capitalist economy involved a moral revolution, the assertion of the sanctity of private property and its absolute right to overrule the traditional customary rights of the poor. Wage labour alone ‘could not support a viable household’.
As long ago as 1960, a seminal article by Eric Hobsbawm pointed out that the Scottish historical school — Adam Smith and others — had derived from English experience a general model of the transition to capitalism in agriculture. Two things were essential: first, the establishment of absolute property rights in their land for big landowners, and the transformation of copyhold and similar customary tenures into leasehold. Second, the abolition of all legal force for customary land rights, which would have had the effect of driving into vagabondage a large part of the underemployed poorer peasantry hitherto immobilized on the land. Henceforth they were available for employment elsewhere to greater profit (to their employers) as wage labourers in industry.
Edward Thompson and others have revised our estimate of the income value of commons, over and above their social advantages. Neeson shows how the right to collect from the waste fuel, food and other aids to existence made commoners of squatters without land. Bought fuel was very expensive. Neeson lists the many products of the commons — reeds for thatching, rushes for lights and for floor covering, furze for fuel and for winter feed for cattle, peat for fuel, beech mast for feeding hogs, stones for building. As well as nuts, berries, mushrooms, truffles, herbs, watercress, leaves for salads, there were bilberries, crab apples, birds, rabbits, hares. In addition to its many other uses, burnt bracken made ash balls for lye for soap. There was sand for strewing on floors, and as an abrasive for scouring pots and pans. Even loose sheep’s wool caught on bushes could be used to make clothes and blankets. All these products of the commons were useful; some were vendible — flowers, berries, rushes for mat-making. Common rights could double a family’s income. Above all, the commons fostered a way of life away from the market — encouraging thrift and frugality. They offered insurance against destitution, a hidden reserve of wealth, which made regular waged employment unnecessary. They left commoners with time to spend on things other than work, gave them freedom to reject the drudgery of wage labour, left opportunities for recreation and celebration. And sharing the commons created bonds of mutual obligation through exchange or sharing of goods with other commoners.
Traditional rights to collect fuel, fruits and berries from the waste, to pasture cattle and birds on the commons, to glean after harvest, meant the difference between a viable life and starvation to villagers who had no assets but their labour. They were effectively expropriated and turned loose. Tawney pointed out that the custom of the manor, on which the rights of villagers depended, assumed village solidarity. ‘Customary tenants are trade unionists to a man’, he inimitably put it: they stood by their ‘ancient customs and liberties’. Manorial custom rather than the authority of the state formed their political environment and supplied their political ideas. But as the peasantry polarized into rich and poor, employers and wage labourers, village solidarity broke down and the smaller men lost their protection. A poor copyholder had little hope of defending his legal rights: those who had no credit or savings were at mercy when fines or rents were increased, or when enclosure ‘by agreement’ was being mooted. Yeomen with capital might share in the benefits. As Fuller put it, ‘rich men...to make room for themselves would jostle the poor people out of their commons’.
But the concept of absolute property took some time to triumph over customary liberties. Brian Manning asserts that ‘the central issue of the 1630s and 40s, and of the English Revolution...was to decide whether the landlords and big farmers or the mass of the peasantry were to control and develop the wastes and commons’.
Literary evidence is overwhelming. Take for instance Michael Drayton on ‘the country rook’ complaining of ‘his ravenous lord’, who 'Raising new fines, redoubling ancient rent, And by the enclosure of old common land, Racks the dear sweat from his labourer’s hand, Whilst he that digs for heath out of the stones Cracks his stiff sinews, and consumes his bones'.
When Hartlib said ‘there are fewest poor where there are fewest commons’, he was making two points. It was not that commons created paupers. But if there were no commons, many of the poor would be unable to remain in their villages because they could not earn enough to live on; and where commons survived they attracted vagrants to squat there in the hope of being able to live on pickings from the waste. It was their last resort. The influx of squatters was often resented by older inhabitants. In the early seventeenth century the common-law courts began limiting common rights to tenants, with the object of preventing vagabonds squatting.
When enclosure came, the illusory freedom of the road offered itself; but vagabonds were exposed to the savagery of the law. It would ultimately drive them into full-time wage-labour, in which they had no control over their own lives or their own time. Before enclosure commoners worked in their own time — finding food and fuel from the waste, carrying water (often over long distances), herding sheep and cattle — all when and how they chose. Wage labour created an entirely new distinction between free time and working time.
Wage labourers sold their time to their employers. Such ‘free time’ as they had was rationed in small driblets. By contrast the time over which they were not master — ‘enslaved time’ — formed the bulk of the working day. Before enclosure the life of the poor had been hard, but their toil was self-imposed, or imposed by the weather and the seasons; not forced on them by their fellow men. By forcing peasants into wage labour, enclosure ended their freedom to decide how and when they worked, ended freedom of choice. The dictionaries do not tell us when ‘free time’ became differentiated from unfree working time, when time too was reduced to the subjection of the market. We are so used to the tyranny of the alarm clock and the factory whistle that it is difficult for us to think ourselves back to the ‘free time’ of our pre-capitalist ancestors."
C. Hill. Liberty Against the Law. Some Seventeenth-Century Controversies, London and New York 2020.
Dobra wspólne przeciw tyranii budzików
"'Wolność i własność' były zawsze kojarzone ze sobą w umysłach parlamentarnych propagandzistów podczas wojny domowej - i posiadacze rzeczywiście zdobyli wolność. Ale wolność jednego człowieka może oznaczać niewolę drugiego. Całkiem inna angielska tradycja, o popularności której zaświadcza wiele ballad, utrzymywała, że prawo jest wrogiem wolności.
Ustawodawstwo pod panowaniem Edwarda VI pomagało bezrolnym robotnikom wiejskim znajdować miejsce, które mogli zeskłotować lub wybudować na nim chałupę, ale w latach siedemdziesiątych XVI wieku ogłoszono, że 'wspólne pastwisko' czyni 'próżniaków i żebraków z wieśniaków'; niepowodzenie w zapobieganiu wykorzystywaniu drewna z gruntów wspólnych 'dostarcza jedynej okazji do wybiegów dla tak wielu nieposłusznych i próżnych osób' - skłotersów, włóczęgów i cyganów. Tak jak trawellerzy czynią to dziś, włóczędzy pochodzący z zewnątrz zajmowali nieogrodzone nieużytki; w szesnastym i siedemnastym stuleciu zaczęły być one postrzegane jako wylęgarnie żebraków i złodziei. Takie oskarżenia pomogły w przekonaniu wielu szacownych wieśniaków, by zgodzili się na grodzenia [dóbr wspólnych].
Na przełomie późnego wieku szesnastego i wczesnego siedemnastego wzniesiono znaczną liczbę chałup. Czasem przemysłowcy potrzebujący taniej siły roboczej stosowali wobec włóczęgów pozytywne zachęty, by ci budowali chałupy na nieużytkach. Osady leśne dawały pewną stabilność i wolność bezrolnym wieśniakom, włóczęgom i cyganom. Ale grodzenia w ogólności przyczyniły się do zwiększenia zależności robotników od posiadaczy ziemskich. [Eric] Kerridge sugeruje, że na początku siedemnastego wieku osuszanie torfowisk miało nawet większe skutki społeczne niż wylesianie. Pomiędzy 1626 a 1640 roku zamieszki w lasach i na torfowiskach przeciwko grodzeniom przybrały szczególnie dużych rozmiarów.
Zwycięstwo gospodarki kapitalistycznej wiązało się z rewolucją moralności, zapewnieniem świętości własności prywatnej i absolutnego prawa do unieważnienia tradycyjnych praw zwyczajowych biedoty. Sama płaca najemna 'nie pozwoliła na utrzymanie prosperującego gospodarstwa domowego'.
Już w roku 1960 w przełomowym artykule Erica Hobsbawma wskazano, że szkocka szkoła historyczna - Adam Smith i cała reszta - wyprowadziła z doświadczeń angielskich ogólny model przejścia do kapitalizmu w rolnictwie. Dwie rzeczy były kluczowe: pierwsza, ustalenie absolutnych praw własności do ziemi dla wielkich posiadaczy i przekształcenie praw do posiadania i podobnych umów zwyczajowych w dzierżawę. Druga, zniesienie wszelkiej mocy prawnej uprawnień zwyczajowych do ziemi, co przyniosłoby efekt w postaci wypychania we włóczęgostwo znacznej części uboższego chłopstwa, dotychczas przypisanego do ziemi. Odtąd byliby oni dostępni do pracy gdzie indziej dla większego zysku (dla ich pracodawców) jako pracownicy najemni w przemyśle.
Edward Thompson i inni autorzy zrewidowali nasze szacunki, co do wartości dochodu z dóbr wspólnych, wykraczając poza ich korzyści społeczne. [J.M.] Neeson pokazuje, jak prawo do zbierania chrustu na ogrzewanie, żywności i innych środków do życia czyniło bezziemnych skłotersów pospólstwem / użytkownikami dóbr wspólnych. Kupowanie paliwa było bardzo kosztowne. Neeson wyróżnia wiele produktów pozyskiwanych z dóbr wspólnych - trzcinę do pokrycia strzechy, szuwary do oświetlenia i wykładzin podłogowych, furze na opał i paszę zimową dla bydła, torf do ogrzewania, orzeszki bukowe do karmienia świń, kamienie jako budulec. Jak również orzechy, jagody, grzyby, trufle, zioła, rzeżucha, liście do sałatek, były tam także borówki, jabłonie, ptactwo, króliki, zające. Poza wieloma innymi zastosowaniami, spalona paproć (orlica) wytwarzała składnik do ługu do mydła. Był piasek do wysypywania na podłogach oraz jako ścierniwo do szorowania garnków i patelni. Nawet wolno dostępna owcza wełna, osadzając się na krzakach, mogła być wykorzystywana do wykonywania odzieży i koców. Wszystkie te produkty dóbr wspólnych były użyteczne; niektóre były sprzedawalne - kwiaty, jagody, sitowie do wyrobu mat. Prawa do dóbr wspólnych mogły podwoić dochód rodziny. Ponad wszystko, dobra wspólne sprzyjały stylowi życia na zewnątrz rynku - zachęcając do gospodarności i oszczędności. Oferowały ubezpieczenie na wypadek nędzy, ukrytą rezerwę bogactwa, która czyniła regularne płatne zatrudnienie niekoniecznym. Pozostawiały pospólstwu czas na robienie innych rzeczy niż pracowanie, dawały im wolność do odrzucania harówki pracy najemnej, stwarzały możliwości do rekreacji i świętowania. A współdzielenie dóbr wspólnych wytwarzało więzi wzajemnych zobowiązań poprzez wymianę lub dzielenie się dobrami z innymi spólnikami.
Tradycyjne prawa do zbioru opału, owoców i jagód z nieużytków, do wypasu bydła i drobiu na dobrach wspólnych, do pokłosia [glean] po zbiorach, stanowiły o różnicy między żywotnym życiem a głodem dla wieśniaków, którzy nie mieli żadnego majątku, wyłącznie własną pracę. Zostali oni skutecznie wywłaszczeni i uczynieni ludźmi luźnymi. [Richard Henry] Tawney zwrócił uwagę, że dworski zwyczaj, od którego zależały prawa wieśniaków, zakładał wiejską solidarność. 'Zwyczajowi najemcy są człowiekowi związkowcami', ujął to wprost: trwają oni przy swoich 'dawnych zwyczajach i wolnościach'. To raczej folwarczny obyczaj niż władza państwa wyznaczał ich środowisko polityczne i dostarczał im politycznych idei. Ale chłopstwo uległo polaryzacji na bogatych i biednych, pracodawców i robotników najemnych, solidarność wioskowa się rozpadła i słabsi utracili swoje zabezpieczenie. Biedny posiadacz miał niewiele nadziei na obronę swoich praw: ci, którzy nie mieli kredytu, ani oszczędności, byli na łasce, kiedy kary i czynsze zostały podniesione lub kiedy dyskutowano o grodzeniach 'za porozumieniem'. Chłopi z kapitałem mogli uczestniczyć w korzyściach. Jak ujął to [Thomas] Fuller, 'bogaci ludzie, by zrobić dla siebie miejsce, wypchną biednych z ich dóbr wspólnych'.
Ale zajęło trochę czasu, zanim koncept absolutnej własności zatriumfował nad zwyczajowymi swobodami. Brian Manning utrzymuje, że 'centralną kwestią lat trzydziestych i czterdziestych siedemnastego wieku i doby rewolucji angielskiej było ustalenie, czy posiadacze ziemscy i więksi farmerzy, czy też masa chłopska ma kontrolować i rozwijać nieużytki i dobra wspólne'.
Dowody literackie są przytłaczające. Weźmy na przykład Michaela Draytona piszącego na temat 'wiejskiej wieży', uskarżającego się na swojego 'żarłocznego pana', który 'Wprowadzając nowe grzywny, podwaja dawny czynsz, I przez grodzenia starego gruntu wspólnego, Zbiera pot z ręki swego robotnika, Podczas gdy ten wykopuje kamienie z wrzosowiska, Łamie swoje sztywne ścięgna i zużywa kości swe'.
Kiedy [Samuel] Hartlib rzekł 'mniej biednych jest tam, gdzie mniej jest dóbr wspólnych', mówił o dwóch kwestiach. To nie tak, że dobra wspólne wytwarzają nędzarzy. Bo gdyby nie było dóbr wspólnych, wielu biednych byłoby niezdolnych do pozostania w swoich wioskach, ponieważ nie mogliby zgromadzić wystarczająco wiele, by przeżyć; a tam, gdzie przetrwały dobra wspólne, przyciągały one włóczęgów, skłotujących je w nadziei na to, że będą w stanie przeżyć z odpadów z nieużytków. To była ich ostatnia deska ratunku. Starsi mieszkańcy często byli niechętni wobec napływu skłotersów. We wczesnym wieku siedemnastym sądy powszechne zaczęły ograniczać prawa do dóbr wspólnych do grona najemców, mając na celu zapobieżenie skłotingowi ze strony włóczęgów.
Kiedy nadeszło grodzenie, narzucała się iluzoryczna wolność wędrówki; ale włóczędzy byli wystawieni na okrucieństwo prawa. Ostatecznie popychało ich ono do pełnoetatowej pracy najemnej, w której nie mieli jakiejkolwiek kontroli na własnym życiem czy własnym czasem. Przed grodzeniami pospólstwo pracowało w swoim czasie - wynajdując jedzenie i opał na nieużytkach, nosząc wodę (często na dalekie odległości), wypasając owce i bydło - wszystko to, kiedy i jak sobie zaplanowali. Praca najemna wytworzyła zupełnie nową różnicę między czasem wolnym a czasem pracy.
Pracownicy najemni sprzedawali swój czas pracodawcom. 'Czas wolny', jakim go znali, był teraz reglamentowany w małych kroplach. Dla kontrastu, czas, nad którymi nie panowali - 'czas zniewolony' - stanowił większość dnia roboczego. Przed grodzeniami życie biedoty było ciężkie, ale jego trud narzucony był przez nią samą, albo przez pogodę i porę roku; nie wymuszony na nich przez innych ludzi. Poprzez zmuszanie chłopstwa do pracy najemnej, grodzenia zakończyły ich wolność decydowania o tym, jak i kiedy pracują, zakończyły swobodę wyboru. Słowniki nie podają nam, kiedy 'czas wolny' został odróżniony od niewolnego czasu pracy, kiedy czas także został zredukowany do wymogów rynku. Tak bardzo przywykliśmy do tyranii budzika i gwizdka fabrycznego, że trudno nam powrócić do 'czasu wolnego' naszych przedkapitalistycznych przodków".
C. Hill. Liberty Against the Law. Some Seventeenth-Century Controversies, London and New York 2020.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz